شلیک با مسلسل از ده هلیکوپتر در یک نقطه

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

محرم جلوی سفارت آمریکا در تهران

از سوی آیت‌الله شیرازی، به مناسبت کشتار وحشیانه اول ماه محرم در تهران اعلامیه‌ای منتشر شد. در اولین شب ماه محرم و علی‌رغم مقررات منع عبور و مرور، هزاران تن از مردم در شرق تهران به خیابان‌ها ریختند.

این حرکت در روزهای بعدی نیز ادامه یافت، امروز نیز عده‌ای از جوانان دختر و پسر در حالی که تصاویر آیت‌الله خمینی در دست داشتند، در مقابل سفارت آمریکا در تهران دست به تظاهرات زدند.

همچنین در برخی از خیابان‌های شهر تهران، تظاهرات مردم ادامه داشت. طبق گزارش رسمی وزارت کشور، طی چند روز گذشته در شهرهای مختلف کشور، ۲۵ نفر کشته، ۱۶۱ نفر مجروح و ۲۳۰ نفر از تظاهرکنندگان بازداشت شده‌اند.

همچنین دو پلیس در اصفهان کشته و ۳۴ نفر مجروح گردیده‌اند. آمارهای غیر رسمی خبر از تلفاتی بسیار فراتر از این ارقام می‌دهند.

در شیراز، مهاباد، همدان، رضائیه تظاهرات خیابانی به اوج خود رسید، و در حالی که مردم شیراز اجساد کشتگان تظاهرات را روی دست حمل می‌کردند و آیت‌الله دستغیب در پیشاپیش آن‌ها حرکت می‌کرد، علیه حکومت شعار می‌دادند و خواستار تغییر آن شدند.

مدارس تهران تعطیل شد

دولت به بهانه ایمنی مدارس در تهران، مدارس پایتخت را به مدت ۱۰ روز تعطیل کرد. در اعلامیه دولت از والدین خواسته شده است که فرزندان‌شان را به رعایت قوانین هدایت کنند.

۱۰ روز تعطیل شده از جانب دولت، دقیقاً مصادف با دهه اول ماه محرم است. گفته می‌شود پس از وقایع ۱۳ آبان که منجر به کشیده شدن درگیری‌های سیاسی و خیابانی به مدارس شد، دولت از ایجاد تشنج در سطح مدارس به شدت اجتناب می‌کند.

از سوی دیگر، نیروهای مذهبی طرفدار آیت‌الله خمینی به دلیل قدرت بیشتر جریان مذهبی در مدارس نسبت به دانشگاه‌ها ترجیح می‌دهند درگیری را به مدارس که چند میلیون کودک و نوجوان و صدها هزار معلم در آن مشغول به آموزش هستند، منتقل کنند.

از سخنرانی مفتح جلوگیری شد

مأمورین حکومت نظامی پس از محاصره کردن مسجد قبا در تهران، این مسجد را از اول ماه محرم به بهانه نداشتن اجازه دولتی برای برگزاری مجلس، تعطیل کردند و از سخنرانی دکتر محمد مفتح جلوگیری به عمل آوردند.

مسجد قبا در تهران، مرکز تجمع جوانان مسلمان و برگزاری مجالس پرشور و انقلابی طرفداران نهضت آزادی و دکتر شریعتی بود.

مسجد قبا که در نزدیکی حسینیه ارشاد قرار دارد، همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز مسلمانان انقلابی محسوب شده است. بیشترین مراسم و سخنرانی‌های اعضای نهضت آزادی و روحانیون نزدیک به آنان در این مسجد برگزار می‌شد.

ایرج امینی از مقام سفارت استعفا داد

ایرج امینی، پسر دکتر علی امینی، از مقام سفارت در تونس استعفا داد. اعضای وی در وزارت خارجه به وی توصیه کردند که از کناره‌گیری پر سر و صدا منصرف شود و رابطه‌اش را با وزارت خارجه در سطح نیمه افتخاری مشاور حفظ کند.

پرویز راجی، سفیر ایران در لندن در این مورد نوشته است: «ایرج امینی گفت بسیاری از آشنایان که از قصد کناره‌گیری او آگاه شده بودند، تلفنی از او می‌پرسیدند «‌راجی هم همین کار را خواهد کرد؟» چون من و او را سر و ته یک کرباس و هر دو را سفرای اشرف می‌شمرند.»

پرویز راجی ادامه می‌دهد: «ایرج روز پیش طی شرف‌یابی خود در تهران، لطمه و زیان «‌افرادی که می‌خواهند شاهنشاه به جای سلطنت، حکومت کند.» به عرض رسانده است ـ و اعلی‌حضرت بدون اظهار نظر به حرف‌هایش گوش داده‌اند. گفت قرار است صدیقی، از استادان مورد احترام دانشگاه که هفتاد و اندی سال از عمرش می‌گذرد و وزیر کابینه مصدق بوده است، پس از ایام بحرانی محرم، به نخست وزیری منصوب شود.»

شلیک با مسلسل از ۱۰ هلی‌کوپتر در یک نقطه

درگیری‌های روز اول و دوم محرم در تهران و شهرستان‌ها بسیار وسیع بود، سفیر ایران در لندن نیز در خاطراتش نوشت: «تلفات دیروز تهران سنگین بوده است. روزنامه‌ها مملو شرح و تفصیل زد و خوردها و به خصوص به مسلسل بستن تظاهرکنندگان از هلی‌کوپترها، و آژیر بدون انقطاع آمبولانس‌ها در رفت و آمد به بیمارستان‌هاست.»

اما گزارش هفته‌نامه ایرانشهر شاملو در لندن با عنوان «شاه چمدان‌هایش را می‌بندد» گوشه‌هایی دیگر از وقایع و ذهنیات مردم را منعکس می‌کند.

در این گزارش آمده است: «تظاهرات دلاورانه مردم کشور که زودتر از آنچه انتظار می‌رفت در سراسر کشور شروع شد، با قساوت شدید نیروهای ارتش روبه‌رو گشت و با تیراندازی مستقیم به روی مردم صدها کشته و هزاران مجروح در هفته اول محرم بر جای گذاشت. تظاهرات درست از شب اول ماه محرم شروع شد.»

در ادامه این گزارش آمده است: «در این شب و شب‌های بعد، صدها هزار نفر در نقاط مختلف تهران به خیابان‌ها ریختند و بدون توجه به مقررات منع رفت و آمد حکومت نظامی با شعارهای ضد سلطنتی پایتخت را به لرزه درآوردند. علاوه بر این جمع گروه‌های زیادی از مردم از پشت بام‌ها و ایوان‌های مشرف بر خیابان‌های مسیر تظاهرات به تظاهر‌کنندگان پیوستند و یک‌صدا علیه رژیم سلطنت شعار دادند.»

در این گزارش آمده است: «نیروهای ارتش که انتظار این تظاهرات وسیع را در شب اول محرم نداشتند، غافلگیر شده بودند و برای جبران این غافلگیری، انتقام‌جویانه به جان مردم افتادند و از زمین و هوا گروه‌های مختلف مردم را زیر آتش مسلسل گرفتند. در یک گزارش از قول شهود عینی گفته شده که در شب اول ماه، در یک نقطه ۱۰ هلی‌کوپتر با مسلسل از هوا به روی مردم بالای پشت بام‌ها تیراندازی می‌کردند.»

در بخش‌های دیگری از این گزارش آمده است: «در حالی که به دلیل خاموشی برق، بررسی دقیق کشته‌ها غیرممکن شده است، دولت با گستاخی تمام فقط از ۱۲ کشته یاد کرده است، در صورتی که نیروهای ملی ارقامی از صدها تا هزاران نفر نقل کرده‌اند.»