رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۲۹ آذر ۱۳۸۹

«شعر نو، موسیقی نو می‌خواهد»

محمود خوشنام

آهنگسازان نوآور سنتی، برای ایجاد تنوع بیش‌تر در کار ترانه‌پردازی، علاوه بر شعر کلاسیک و غزل به سراغ شعر نو نیز رفته‌اند.

Download it Here!

نتیجه‌ی کار دو گونه از کار درآمده است. در صورتی که خواسته‌اند موسیقی صرف سنتی را روی شعر نو پیاده کنند، متاسفانه به توفیقی دست نیافته‌اند، اما هرچه بیش‌تر از ابزار و روش‌های نوتر آهنگ‌‌نویسی، از محدوده‌ی آهنگ استفاده کرده‌اند کارشان به توفیق نزدیک‌تر شده است.

قضیه روشن است. شعر نو، موسیقی نو می‌خواهد و شیوه‌ی بیان سنتی را پس می‌زند. البته همان‌طور که شعر نو ریشه در شعر سنتی دارد، موسیقی پیوندی با آن نیز می‌تواند از جوهر سنت تغذیه کند ولی باید شکل و شمایلی نو داشته باشد.


نیما یوشیج

از میان شاعران نو، نیما را در صدر داریم که شعرش اغلب روان نیست و سادگی‌های موسیقی سنتی را برنمی‌تابد. با این‌همه شماری از آهنگسازان به سراغش رفته‌اند. جواد معروفی روی «افسانه» کار کرده است که غالبی کلاسیک دارد و توفیق بیش‌تری یافته تا پرویز مشکاتیان که روی «هست شب» آهنگ نهاده است. آهنگ فرهاد مهراد، «برف» نیما نیز بهتر از کار درآمده، زیرا در حوزه‌ی پاپ و از قواعد سنتی به دور است.

بعد از نیما به شعر اخوان می‌رسیم که او نیز خیلی مورد تقاضای آهنگسازان بوده است. شعر اخوان اگرچه ساختاری نو دارد ولی مصالح آن سنتی است. از این‌رو آهنگ‌های سنتی و نیمه سنتی بهتر روی آن می‌نشینند.

کار حسین علیزاده روی «زمستان» به‌خوبی کار پرویز مشکاتیان روی «قاصدک» در نیامده است، زیرا تکیه‌ی اولی به آواز سنتی بیش‌تر از دومی است. روی همین «زمستان» پیش از علیزاده، همایون خرم کار کرده و نتیجه بهتر درآمده است. تکه‌ای از آن را بخوانیم. آن را در فایل صوتی هم با صدای خواننده‌ی قدیمی پروین بشنوید:

سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت
سرها در گریبان است
نگه جز پیش پا را دید، نتواند
که ره تاریک و لغزان است
وگر دست محبت سوی کس یازی
به اکراه آورد دست از بغل بیرون
که سرما سخت سوزان است
آه، مسیحای جوانمرد من! ای ترسای پیر پیرهن چرکین!
هوا بس ناجوانمردانه سرد است ... آی
... دمت گرم و دلت خوش باد
سلامم را تو پاسخ گوی، در بگشای
منم من، میهمان هر شبت، لولی‌وش مغموم
منم من ، سنگ تیپاخورده‌ی رنجور
نه از رومم، نه از زنگم، همان بیرنگ بیرنگم
بیا بگشای، در بگشای
در بگشای، دلتنگم

نتیجه می‌گیریم هرچه موسیقی نوآورانه‌تر باشد بهتر با موسیقی پیوند می‌خورد. کارهایی که آهنگسازان نو روی شعر شاملو، نادرپور، مشیری و فروغ فرخ‌زاد کرده‌اند غالباً با موفقیت روبه‌رو شده است.


مهدی اخوان ثالث

مثل آهنگ‌هایی که اسفندیار منفرد‌زاده روی شبانه‌های شاملو گذاشته و یا آهنگ‌هایی که حسین علیزاده و فریدون شهبازیان روی شعر مشیری نامیده‌اند. به‌هر حال می‌بینیم که همه در کارند تا دنیای زیبای ترانه را رنگین‌تر کنند. این هنر والای مردمی در درازای صد و اندی سال که از عمرش می‌گذرد، فراز و نشیب‌های بسیار دیده است و رنج‌ها و سختی‌های بسیار کشیده و سی‌سال پیش حتی تا پای اعدام پیش رفته است. اعدام ترانه که عبارتی است که از ایرج جنتی عطایی وام می‌گیرم، خوش‌بختانه به واقعیت بدل نشده است.

به کوشش ترانه‌پردازان در درون و پیش از آن در برون مرز، ترانه از رکود و جمود رهایی یافته و از نو به مسیر نوآورانه‌ی خود بازگشته است و همچنان پیش می‌رود تا در آینده‌ی نه چندان دور، شکوه بالنده‌ی خود را بازیابد. این سخن یکی از فیلسوفان یونانی است که ترانه‌ها از فرمانروایان تواناترند.

با «شبانه»‌ی شاملو، کار اسفندیار منفرد‌زاده و صدای فرهاد، مجموعه‌ی ترانه‌سرایان را به پایان می‌بریم:

کوچه‌ها باریکن دکونا بسته‌س
خونه‌ها تاریکن طاقا شکسته‌س
از صدا افتاده تار و کمونچه
مرده می‌برن کوچه به کوچه
نیگا کن مرده‌ها به مرده نمی‌رن
حتی به‌شمع جون سپرده نمی‌رن
شکل فانوسی‌ین که اگه خاموشه
واسه نفت نیست
هنوز یه عالم نفت توشه
جماعت! من ديگه حوصله ندارم
به خوب اميد و از بد گله ندارم
گرچه از ديگرون فاصله ندارم
کاری با کار اين قافله ندارم

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

This domain appears to recieve a good ammount of visitors. How do you get traffic to it? It gives a nice individual spin on things. I guess having something real or substantial to talk about is the most important thing.

-- Julee Rupar ، Dec 13, 2010 در ساعت 04:05 PM

Took me time to read all the comments, but I truly enjoyed the post. It proved to become Very helpful to me and I am sure to all the commenters right here It is always nice when you can not only be informed, but also entertained I'm positive you had fun writing this article.

-- mortgage Advisor ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

Please tell me that youre heading to keep this up! Its so beneficial and so important. I cant wait to read far more from you. I just feel like you know so very much and know how to make people listen to what you have to say. This weblog is just too cool to be missed. Great stuff, genuinely. Please, PLEASE keep it up!

-- female driver ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

What I wouldnt give to have a debate with you about this. You just say so many things that come from nowhere that Im quite sure Id have a fair shot. Your weblog is good visually, I mean people wont be bored. But others who can see past the videos and the layout wont be so impressed with your generic understanding of this subject.

-- HDTV deals ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

I must say, as considerably as I enjoyed reading what you had to say, I couldnt help but lose interest after a while. Its as if you had a fantastic grasp on the topic matter, but you forgot to include your readers. Perhaps you should think about this from much more than one angle. Or maybe you shouldnt generalise so a lot. Its better if you think about what others may have to say instead of just going for a gut reaction to the topic. Think about adjusting your very own thought process and giving others who may read this the benefit of the doubt.

-- private music lessons ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

I used to be very inspired to find this site. I wanted to thank you for this particular read. I positively savored every little bit of it and I've you bookmarked to check out new stuff you post.

-- gadget reviews ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

Hrmm that was weird, my comment acquired eaten. Anyway I needed to say that it is good to know that another person additionally mentioned this as I had bother discovering the same data elsewhere. This was the first place that instructed me the answer. Thanks.

-- gadgets discount ، Dec 15, 2010 در ساعت 04:05 PM

I like, it is clean, articles creativity, both of which

-- penis enlargement ، Dec 19, 2010 در ساعت 04:05 PM

I must say, as very much as I enjoyed reading what you had to say, I couldnt help but lose interest after a while. Its as if you had a good grasp on the subject matter, but you forgot to include your readers. Perhaps you should think about this from much more than 1 angle. Or maybe you shouldnt generalise so a lot. Its better if you think about what others may have to say instead of just heading for a gut reaction to the subject. Think about adjusting your very own believed process and giving others who may read this the benefit of the doubt.

-- sell star wars tor credits ، Dec 20, 2010 در ساعت 04:05 PM

Thank you for an additional excellent article. Exactly where else could anyone get that kind of information and facts in such a ideal way of writing? I've a presentation next week, and I'm around the look for such details.

-- funny shirts ، Dec 20, 2010 در ساعت 04:05 PM

Youre so right. Im there with you. Your weblog is absolutely worth a read if anyone comes throughout it. Im lucky I did because now Ive obtained a whole new view of this. I didnt realise that this issue was so important and so universal. You surely put it in perspective for me.

-- newtown real estate agents ، Dec 20, 2010 در ساعت 04:05 PM

I must say, as very much as I enjoyed reading what you had to say, I couldnt help but lose interest after a while. Its as if you had a excellent grasp around the subject matter, but you forgot to include your readers. Perhaps you should think about this from much more than one angle. Or maybe you shouldnt generalise so substantially. Its better if you think about what others may have to say instead of just going for a gut reaction to the subject. Think about adjusting your very own believed process and giving others who may read this the benefit of the doubt.

-- moto taxi paris ، Dec 20, 2010 در ساعت 04:05 PM