برنامه اتمی ایران به روایت احمد شیرزاد

احمدشیرزاد، استاد فیزیک دانشگاه اصفهان و عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت، در تازه‌ترین سخنرانی خود که به دعوت شاخه جوانان منطقه یزد جبهه مشارکت در این شهر انجام شد، ابعاد علمی فعالیت‌های هسته‌‌ای ایران را مورد توجه قرار داد.

به گزارش سایت نوروز، شیرزاد در این سخنرانی گفت: "متاسفانه در زمینه موضوع هسته‌ای جامعه ما دچار فقر اطلاعاتی شدیدی است. ما در شرایطی با این مسئله آشنا شدیم که کشور در معرض تهدید بود و نوعی جنبش ملی و یا به نظر من، "تبلیغاتی" راه افتاده بود. همین امر، باعث شد تا شرایط برای شناخت واقع‌بینانه نسبت به ابعاد این فنآوری و مسائل پیرامون آن فراهم نشود."

عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت در ادامه گفت: "در کشورهائی که فنآوری هسته‌ای در آنها رشد پیدا کرده و موضوع جامعه شده، این بحث چند دهه سابقه دارد. جنبش سبزها در آلمان و فرانسه و ایتالیا سالهاست در حال فعالیت هستند؛ نه تنها در مورد سلاح‌های هسته‌ای بلکه برای مقابله با صنایع و فعالیت‌های دیگری که خطرهای زیست محیطی دارد."

این نماینده مجلس ششم با اشاره به اینکه "بحثی که در سطح محافل روشنفکری و در سطح محافل علمی همه کشورهای پیشرفته بحث روز است در کشور ما هیچ جایگاهی ندارد"، در مورد دلایل این وضعیت توضیح داد: "حکومت جهت‌گیری حاد با این مسئله دارد. بطوری که بنده اگر بخواهم در مورد این مسئله صحبت کنم، با نظرات حکومت مشکل پیدا خواهم کرد هر چند بحث ما، بحث علمی است. نتیجه همین مسایل آن می‌شود که اطلاعات جامعه بسیار پائین است و دید جامعه تحت تاثیر تبلیغات یکسویه قرار گرفته است."

شیرزاد افزود: "به دلیل همین تبلیغات یکسویه، دولت نگذاشته مردم با تمام زمینه‌های این ماجرا آشنا شوند. روزی که ناچار بشوند یک ذره کوتاه بیایند و با همین تبلیغات خودساخته خود با مشکل روبرو خواهند شد. این درست همان وضعیتی است که زمان جنگ هم داشتیم؛ بطوری که در اواسط جنگ چهار نعل تاراندیم و شعار جنگ دادیم وزمینه‌ای برای صلح جا نگذاشتیم."

وی در ادامه با طرح این سؤال که "انرژی هسته‌ای دارای چه ابعاد و کاربردهایی است؟"، گفت: " سه نوع کاربرد برای انرژی هسته‌ای وجود دارد؛ یکی سلاح هسته‌ای دوم :برق و سوم هم مسائل دیگر مثل باستانشناسی و کاربردهای متنوع دیگر در صنعت و کشاورزی."

شیرزاد با بیان اینکه "دو روش اول یک مقداری به هم نزدیک است و بسیاری از مهارت ها مشابه است"، گفت: "به طور مثال سانتریفوژ که ساخته می‌شود برای غنی کردن اورانیوم. اگر اورانیوم را تا چهار درصد غنی کنند برای نیروگاهها به درد می‌خورد و اگر این کار را تکرار کنند و به صدردرصد نزدیک شوند، می‌توانند در سلاح هسته‌ای به کار برند. ابزاری که برای غنی‌سازی به کار گرفته می‌شود، تقریبا مشابه است و برای همین در سطح جهان حساسیت ویژه‌ای نسبت به مسئله غنی‌سازی وجود دارد."

این استاد فیزیک دانشگاه درباره کاربرد سوم انرژی هسته‌ای در بخش‌های پزشکی و کشاورزی نیز گفت: "این کاربرد کاملا از دو دسته دیگر جداست و اصولا عنصر اورانیوم در آن، خیلی نقش کلیدی ندارد. یکی از مسائلی هم که واقعا عذاب‌آور است، این است که تبلیغات می‌کنند که اگر پا به عرصه این فنآوری بگذاریم، آنگاه در صنعت و کشاورزی و پزشکی خیلی پیشرفت خواهیم کرد. در حالی که نکته این قسمت از فنآوری هسته‌ای مربوط می‌شود به تولید رادیوایزوتوپ‌ها."

وی افزود: "از لحاظ هسته‌ای به موادی که فعال هستند و پرتوزایی دارند، می‌گوییم مواد پرتوزا یا رادیواکتیو و به موادی که پرتوزائی ندارند، رادیو ایزوتوپ می‌گوییم. تولید رادیوایزوتوپ‌ها امری عادی و قدیمی است. در ایران همان راکتوری که در انتهای خیابان امیرآباد واقع است، از سی سال پیش رادیوایزوتوپ تولید می‌کند و اصولا قابل خرید هم هست و می توان آن را وارد کرد؛ البته با نظارت‌هایی که برای ایمنی کار است."

شیرزاد براین اساس نتیجه گرفت: "ما اگر بخواهیم در بخش‌های مهم تکنولوژی هسته‌ای پیشرفت کنیم، نیازی به غنی‌سازی نداریم. در نظنز ایزوتوپ تولید نمی‌شود. در نظنز اورانیوم غنی‌شده تهیه می‌شود که می‌توان برای نیروگاه و یا کارهای دیگر از آن استفاده کرد."

شیرزاد سپس با طرح این سؤال که "آیا انرژی هسته‌ای انرژی تمیز و عاری ازهرگونه آلودگی است"، به بحث درباره ابعاد زیست محیطی انرژی هسته‌ای پرداخت و گفت: "اورانیوم آخرین عنصر سنگین موجود در طبیعت است و بالاترین طول عمر را دارد. وقتی اورانیوم را در نیروگاه استفاده می‌کنند، عنصری به نام پلوتونیوم تولید می‌شود. ماده‌ای که در طبیعت نیست و نیمه عمرش ده هزار سال است و وحشتناک‌ترین عنصر برای سلامت انسان محسوب می‌شود. یک زمانی حدود ده هزار سال این ماده خطرناک را تولید می‌کند. به همین خاطر هم، جنبشهای مخالف فعالیت‌های هسته‌ای و جنبش‌های سبز می‌گویند بشر ماده‌ای را تولید می‌کند که باید ده هزارسال از آن محافظت کند تا به بشر ضرر نرساند که این کار تقریبا محال است؛ آن هم برای ماده‌ای چون پلوتونیوم که یک میلی‌گرم آن برای آلودگی منبع آب یک شهر بزرگ کافی است."

وی در ادامه گفت: "بحث آلودگی‌های زیست محیطی فعالیت‌های هسته‌ای بحثی بشری است و نمی‌توان به سرنوشت زمین بی‌تفاوت بود. در حالیکه ما متاسفانه سرگرم مسائل حاشیه‌ای شده‌ایم، بحث ضایعات هسته‌ای به یک معضل حل‌نشدنی تبدیل شده و بعنوان نمونه، مردم ایتالیا رای دادند که نیروگاهها را جمع کنید."

شیرزاد در ادامه انتقاداتش از تبلیغات یکسویه درباره انرژی هسته‌ای گفت: "ما داریم روی چیزی دست می‌گذاریم که نمی‌دانیم چیست. در حالیکه می‌شد مملکت را به سمتی نبرد که مصوبه‌ای در شورای امنیت علیه ما بگذرانند که در عمل، ما را از انرژی هسته‌ای محروم کنند."

وی در ادامه با بیان اینکه "یک صنعت برای کشور در صورتی می‌تواند توجیه‌پذیر باشد که اولا فنآوری و نیروی انسانی آن و ثانیا منابع اولیه آن را داشته باشیم"، گفت: "ما در بحث هسته‌ای هیچ‌کدام از این دو دلیل را نداریم؛ نه نیروی انسانی ماهر داریم و نه مواد اولیه آن را."

شیرزاد افزود: "کلیدی‌ترین مساله در صنعت هسته‌ای ما این است که ما مواد اولیه یعنی اورانیوم را نداریم. اطلاعات موجود نشان می‌دهد اورانیوم شناخته‌شده در ایران یکی در معدن ساغند است با حدود هشتصد تن و دیگری در معادن بندرعباس که حدود ششصد تن ذخیره دارد. از این منابع می‌توان هزار و چهارصد تن کیک زرد تولید کرد؛ در حالی که استرالیا حدود یک میلیون تن وکانادا حدود ششصد میلیون تن ذخیره دارد اما در جداول منابع اورانیوم جهانی، ایران جایگاهی ندارد و عمده ذخایر زمین هم در نزدیکی قطب شمال واقع است."

وی با اشاره به اینکه "تنها معدن فعال کنونی ایران ساغند یزد است که روی این معدن با همکاری چینی‌ها دو چاه با عمق چهارصد متر زده شده"، گفت: "هزینه تمام‌شده حفر چاه در عمق پایین خیلی بالاست و اورانیوم حاصل از آن، چند برابر قیمت جهانی تمام می‌شود. در واقع، اورانیوم از این عمق خارج کردن امتیاز نیست. ضمن آنکه به علت نداشتن فنآوری توان استخراج ما هنوز معلوم نیست."

عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت با اشاره به اینکه "نیروگاه بوشهر سالی سی و پنج تن اورانیوم غنی‌شده می‌خواهد"، افزود: "حتی در صورت به نتیجه رسیدن استخراج کل اورانیوم معادن ساغند یزد، این منابع تنها می‌تواند حدود ده سال نیروگاه بوشهر را تغذیه کند. ضمن آنکه این نیروگاه بعد از چهل سال قرار است هزار مگاوات برق تولید کند یعنی دو درصد از برق کشور."

شیرزاد در ادامه گفت: "ما نمی‌توانیم بدون همکاری دنیا وارد یک فناوری شویم که در دست دیگران است. ما ابتدا باید نوع رابطه‌مان را با دیگران درست کنیم. متاسفانه ما بدون توجه به این واقعیتها، فقط به تبلیغات می‌پردازیم و در تلویزیون فنآوری هسته‌ای را چنان ساده جلوه می دهند که گویی آب خوردن است."

شیرزاد سخنانش را با پرسش از رییس‌جمهوری ایران پایان داد: " آقای احمدی‌نژاد مدتی پیش گفتند که ما اگر بتوانیم به انرژی هسته‌ای دست یابیم، ده سال جلو خواهیم افتاد. سئوال ما این است که چند سال دیگر نتیجه خواهد داد؟ الان ما نتیجه تحریم‌ها را می‌بینیم و متاسفانه سعی در پوشاندن آن می‌شود."