خاتمی: دانشگاه زنده است

محمد خاتمی رییس جمهوری پیشین ایران، روز گذشته پس از سه سال در دانشگاه تهران حضور یافت و به مناسبت 16 آذر در دانشکده فنی سخنرانی کرد.

امیدوارم هیچ انسانی به جرم عقیده‌اش هزینه نپردازد
خاتمی با گرامی داشتن "یاد همه شهدا به خصوص شهدای دانشگاهی و بالاخص شهدای 16 آذر" از این سه به "عنوان سه اخگر سوزانی که در شب استیلای استبداد جان فسرده ملت استعمار و استبدادزده ما را گرم کردند" یاد کرد و گفت: "این سه شهید بر دیوار بلند ناکامی و یأس پنجره‌ای به سوی امید به آینده گشودند."

خاتمی در ادامه در واکنش به شعار دانشجویان که خواستار آزادی دانشجویان در بند بودند ضمن بیان اینکه امیدوار بودم در جمع ما و جامعه ما عزیزانی که به جرم بیان و اندیشه گرفتار شده‌اند نیز حضور داشتند، گفت: "آن ‌چه در جلسات عمومی و خصوصی گفتم و یکی از شعارهای خوبی که مطرح شد مسئله حقوق شهروندی بود. از نظر ضوابط خوب عمل شد و امیدوارم مسئله حقوق شهروندی در عمل نیز رعایت شود و در جهانی به سر ببریم که هیچ انسانی به جرم بیان و اندیشه مجبور به پرداخت هزینه نشود."

ممنوع شدن جامعه از بیان عقیده زمینه‌ساز حرکت‌های خشونت‌آمیز
به گزارش نوروز، رییس جمهوری پیشین ایران سپس به بیان خاطراتی از دوران دانشجویی خود و حضور در انجمن اسلامی پرداخت و گفت: "یک روز عصر زمستان سرد سال 1347 در کلاس درس تاریخ فلسفه نشسته بودم که به خارج از کلاس احضار شدم و منشی رییس دانشگاه از قول رییس دانشگاه گفت که شما به ساواک احضار شده‌اید و باید در فلان روز و فلان ساعت خود را در آن مکان معرفی کنید.در آن زمان علاوه بر فعالیت در انجمن اسلامی با بسیاری از دوستان یک سری فعالیت‌های مخفی و نیمه مخفی داشتیم اما من مطمئن بودم که به خاطر آن فعالیت‌ها احضار نشده‌ام چون آن‌ها که با من در این فعالیت‌ها همکاری می‌کردند سمت‌های بالاتری داشتند و طبیعتا باید ابتدا آن‌ها احضار می‌شدند ثانیا اگر برای آن فعالیت‌ها احضار می‌شد کار نباید به صورت احضار انجام می‌شد بلکه توقع می‌رفت ما را بازداشت کنند."

خاتمی افزود: "بالاخره تصمیم گرفتم در روز و ساعت مقرر در ساواک حاضر شوم. زمانی که من رفتم دو دانشجوی دیگر از پزشکی و دانشکده علوم که عضو شورای مرکزی دانشگاه بودند نیز به ساواک احضار شده بودند. بعد از معطلی، معاون ساواک آمد و باب بحث را باز کرد. او محترمانه از وضع خطیری که کشور دارد و تلاشی برای آبادانی می‌شود و حرف همیشگی که دشمنان داخلی و خارجی خواهان پیشرفت نیستند سخن به میان آورد و با این مقدمه به این نتیجه رسید که انجمن اسلامی دانشگاه باید تعطیل شود."

وی افزود: "بعد از چند ساعت بحث در این جلسه اعلام کردیم که ما به خودی خود کاری نمی‌کنیم و ساواک چنا‌چه می‌خواهد این انجمن تعطیل شود راسا وارد عمل شود، بعد از 4 ساعت بحث جدا شدیم و تصمیم گرفتیم جلسه انجمن را که معمولا بعد از ظهرهای جمعه بود طبق روال عادی برگزار کنیم، اطلاعیه‌ها و دعوت‌نامه ارسال کردیم اما روز قبل از برگزاری جلسه از طرف دانشگاه اعلام شد حق استفاده از سالن و امکانات را نداریم که پیرو آن نیز ما اطلاعیه‌ای دادیم و با ذکر آن‌چه اتفاق افتاده بود عذرخواهی کردیم و گفتیم که این جلسه برگزار نمی‌شود و با این عمل انجمن دانشگاه اصفهان به عنوان یکی از آخرین انجمن‌های اسلامی تعطیل شد".

خاتمی با بیان اینکه انجمن های اسلامی تعطیل شدند اما آیا حرکت تحول‌آفرین درجامعه تعطیل می‌شود؟ ،گفت: "به خصوص جوانان نمی توانند چنین وضعیتی را تحمل کنند و به همین دلیل سازمان‌های پنهانی و حرکت‌های تندتر و خشن‌تری بروز کرد."

وی با بیان اینکه "جان تحول‌خواه جامعه به خصوص جوانان را نمی‌توان در استفاده در زمینه بیان اعتراضات‌شان ممنوع کرد، ممنوع شدن جامعه از بیان حرفش به طور مسالمت‌آمیز را زمینه‌ساز روی آوردن آن‌ها به حرکت‌های خشونت‌آمیز به جای رفتارهای منطقی" دانستو گفت: "بر این اساس ما شاهد بودیم در سال 1349 اولین حرکت‌های چریکی ابتدا از سیاهکل شروع شد و بعد گسترش یافت."

وی افزود: "در آن مقطع حرکت‌هایی را شاهد بودیم که به صورت اسلامی و غیراسلامی در جامعه شکل گرفت و هزینه‌های فراوانی را برای جامعه و رژیم داشت. هر دو سوی این حرکت‌ها چپ بود ، چپ به این معنا که تئوری در آن تولیدکننده عمل است ابتدا عملی صحیح به نظر می‌آید و سپس هرچه غیر از آن نادرست تلقی میشود."

خاتمی با بیان اینکه "در آن موقع رژیم در اوج قدرت بود و از سازماندهی قدرتمند اطلاعاتی و ارتش تحت نظر آمریکا بهره‌مند بود" ،اظهار داشت: "رژیم تصور می‌کرد که در درون مشکل ندارد و در عرصه بین‌المللی تحت حمایت قدرت‌های جهانی است لذا با روش‌های خشن می‌تواند راهش را ادامه دهد و جلوی تحول‌خواهی جامعه را بگیرد."

وی افزود: "اما در عین حال رژیم می‌دانست که جامعه و جوانان فرهیخته نیاز به تحرک و ابراز وجود دارند لذا به فکر فعالیت‌های ساختگی افتادند و انجمن جوانان شیر و خورشید، جامعه دانشگاهی، طرفدار سازمان ملل و احزاب ایران نوین و رستاخیز را ایجاد کردند اما نتیجه کار نفرت جامعه دانشگاهی از این جریانات و محدود شدن کسانی بود که وابسته به این جریانات به حساب می‌آمدند".

بستن فضای جامعه راز موفقیت حرکت‌های چپ در جهان سوم
خاتمی آنچه در رژیم گذشته رخ داد را ناشی از" عدم درک تحول خواهی به خصوص در جامعه فرهیختگان، جوانان، دانشگاهیان و تلاش برای حفظ وضع موجود دانست" و گفت: "همین امر یعنی بسته کردن فضا و نومید کردن جامعه، رمز و راز موفقیت و جذابیت حرکت‌های چپ در جهان سوم بوده و هست و متاسفانه حرکت‌ها همواره در جهان سوم تند و خشن بوده است به گونه‌ای که معادله‌ای در جامعه شناسی جدید به وجود آمده که انقلاب مساوی است با خشونت اما معتقدم انقلاب اسلامی این معادله را بر هم زد و نشان داد که می‌توان انقلاب کرد اما بدون خشونت".

وی افزود: "نکته بعد نقش ممتاز در حرکت تحول خواهانه است و این‌که دانشگاه همواره کانون تغذیه حرکت‌های اجتماعی بوده است، جریانات مختلف اجتماعی چه چپ و چه راست عمده نیروهایشان از نیروهای جوان دانشگاهی منشا می‌گرفت و چنانچه نیروبخش انقلاب ما نیز چه در زمان براندازی حکومت پهلوی و چه در تاسیس انقلاب دانشجویان و جوانان بودند. در جنگ تحمیلی نیز کسانی که موجب سرافرازی جمهوری اسلامی شدند نسل جوان و به خصوص دانشجویان بودند که نقش ممتازی داشتند و دانشگاه در ایجاد، ادامه و تقویت حرکت تحول خواهانه همواره موثر بوده است."

رییس جمهور پیشین ایران دانشگاه را "سدشکن، فروریزنده دیوار ترس و هراس در جوامع استبداد زده "دانست و گفت: "نمونه آن سه ستاره درخشانی بودند که در ‌١٦ آذر ‌١٣٣٢ پس از استیلای فضای کودتا، ترس، خفقان، کشتار، دستگیری و شکنجه که بر جامعه ما حاکم شده بود درخشیدند.امروز نیز دانشگاه زنده است و علی رغم همه موانع زنده است. امروز نبض زندگی اجتماعی در دانشگاه می‌تپد هر چند گاهی تند می‌تپد و به قلب جامعه فشار می‌آورد اما این نشانه زندگی است."

برخی دانشگاه را سرد و مرده می خواهند
خاتمی با بیان این‌که "بعضی‌ها دانشگاه را سرد و مرده می‌دانند اما این محال است"، گفت: "بعضی دیگر می‌کوشند پشت سر دانشگاه و وجاهت آن پنهان شوند تا هزینه‌های سنگینی که حرکت دارد به دانشگاه وارد شود البته آن وضع ناگوار با انقلاب دگرگون شد. انقلاب ما انقلاب دینی در محتوا، شکل با رهبری حضرت امام بود، دینی که انقلاب مطرح کرد به خواست تاریخی مردم پاسخ گو بود و ناظر بر تحول در جهت این خواست و این چنین دانشگاه همه را برگرفت."

وی در ادامه سخنانش با طرح این سوال که "آیا جنبشی به نام جنبش دانشجویی داریم یا نه؟"گفت: "من نمی‌خواهم به این سئوال پاسخ دهم. اما می‌گویم هر جنبشی که بخواهد وجود و تداوم داشته باشد باید با جنبش‌های اجتماعی همسو باشد که همیشه وجود دارد اما گاه تند و گاه کند است. جنبش عبارت است از حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب. جنبش اجتماعی مردم ایران در ‌٥/١ قرن اخیر چگونه بوده و از کدام وضع می‌خواهد به کدام وضع برسد؟ معتقدم بزرگترین درد اجتماعی ما در دوره اخیر سه درد است یکی استبداد، دیگری وابستگی و سوم عقب ماندگی و حاصل آن محرومیت مادی، اقتصادی، فرهنگی و عقب ماندگی جامعه. ملت ما ‌١٥٠سال است که می‌خواهد از قید استبداد، وابستگی، اسارت و عقب ماندگی رهایی یابد. جنبش، حرکت از این وضع موجود است به وضع مطلوب و عبارت است از استقلال، آزادی و پیشرفت."

خاتمی در طرح این پرسش که کدام اندیشه می‌تواند راهنمای جنبش دانشجویی و تقویت‌کننده‌ و پیروزکننده آن باشد؟ گفت: "اندیشه‌ای که با خواست تاریخی ملت ایران، آشنا و با هویت تاریخی ملت ایران همراه باشد، می‌تواند راهنمای این جنبش باشد. جامعه ما هویت دینی دارد اگر بخواهیم به آزادی، استقلال و پیشرفت برسیم این حرکت باید مبتنی بر دین باشد زیرا در غیر این صورت یا پدید نمی‌آید یا در صورت پدید آمدن ادامه نخواهد یافت."

وی افزود: "سنت‌پرستان مخالف ترقی و تحول هستند و دینی که آن‌ها عرضه می‌کنند پاسخگوی نیازهای جنبش دانشجویی نیست.دین‌ستیزان نیز چون با هویت تاریخی مردم آشنا نیستند از برقراری ارتباط با جامعه محروم هستند.هیچ جنبشی بدون ارتباط با متن جامعه به نتیجه نمی‌رسد.یکی از شگفتی‌های انقلاب اسلامی ایران این است که دین‌ستیزان و سنت‌پرستان هر دو در این نقطه مشترک شدند که دین و آزادی با هم سازگار نیستند."

اصلاحات در چارچوب قانون اساسی معنا دارد
خاتمی هم‌چنین با اشاره به مطالب عنوان‌شده در جلسه که در آن نام وی در کنار افرادی چون مصدق، طالقانی، بازرگان و . . . آورده شد، اظهار داشت: "به عنوان یک روحانی کوچک که نام من را در کنار نام این فرهیختگان و شخصیت‌های بلند آوردید اعلام می‌کنم، من فرد کوچکی از دریای عظیم ملت ایران هستم و به عنوان یک روحانی به دین‌داری خود افتخار می‌کنم."

وی افزود:" به عنوان یک انسان کوچک که دلبسته اسلام و خواهان عزت این ملت بزرگوارم می‌گویم اگر بتوانیم آزادی را نهادینه و استقلال را دور از عوام‌زدگی پایدار کنیم و اگر بتوانیم پیشرفت مادی و معنوی برای همه افراد، اقوام و گروهها و صنوف فراهم آوریم از جمهوری اسلامی دفاع کرده‌ایم."

خاتمی گفت: "در قانون اساسی حقوق ملت و حدود قدرت تعریف شده است، قانون اساسی کشورمان برخاسته از خواست ملت در زمینه آزادی، استقلال و پیشرفت است و اصول مندرج در آن تثبت‌کننده یک جامعه مردمسالار و دموکراتیک است."

خاتمی با بیان اینکه اصول قانون اساسی در عین منطبق بودن با موازین شرعی تضمین‌کننده دموکراسی در جامعه گفت: "بخش‌هایی از این قانون در زمینه تامین حقوق برابر برای همه اقوام، تضمین آزادی بیان، آزادی تشکل‌ها و اجتماعات ودرمان درد تاریخی ملت در زمینه استعمار و استبدادزدگی است."

وی افزود: "البته این قانون مطلق نیست. در این قانون سازوکارهای تغییر آن نیز پیش‌بینی شده که در این‌جا باید خاطرنشان کنم که این قانون اساسی کشورمان ظرف یک بار مصرف هم نیست. جامعه هزینه بسیار سنگینی در انقلاب پرداخته که صاحب نظامی مستقل شود و قانون اساسی نیز ناظر به این مسئله است."

خاتمی در ادامه سخنانش بر اختلاف دیدگاهش با کسانی که در دوران ریاست جمهوری‌اش سخن از عبور از قانون اساسی گفتند تاکید کرد.

خاتمی در ادامه گفت: "هرکسی مخالف تشکل و حرکت‌های سیاسی شناسنامه‌دار و دارای اندیشه که در چارچوب قانون اساسی کار می‌کنند است مخالف بدیهی مردم‌سالاری محسوب می‌شود حالا هر شعاری که می‌خواهد، بدهد."

اقتصاد صدقه‌ای عدالت نیست
رییس‌جمهوری پیشین ایران در ادامه با اشاره براینکه "عدالت، بزرگترین پیام و آموزش پیامبران خدا و بزرگترین اصلی است که همه مصلحان آن را اعلام کرده‌اند و باید آشکار باشد" اظهار داشت: "نباید ظاهرپرست بود؛ عدالت را در عدالت اقتصادی خلاصه کردن که متاسفانه ناشی از چپ‌زدگی همه ماست و نیز این‌که عدالت اقتصادی را در اقتصاد صدقه‌ای، خلاصه کردن تخریب معنای عدالت است. چنین عدالتی است که انبان ملت را که باید صرف قدرتمند و ثروتمند شدن و آنگاه توزیع عادلانه ثروت شود را خالی کرده و فقر را توزیع می‌کند و طبیعی است که همه مردم حق دارند از زندگی اقتصادی مطمئن و غیر محروم برخوردار باشند."

وی افزود: "باید شعار عدالت اقتصادی بدهیم و خواستار رفع محرومیت و تبعیض باشیم اما حق مهم‌تر حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش است. دفاع از حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش در کنار عدالت اقتصادی یعنی اصلاحاتی که مردم می‌خواهند. این ملت، ملت بزرگی است و نباید در دنیا خوار و عقب مانده باشد، اعتلای جایگاه ایران فرصتی برای رفع تبعیض‌هاست."

وی در پایان سخنرانی خود گفت: "اگر جنبش دانشجویی، همراه با خواست جامعه ایران و متناسب با هویت تاریخی او در جهت قانون اساسی باشد، جنبشی پایدار است ، در همه حال حیات جنبش دانشجویی به نقد است و نقد است و نقد است اما این نقد برپایه تفکر، حس مسوولیت شناسی و پایبندی به مصالح ملی و تمامیت ارضی کشور است."

کسانی که می گویند دانشگاهها اسلامی نیستند بیخود می گویند
سید محمد خاتمی در ادامه برنامه به سئوالات دانشجویان پاسخ گفت. خاتمی در پاسخ به پرسش دانشجویی که با اشاره به اظهارات اخیر مصباح یزدی پرسیده بود که چرا برخی می‌گویند دانشگاه ما اسلامی نیست؟ گفت: "این افراد بیخود میکنند.اما با این که بی خود می کنند از ما که با خود می کنیم، چاقویشان برنده تر است."

در دولت اصلاحات معدل حضور زنان در مدیدیت میانی از سه درصد به 16درصد رسید
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که با توجه به این که عده‌ای در این دو سال، ‌١٦ سال گذشته را خیانت می‌دانند، ما باید کدام را یک باور کنیم؟ به دفاع از عملکرد شت ساله دولت اصلاحات پرداخت و گفت: "البته گفت‌وگو درباره عملکرد ‌١٦ ساله و تجزیه و تحلیل وضع کنونی در مجال این جلسه نیست، بلکه باید میزگردهایی تشکیل شو