نخستین کارگردان زن عربستان

شهره جندقیان

فارغ التحصیل رشته ادبیات تطبیقی و زبان انگلیسی از دانشگاه آمریکایی قاهره، حایفا عبدالرحمان المنصور پس از گذراندن یک دوره آموزش مکاتبه‌ای در انستیتوی فیلمسازی نیویورک، اولین فیلم کوتاه خود را به نام چه کسی تهیه و کارگردانی کرد. او بین سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ با حمایت مالی خانواده‌اش چهار فیلم کوتاه ساخت که آخرین آن‌ها فیلم مستندی است به نام «زنان بدون سایه».

این فیلم در جشنواره‌های جهانی فیلم از جمله جشنواره فیلم امارات ۲۰۰۶ و جشنواره فیلم‌های عرب در روتردام ۲۰۰۶ جوایز متعددی را دریافت کرده است.

فیلم زنان بدون سایه مورد توجه بسیاری از رسانه‌های بین المللی قرار گرفت زیرا که این فیلم بر روی مسئله روبنده زنان در عربستان سعودی تمرکز دارد. فیلم زنان بدون سایه این سوال را که آیا پوشاندن صورت زنان یک حکم مذهبی است به چالش می گیرد. اما در عربستان سعودی این فیلم تنها در محافل خصوصی، مدارس یا از طریق اینترنت نمایش داده شده است.

عده‌ای از مردم با این که موفق به دیدن فیلم نشدند یا تنها از طریق گزارش‌ها و رسانه‌ها از وجود این فیلم با خبر شدند، حایفا را به خاطر ایجاد زمینه‌ای برای بحث و گفتگو درباره موضوعاتی که رسما در جامعه سعودی تابو هستند تشویق و از نمایش فیلمش حمایت کردند. بعضی‌ها هم که مخالف فیلم بودند عقیده داشتند که فیلمساز با به نمایش گذاشتن عقاید و برداشت‌های شخصی خود از قوانین اسلامی، سعی بر خدشه‌دار کردن چهره اسلام در انظار عمومی داشته است.

حایفا درباره نظرات متفاوتی که در رابطه با فیلمش دریافت کرده چنین می‌گوید:
« فکر کرده بودم که از جانب جناح‌های مخالف برخوردهایی با فیلم خواهد شد، چون بر روی یکی از حساس‌ترین موضوعات جامعه عربستان سعودی یعنی زنان انگشت گذاشته بودم ولی شدت عکس العمل‌ها بیش از انتظار من بود. به نظرم یک بحث سالم و هدفمند باعث می‌شود تا مردم به موضوعاتی که درجامعه جا افتاده و ریشه گرفته است، فکر کنند و درباره آن ها سوال کنند. من سعی نداشتم که عقاید شخصی‌ام را به مردم تحمیل کنم یا آنها را تحت تاثیر قرار بدهم بلکه فقط می خواستم تجربیات و نظرات بسیاری از زنان جامعه سعودی را مطرح کنم.»

علی رغم مشکلات فیلمسازی با هزینه شخصی و محدودیت‌های اجتماعی در جامعه سعودی، حایفا قصد دارد در مملکتی که درهای سالن‌های سینما به روی مردمش بسته هستند بماند و به فعالیت‌های فیلمسازی خود ادامه بدهد. او عقیده دارد توانسته است توجه جهانیان را به سینمای سعودی جلب کند و دلیل ماندنش در ریاض را این طور توضیح می‌دهد:
«من چیزی برای ارائه کردن به سینمای امریکا یا بریتانیا ندارم. نه می‌توانم ادعا کنم که فرهنگ آنها را کاملا می‌شناسم و نه به لحاظ تکنیکی توان مقابله با آنها را دارم. درعربستان سعودی می‌توانم درباره موضوعاتی فیلم بسازم که برایم قابل درک هستند و به خوبی با آنها آشنایی دارم. به نظر من رمز موفقیت هر کس در شناخت درست ریشه‌های فرهنگی‌اش است.»

حایفا به زودی اولین فیلم بلند داستانی خود را برای شرکت فیلمسازی روتانا و با حمایت شاهزاده الولید بن طلال در عربستان سعودی خواهد ساخت.