در جست‌وجوي لذت تن

فيلم مصري «دنيا» ساخته «جوسلين صعب»، به تازگي در كشور لبنان زادگاه كارگردان اين فيلم به نمايش درآمده است. اين فيلم با نمايش تمايلات شهواني و جسماني زني كه سعي دارد با تن‌اش آشتي كند، فرصتي را براي فهم فرهنگ جذاب عربي فراهم مي‌كند.
«دنيا» شخصيت اول اين فيلم، دختري 23 ساله و اهل قاهره است. او كه عاشق شعرهاي عاشقانه و رقص شرقي است، به دنبال احقاق حق لذت بردن از تن خود است. دنيا كه در اين فيلم لباس‌هاي قرمز به تن دارد، مي‌خواند و مي‌رقصد، اما هميشه كارهاي او همراه با ترسي است كه در درون اغلب زنان عرب وجود دارد. اين فيلم موفق، كه به نوعي چكامه آزادي را مي‌سرايد، به عقيده بسياري، جامعه خشكه مقدس مصر را به نقد مي‌كشد. اين فيلم مي‌خواهد كه مردان حق آزادي تن زنان را به خودشان بازگردانند؛ حقي كه در سراسر جهان عرب به رسميت شناخته نمي‌شود.

جوسلين صعب كه از نوجواني متأثر از سينماي مصر بوده، در اين فيلم به سنت فيلم‌هاي موزيكال بازگشته است. موسيقي، آواز و شعر در فيلم دنيا، تصوير زنده و پرنشاطي را از جهان عرب براي مخاطب مي‌سازند، كه تا كنون ناشناخته مانده است.

آن‌چه می‌خوانید گفت‌وگويي است با كارگردان لبناني «دنيا» مي‌آيد، كه فيلمش با اقبال گسترده‌اي مواجه شده است.

- شما كه لبناني هستيد، چرا براي ساختن فيلمي با اين مضمون، مصر را انتخاب كرديد؟- من با ساختن اين فيلم مي‌خواستم از «تابوي تن» كه در تمام جهان عرب وجود دارد، حرف بزنم و چون سينماي مصر سابقه طولاني دارد و باليوود جهان عرب به شمار مي‌آيد و بسيار پرنفوذ و پرمخاطب‌تر از سينماي لبنان است، مصر را براي ساختن اين فيلم انتخاب كردم.
- فرهنگ عربي، فرهنگي بسيار شهواني است و از طرفي در چارچوب تعصباتي قرار دارد كه زن را هر روز بيش‌تر محدود مي‌كند. به نظر شما چرا چنين تناقضي در اين فرهنگ وجود دارد؟

- در جهان عرب تعصبات مذهبي بر تعصبات ملي پيشي گرفته و همين امر شرم را بر زنان تحميل كرده است. زن مجبور به همرنگي با جماعتي است كه درپي احياي فرهنگ قرون وسطاست. دنيا در اين فيلم، به جنگ با تعصبات سنتي و ديني مي‌رود. او در جايي از فيلم مي‌گويد: «تن‌ام از سرم جدا شده‌ است.» او مي‌خواهد از مسايل ذهني جهان عرب فاصله بگيرد. به همين دليل به زيبايي‌هاي تن‌اش توجه مي‌كند و به شعر و آواز و رقص روي مي‌آورد. اين فيلم مي‌خواهد جنبه‌ي ديگري از فرهنگ عرب را براي بيننده آشكار كند.

- اين فيلم كه به تازگي در لبنان اكران شده است، به نظر مي‌آيد از سبك فيلم‌ «ماي شيدياك»، كارگردان زن شبكه لبناني LBC –اين فيلم به شيدياك تقديم شده است- كه در يك ترور كشته شد و نماد آزادي بيان به شمار مي‌آيد، الهام گرفته است. اين‌طور نيست؟

- نبايد همه چيز را با هم قاطي كرد. من نمي‌خواستم در اين فيلم به نقد مستقيم محدوديت‌هاي زنان مثل مسئله حجاب، بپردازم. در واقع من مي‌خواستم قواعد سينما را رعايت كنم و بيننده از اين فيلم لذت ببرد و اگر اين فيلم پرسش‌هايي اساسي را مطرح مي‌كند، كاملا غيرمستقيم است. هر كسي آن‌ چيزي را كه مي‌خواهد مي‌تواند از اين فيلم برداشت و تفسير ‌كند. «دنيا» براي مخاطب عام ساخته شده است.

سامان ايرانيirani_saman@yahoo.com