معتبرترین جایزه پزشکی شمال اروپا به پزشک ایرانی اهدا می‌شود

معتبرترین جایزه پزشکی کشورهای نورویک در اروپای شمالی، روز جمعه ۱۰ اکتبر به محمود امیری‌مقدم، پزشک ایرانی ساکن نروژ اهدا می‌شود.

خبر اهدای این جایزه، طبق بیانیه‌ای رسمی از سوی کمیته ارزیابی جایزه آندرش یاهره روز ۱۴ آگوست ۲۰۰۸ اعلام شد.

محمود امیری‌مقدم، پزشک ایرانی ساکن نروژ

این جایزه که به نام اهداکننده نخستین آن، «آندرش یاهره» خوانده می‌شود، هر ساله به سه پزشک یا محقق علم پزشکی در کشورهای نورویک ( نروژ، سوئد، فنلاند، دانمارک و ایسلند) تعلق می‌گیرد که امسال یک پزشک محقق پیشرو به نام پروفسور اوله پیتر اوترشن و دو جوان دانشمند رشته پزشکی به نام‌های دکتر محمود امیری‌مقدم و دکتر یوسی تایپاله آن را کسب کرده‌اند.

دکتر امیری‌مقدم با بیان این مطلب به رادیو زمانه گفت: روز قبل از صدور بیانیه مطبوعاتی کمیته اهدای جایزه، رئیس این کمیته، چنان‌که مرسوم این جایزه است در تماسی تلفنی به من خبر داد که برنده این جایزه شده‌ام.

وی درباره جایزه‌ای که دریافت کرده است، می‌گوید: تحقیق من درباره تورم مغزی ناشی از جمع شدن آب در مغز بوده است. به زبان ساده، نقش کانال‌های آب که منجر به تورم مغزی می‌شوند و همچنین نقش آن‌ها در تشنج یا بیماری صرع.

جمع شدن آب در مغز، شایع‌ترین علت مرگ و میر افراد، پس از مبتلا شدن به صدمه‌هایی همچون سکته مغزی، ضربه مغزی، خونریزی یا عفونت مغزی است. به علت عدم آگاهی علمی از چگونگی جمع شدن آب در مغز، هیچ دارویی برای پیشگیری از تورم مغزی تاکنون وجود نداشته است.

تحقیقات امیری‌مقدم و همکارانش به کشفیاتی درباره جداره سلولی پیرامون مویرگ‌های مغزی منجر شد. در جداره سلول‌های این مویرگ‌ها، کانال‌های ریزی به قطر یک مولکول آب، وجود دارد که آب از آن‌ها به آسانی عبور کرده و وارد مغز می‌شود.

آن‌ها همچنین به این نتیجه رسیدند که بستن این کانال‌ها، پس از آسیب‌دیدگی ناشی از حوادثی چون سکته یا ضربه، می‌تواند تا ۵۰ درصد جلوی تورم مغز را بگیرد و جان بیمارانی را که دچار چنین حوادثی می‌شوند نجات دهد.

همچنین درست کار نکردن این کانال‌های آبی می تواند غلظت پتاسیم در محیط سلول‌های عصبی را از کنترل خارج کرده و ایجاد تشنج کند.

اهمیت تحقیق انجام شده برای این است که برای نخستین بار مکانیزم پیشگیری از تورم مغز شناسایی شده است و بر اساس این مکانیزم، علم پزشکی می‌تواند درمان و داروی پیشگیری از تورم مغزی را نیز به زودی تولید کند.

پزشک ۳۷ ساله ایرانی‌تبار مقیم نروژ که از سنین نوجوانی از کشور خارج شده و چهار سال پیش نیز مدال طلای بهترین تز دکترای پزشکی را از پادشاه نروژ دریافت کرده است، در زمینه حقوق بشر نیز فعالیت دارد و سال ۲۰۰۷ جایزه عفو بین‌الملل نروژ را به خاطر تلاش برای لغو اعدام، کسب کرده است.

او از دریافت جایزه «آندرش یاهره» اظهار خوشحالی می‌کند و می‌گوید: احساس خوشحالی و افتخار می‌کنم و البته می‌دانم که این شانس را داشته‌ام که در رشته‌ای که مورد علاقه‌ام بوده، تحصیل و تحقیق کنم. در حالی که می‌دانم در کشورم ایران، ممکن است بسیاری از نخبگان به دلایل مختلفی از جمله باورهای سیاسی، مذهبی یا جنسیتی، هرگز چنین امکانی نیابند.

وی که دومین غیراروپایی دریافت‌کننده این جایزه بعد از نزدیک به پنجاه سال از راه‌اندازی آن است، آرزوی بازگشت به میهنش و کار در ایران را دارد، «ولی ایرانی که در آن اعدام وجود نداشته باشد، کودکان به خاطر فقر و تامین مخارج خانواده مجبور به کار کردن نشوند، برابری حقوق جنسیتی بین مردان و زنان محقق شده باشد و هر دانشجویی بتواند خواسته‌ها و توانایی‌های علمی‌اش را بدون ربط داشتن به عقاید سیاسی، مذهبی و جنسیتی‌اش به عمل تبدیل کند.»