روزشمار یک انقلاب

هاشمی رفسنجانی ترور شد

لیلا نبوی، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، دو‌شنبه، هفتم خرداد ۱۳۵۸، هاشمی رفسنجانی ترور شد. به نوشته کیهان به دنبال سوء قصد به اکبر هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله خمینی برای بهبود حال وی نذر کرد. آیت‌الله منتظری اعلام کرد که در این ترور نود درصد دست آمریکا در کار است. آیت‌الله خامنه‌ای هم گفت: «ما چوب استقلال و عدم وابستگی را می‌خوریم.» به مناسبت سوء قصد به هاشمی رفسنجانی، تعطیل رسمی در رفسنجان اعلام شد. در این روز، میلیون‌ها نفر شرکت کننده در راهپیمایی، سیاست آمریکا، اسرائیل و مصر را محکوم کردند. و به نوشته روزنامه کیهان، فرهنگیان و دانشجویان اهواز به دیدار آیت‌الله خمینی رفتند.

آیت‌الله خمینی: هرکس جمهوری را بخواهد دشمن ماست

لیلا نبوی، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، شنبه، پنجم خرداد ۱۳۵۸، مهندس مهدی بازرگان، نخست وزیر، با شرکت در دومین روز سمینار روسای دانشگاه‌های کشور طی سخنانی با اشاره به مشکلات و مسائل همه جانبه دولت گفت: «مساله کمیت کار مهم نیست، بلکه مساله کیفیت مطرح است. بود و نبود مملکت مطرح است و نه بود و نبود خود آدم. ما نه نخست وزیریم و نه وزیریم و نه مدیرکل، بلکه ما همه افراد ملت هستیم که با مسائل مواجه هستیم و باید با توکل به خدا همه را حل کنیم، والحمدالله که تا به حال تیرمان بسنگ نخورده است. ما در برابر مشکل‌ترین مسائل تاریخ ایران قرار داریم و هیچ راهی جز قبول گذشت و فداکاری وجود ندارد.»

انقلاب ۵۷ و تعطیلات نوروزی

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، سه‌شنبه بیست و نهم اسفند ۱۳۵۷، به گزارش خبرگزاری پارس، هیأت وزیران بنا به پیشنهاد داریوش فروهر، تعطیلات نوروزی کارگران را پنج روز تعیین نمودند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، رادیوی ایران اعلام کرد که ایران مرز خود را با افغانستان بسته است. گروهی از اهالی و روستاییان هشترود به طرفداری از روستاییان قزل‌آباد تظاهرات کردند. چریک‌های فدایی خلق اعام کردند: «در رفراندم شرکت نمی‌کنیم.» هفت تن از مقامات پیشین دستگیر شدند. و جنبش ملی مجاهدین اعلام داشت به هیچ وجه در جریان درگیری‌های اخیر کردستان قرار نگرفته.

سنندج، صحنه نبرد شدید مسلحانه شد

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، شنبه بیست و ششم اسفند ۱۳۵۷، گروهی از اهالی مسلح در سنندج به ستاد انقلاب کردستان حمله کردند. اطلاعیه‌ای از سوی شیخ احمد مفتی‌زاده برای ترک مخاصمه در سنندج صادر شد. ایران به شدت به افغانستان اعتراض کرد. سازمان چریک‌های فدایی خلق با عفو عمومی مخالفت کرد. دکتر یزدی در اجتماع کارگران ایران ناسیونال درباره‌ی نقش کارگران در انقلاب سخنرانی کرد. آیت‌الله مکارم شیرازی در مقاله‌ای به مسأله حجاب و مخالفت با آن اشاره کرد. و هیأت موسس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات، اساسنامه انجمن را مورد تصویب قرار داد.

سینماگران: از هنرمند انتظار تسلیم نداشته باشید

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش در چنین روزی، چند تن از کارگردانان سینمای ایران از جمله داریوش مهرجویی، رضا علامه زاده، عباس کیارستمی، محمدرضا اصلانی، بهمن فرمان آرا، کامران شیردل، هژیر داریوش و مسعود کیمیایی طی اطلاعیه‌ای ضمن اشاره به سانسور شدید و تنگناهای اقتصادی که در گذشته بر سینمای ایران حاکم بوده است و سبب کشانیدن سینمای ایران و دست اندرکاران آن به دامن ابتذال شد، موضوع خود را در مورد هنرها به طور اعم و سینما به طور اخص روشن کردند.

تقی و جانعلی اشتباها شهید شدند

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، شنبه بیست و ششم اسفند ۱۳۵۷، آیت الله طالقانی در یک مصاحبه مطبوعاتی که با شرکت خبرنگاران داخلی و خارجی در منزل ایشان انجام شد به سئوالات آنان پاسخ دادند. یکی از خبرنگاران خارجی سوال کرد: «دادگاه‌های انقلابی چرا به متهمین اجازه نمی‌دهند که برای خودشان وکیل بگیرند؟» آیت الله طالقانی گفتند: «در همه کشورهای انقلابی هزاران نفر در روزهای اول انقلاب اعدام می‌شوند، اگر ما می‌خواستیم مانند همه کشورهای انقلابی عمل کنیم، با عصبانیتی که مردم از عوامل رژیم سابق داشتند، باید روزی صد نفر را اعدام می‌کردیم.»

امام: محاکمات دادگاه انقلاب متوقف شود

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، جمعه بیست و پنجم اسفند ۱۳۵۷، دادستان کل انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای پاسداران انقلاب را از بازرسی بدون اجازه خانه‌ها منع کرد. بازرگان با آیت‌الله خمینی ملاقات کرد. آیت‌الله خمینی دستور داد محاکمات عمال رژیم سابق گذشته در دادگاه انقلاب مرکزی متوقف شود. یکی از اعضای انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در اروپا با نوشتن نامه‌ای به روزنامه اطلاعات به مسأله حجاب اعتراض کرد. عزالدین حسینی اعلام کرد: «اقتصاد ایران سوسیالیستی شود.» و رئیس کلانتری شوشتر تیرباران شد.

حزب توده: به جمهوری اسلامی رأی می‌دهیم

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، پنج‌شنبه بیست و چهارم اسفند ۱۳۵۷، به نوشته روزنامه اطلاعات، حزب توده ایران اعلام کرد به جمهوری اسلامی رأی می‌دهد. دادگاه انقلاب اسلامی برای هویدا درخواست حکم اعدام کرد. مهدی بازرگان، طی سخنانی وضع دولت خود را تشریح کرد و اعلام داشت: «حق نداریم اوضاع را واژگون کنیم.» به گزارش خبرگزاری فرانسه، شاه، بیماری شدید خونی گرفت. و گروهبان حسینی در نهاوند تیرباران شد.

مجاهدین خلق: حجاب مسأله اصلی ما نیست

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، چهارشنبه بیست و سوم اسفند ۱۳۵۷، سازمان مجاهدین خلق ایران در ارتباط با مسأله حجاب، بیانیه‌ای صادر کرد. ستاد رفراندوم انقلاب امروز اعلام کرد سن رأی دهندگان ۱۸ سال تعیین شده است. به نوشته روزنامه اطلاعات، بی‌سر و صدا‌ترین چهارشنبه‌سوری سال‌های اخیر سپری شد. به گزارش خبرنگار اطلاعات، محمد‌رضا پهلوی با یک زیباروی فرانسوی وعده ملاقات داشت. در این روز، پنج تن از عمال رژیم سابق تیرباران شدند. و بازپرسی از هویدا آغاز شد.

تیرباران ۱۲ مقام مهم حکومت پهلوی

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، سه‌شنبه بیست و دوم اسفند ۱۳۵۷، به گزارش روزنامه اطلاعات، نیمه شب گذشته، ۱۱ تن دیگر از فرماندهان نظامی حکومت سابق و کارکنان ساواک تیرباران شدند. عده‌ای از خانم‌ها در جلوی خیابان جام جم اجتماع و اقدام به دادن شعار و تظاهرات علیه دولت قانونی موقت و سرپرست صدا و سیمای انقلاب اسلامی ایران نمودند. در این روز، بنیاد مستضعفین ایجاد شد. سازمان چریک‌های فدائی خلق در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «از اقدامات ضد امپریالیستی حمایت می‌کنیم.» تظاهراتی در ارومیه علیه حجاب اجباری برگزار شد. و صد و شصت نفر از تلویزیون اخراج شدند.

راه‌پیمایی زنان منتفی شد

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش دوشنبه بیست و یکم اسفند ۱۳۵۷، گروهی از دانش آموزان دبیرستان‌های دخترانه برای بیان نظرات خود درباره سانسور در تلویزیون و مساله‌ی حجاب در مقابل ساختمان تولید تلویزیون، واقع در خیابان جام جم گرد آمدند و خواستار ملاقات با سرپرست رادیو تلویزیون ملی ایران، صادق قطب زاده شدند. این دانش آموزان کفش‌های‌شان را از پا در آورده، به دست گرفتند و گفتند مگر آقای قطب زاده طرفدار پابرهنه‌ها نیست، حالا هم ما پا برهنه‌ایم. سپس قطب زاده به میان آنها آمد تا به حرف‌های‌شان گوش دهد.

«در مورد حجاب، اجبار در کار نیست»

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، یک‌شنبه بیستم اسفند ۱۳۵۷، آیت‌الله طالقانی در یک گفت و گوی رادیو تلویزیونی این مطلب را که حجاب بهانه‌ای است تا زنان را از ادارات برانند، مردود اعلام کرد و گفت: «حجاب اسلامی حجاب شخصیت و وقار است و هیچ اجباری هم در مورد آن در کار نخواهد بود.» آیت‌الله طالقانی در این مصاحبه گفت: «مسلماً نظر امام هم به مصلحت زنان ما و خواهران و دختران ماست و هم مطابق با موازین و اصول دین مبین اسلام است. هم ایشان و هم ما در این حرکت انقلابی همیشه نسبت به این سهم بزرگی که زنان ما در جریان انقلاب داشته‌اند، قدردانی کرده‌ایم و واقعاً هم سهم بزرگی دارند و در این حرکت تاریخی مثل اوایل مشروطیت در تاریخ ما ضبط و ثبت باید بشود.»

تظاهرات زنان علیه حجاب اجباری

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش،شنبه نوزدهم اسفند ۱۳۵۷، عده زیادی که اکثریت آنان را زنان تشکیل می‌دادند اجتماعی به منظور اعلام نظر خود در مورد حجاب در محوطه دادگستری ترتیب دادند. این گروه‌ها عبارت بودند از: تعدادی از زنان حقوق دان، کارمندان شرکت هواپیمایی ایران، دانش جویان، دانش آموزان، هنرجویان موسیقی، کارکنان وزارت دادگستری، عده‌ای از دبیران دبیرستان‌های تهران، دانش آموزان، دانشجویان و گروه‌های دیگر. به گزارش حاکمیت عده‌ای از دانش آموزانی که قصد پیوستن به این گروه را داشتند در خیابان تخت جمشید روبروی شرکت نفت توسط گروهی از مخالفان متفرق شدند.

حجاب زنان اجباری شد

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، سه‌شنبه هفدهم اسفند ۱۳۵۷، آیت‌الله خمینی اعلام کرد: «حجاب اسلامی باید در مملکت رعایت بشود.» شکوه میرزادگی از سرسپردگان حزب رستاخیز و سردبیر مجله تلاش در فرودگاه دستگیر شد. آیت‌الله طالقانی در گفت و گو با خبرگزاری پارس شرکت کرد و در مورد وحدت میان گروه‌های سیاسی سخن گفت. در این روز، سه چریک فدایی خلق کشته شدند. و هادی خرسندی متن کامل شعر «خواب شا» را در روزنامه اطلاعات منتشر کرد.

شش اغفال کننده اطفال تیرباران شدند

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، سه‌شنبه هفدهم اسفند ۱۳۵۷، شش اغفال کننده اطفال تیرباران شدند. رالف شانمن آمریکایی اسامی اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران را فاش ساخت. روزنامه اطلاعات، محتویات نواری را که شانمن منتشر کرده بود، به چاپ رساند. احمد بنی‌‌احمد به دستور دادستان انقلاب آزاد شد. مهندس نورالدین غروی توضیح داد که ما سعی خواهیم کرد موسیقی را به طور کلی حذف کنیم. دکتر ولایتی طی نامه‌ای در روزنامه اطلاعات، علیه برخی مطبوعات سخن گفت. و رضا براهنی نوشته‌ای با عنوان «من نه رهبرم، نه عضو!» در روزنامه اطلاعات نوشت.

امام: زنان با حجاب بیرون بیایند

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، دو‌شنبه شانزدهم اسفند ۱۳۵۷، آیت‌الله خمینی از زنان مسلمان خواست با حجاب بیرون بیایند. شاه سابق در مصاحبه‌ای با تلویزیون ا.بی.سی گفت: «کشورم را به امید آن‌که اوضاع روبه‌راه شود ترک گفته‌ام.» در این روز، ۱۰ وزیر پیشین از دانشگاه تهران اخراج شدند. به نوشته روزنامه اطلاعات، باید منتظر تغییرات اساسی در جبهه ملی بود. خبرنگار اطلاعات در بوشهر از بمب خوراکی برای پرسنل نیروی هوایی گزارش داد. و فلسفی اظهار داشت: «حقوق همه گروه‌ها محترم شمرده می‌شود.»

چهار نفر به جرم لواط تیرباران شدند

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: یک‌شنبه پانزدهم اسفند ۱۳۵۷، چهار نفر به جرم لواط تیرباران شدند. اسماعیل کیجا، شعبان بی‌مخ رشت اعدام شد. بنی‌صدر با حکومت فدرال مخالفت کرد. دولت سوییس درخواست دولت ایران مبنی بر مسدود کردن حساب‌های بانکی شاه سابق و خانواده‌اش در سوییس را رد کرد. علی‌اکبر سلیمی اعلام کرد: «کلیه مدارس مختلط تهران از اول سال تحصیلی آینده منحل خواهد شد.» گروهی از وکلای دادگستری اعلام کردند که قانون حمایت خانواده مخالف اسلام نیست. و مهندس نورالدین غروی گفت: «گوگوش، مهستی و هایده در تلویزیون جایی ندارند.»

یک میلیون نفر بر مزار مصدق

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال قبل در روز شنبه چهاردهم اسفند ۱۳۵۷ برابر پنجم مارس ۱۹۷۹ میلادی هفت تن از نظامیان و مقامات حکومت سابق ایران تیرباران شدند. روزنامه اطلاعات خبر اعدام این هفت تن را منتشر کرد و تصاویر اعدام شده ها را به چاپ رساند. به نوشته روزنامه اطلاعات دادگاه انقلاب پس از نه ساعت رسیدگی حکم اعدام این هفت تن را صادر کرد. جهانگیر تارخ معروف به جهانگیری از بازجویان و به نوشته روزنامه اطلاعات از شکنجه گران ساواک نيز در ميان اعدام شدگان بود.

مفتح: آن شب فقط امام در پاریس خوابید

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، جمعه سیزدهم اسفند ۱۳۵۷، جنبش ملی مجاهدین بیانیه‌ای در مورد حمله به مراکز خود منتشر کرد. آیت‌الله لاهوتی اعلام کرد پاسداران انقلاب تنها از میان مسلمانان انتخاب می‌شوند. حجت‌الاسلام مفتح درباره ایدئولوژی اسلامی و نقش نویسندگان و مطبوعات سخن گفت. هدایت‌الله متین دفتری، نوه دختری دکتر مصدق در گفت و گو با روزنامه اطلاعات در مورد دکتر مصدق و شعبان جعفری سخن گفت. طوماری با سه هزار امضا در تائید قطب‌زاده منتشر شد. و وزیر دفاع ملی اعلام کرد: «خدمت وظیفه یک‌سال شد.»

آیت‌الله خمینی: گوشت یخ‌زده حرام است

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی: سی سال پیش، پنج‌شنبه دوازدهم اسفند ۱۳۵۷، بخش‌های مختلف حذف شده از کتاب‌های درسی، جهت اطلاع دانش‌آموزان و معلمان سراسر کشور اعلام شد. آیت‌الله خمینی مصرف گوشت یخ‌زده را حرام اعلام کرد. آیت‌الله خمینی با آیت‌الله شریعتمداری در قم دیدار کردند. عباس امیر‌انتظام، سخنگوی دولت بازرگان اعلام کرد که رأی‌گیری رفراندوم آشکار نخواهد بود. و روزنامه اطلاعات به نقل از خبرگزاری فرانسه نوشت شاه، سخت سرگرم یاد گرفتن بازی گلف است.