رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۲۵ خرداد ۱۳۸۹
درباره‌ی نظریه‌های جنجال برانگیز مورخ اسرائیلی، شلومو ساند در کتاب «ابداغ خلق یهود»

ابداع خلق یهود

میترا داودی

هر حکومتی، به هر شکلی که هست، بیش از هر چیز به هویت نیاز دارد. شهروندانی که تابع آن حکومت هستند باید بتوانند در هویتی که حکومت برای خودش تدارک می‌بیند، هویت خودشان را بازیابند. اگر این هویت‌یابی شکل نگیرد، احساس ملی خدشه‌دار می‌شود.

حکومت‌ها متأسفانه خودشان را با مردم تعریف نمی‌کنند، بلکه با ابزارهای سلطه حاکمیت خودشان را تثبیت می‌کنند. در ساختار حکومت‌ها، ادارات، سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی مهم‌تر از شهروندان هستند. از این جهت حکومت‌ها برای به دست آوردن باور مردم و ایجاد وفاق ملی به اسطوره‌ها نیاز دارند. اسطوره‌ها هم معمولاً در پیشینه‌ی یک ملت و در افسانه‌ها و حماسه‌های ملی و مذهبی شکل می‌گیرند.

از آنجا که معمولاً تاریخ و افسانه با هم درآمیخته‌اند، یکی از مهم‌ترین وظایف تاریخ‌نویسان این است که به روش‌های علمی افسانه و رویدادهای تاریخی را از هم تمیز دهند.

اسرائیل یک واقعیت تاریخی است نه یک اسطوره

شلومو ساند، مورخ اسرائیلی در پژوهش‌هایش نظریه‌های صهیونیست‌ها را که در اساطیر مذهبی قوم یهود ریشه دارد به چالش کشیده است. شلومو ساند اعتقاد دارد که صهیونیسم خلق یهود را ابداع کرده است با این هدف که از یهودیان یک ملت واحد بسازد و برای آنها هویت اسرائیلی و یهودی تدارک ببیند.


شلومو ساند

شلومو ساند می‌گوید: اسرائیل خود را یک دولت یهودی می‌داند. این امر به معنای آن است که شهروندان غیریهودی اسرائیلی که یک چهارم جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، جبراً دولت اسرائیل را از آن خود ندانند. ساند اعتقاد دارد که دولت اسرائیل به وجود نیامد که در خدمت همه‌ی اسرائیلی‌ها باشد، بلکه دولت اسرائیل تشکیل شد تا کاری برای یهودیان سرگردان انجام دهد.

شلومو ساند را متهم کرده‌اند که موجودیت اسرائیل را زیر سئوال برده است. این مورخ اسرائیلی در کتابی که اخیراً با عنوان «ابداع خلق یهود» در ۴۹۸ صفحه منتشر کرده این اتهامات را رد می‌کند. اسرائیل در نظر او یک واقعیت تاریخی است و بعد از فاجعه‌ی هولوکاست تشکیل شد تا موطن یهودیان سراسر جهان باشد. او اساطیر ملی و مذهبی اسرائیلی‌ها را که بر اساس آنها و به اعتقاد صهیونیست‌ها خلق اسرائیل، یک خلق برگزیده است، به چالش می‌کشد. شلومو ساند اعتقاد دارد که شهروندان اسرائیلی با چنین اساطیری از کودکی آشنا می‌شوند و تنها فایده‌ای که این اساطیر دارند این است که اسرائیلی‌ها خود را به عنوان برگزیدگان خداوند برتر از ملت‌های دیگر بپندارند.

شلومو ساند تلاش می‌کند در این اثر پژوهشی ثابت کند که این اندیشه‌ی مذهبی که قوم یهود به ارض موعود و زمین مقدس بازگشته از نظر تاریخی و علمی درست نیست و بیشتر یک اسطوره است تا یک واقعیت تاریخی. به نظر او واقعیت این است که دولت اسرائیل بر اساس این اسطوره موفق شد، یهودیان سراسر جهان را زیر یک پرچم و تحت حاکمیت یک دولت متحد کند و بعد از جنگ جهانی دوم و فاجعه‌ی هولوکاست، جامعه‌ی اسرائیل را در مدتی کوتاهی بسازد.

او به عنوان یک مورخ با ساز و کار اساطیر و اهمیت اساطیر در زندگی اجتماعی و مذهبی ملت‌ها آشناست، اما با این حال در کتابش تلاش می‌کند، بدون آن‌که اسطوره‌ها و اهمیت‌شان را نفی کند، واقعیت‌های تاریخی را از اساطیر ملی و مذهبی تفکیک کند. زند در اثرش نشان می‌دهد که اسرائیل ارض موعودی نیست که اکنون پس از دو هزار سال تحقق پیدا کرده، بلکه یک ضرورت تاریخی است که بعد از جنگ جهانی دوم و فاجعه‌ی هولوکاست به وجود آمده.

فلسطینی‌ها همان اسرائیلی‌های عهد عتیق‌اند

این مورخ اسرائیلی اعتقاد دارد که دیاسپورا، یا رانده شدن خلق اسرائیل از ارض موعود و آوارگی آنها هرگز اتفاق نیفتاده است و صرفاً اسطوره‌ای مذهبی است که صهیونیست‌ها برای شکل بخشیدن به هویت ملی یهودیان از آن استفاده کرده‌اند و با همین اسطوره است که صهیونیست‌ها بعد از جنگ جهانی دوم و تأسیس دولت اسرائیل، جنگ‌های گوناگون با اعراب را توجیه کرده‌اند. ساند در این پژوهش تاریخی اعتقاد دارد که فلسطینی‌ها در واقع همان اسرائیلی‌های عهد عتیق هستند.

ساند می‌نویسد: «مذهب دارای کشور نیست. این مردم هستند که صاحبان واقعی کشورشان هستند. لذا ناسیونالیست‌های یهودی نمی‌توانستند بر اساس یهودیت دولتی را شکل بدهند.»

شلومو ساند پس از انتشار «ابداع خلق یهود» مورد تعرض کلامی مخالفانش قرار گرفت. پدربزرگ و مادربزرگ این مورخ اسرائیلی از قربانیان هولوکوست بودند. اما پدر و مادرش توانستند فرار کنند و او در آوارگی در اردوگاهی در لینز متولد شده است. پدر و مادر ساند در سال 1948 به اسرائیل مهاجرت کردند. ساند با افکار ضدیهود به خوبی آشناست و به دلیل پیشینه‌اش به سادگی نمی‌توان او را به ضدیت با اسرائیل متهم کرد.

شلومو ساند در «ابداع خلق یهود» می‌نویسد: «انگیزه‌ی من در این پژوهش‌های تاریخی فقط خود تاریخ نبود. بلکه به دلیل پیشینه‌ام و آشنایی‌ام با راسیسم، به عنوان یک شهروند اسرائیلی و یک مورخ با هرگونه اندیشه‌ای که برای انسان‌ها بر اساس قومیت، ملیت یا مذهب‌شان تبعیض قائل شود مخالفم. من به عنوان یک مورخ اسرائیلی موظفم به جای آن‌که به راسیسم در آلمان یا در فرانسه بپردازم اندیشه‌های راسیستی در زادگاهم اسرائیل را به چالش بکشم.»

نظریه‌های شلومو ساند در اسرائیل بحث‌های بسیاری را برانگیخته است. عده‌ی زیادی با او مخالفت دارند اما عده‌ای هم از نظریه‌های او و از اثر پژوهشی‌اش «ابداع خلق یهود» استقبال کرده‌اند.


تعریفی فراگیرنده‌تر از دولت اسرائیل

او در «ابداع خلق یهود» به گرایش‌های گوناگون و بهضاً متضاد در «صهیونیسم» می‌پردازد و اعتقاد دارد که صهیونیسم پیچیده‌تر از آن است که بتوانیم بگوییم فقط یک نوع صهیونیسم وجود دارد.

این مورخ اسرائیلی خود را نه صهیونیست و نه ضد صهیونیست می‌داند. او اعتقاد دارد که صرفاً یک مورخ است و به عنوان مورخ اثری پدید آورده که نه تنها به تاریخ و اساطیر قوم یهود می‌پردازد بلکه حاوی یک پیام سیاسی هم هست.

پیام سیاسی این اثر این است که اسرائیل فقط وقتی می‌تواند از صلح و ثبات برخوردار شود که خود را بخشی از خاورمیانه در نظر بگیرد. او می‌گوید: جامعه‌ و دولت اسرائیل باید خودشان را بر اساس مقتضیات زمان از نو تعریف کنند.

شلومو ساند می‌نویسد: «دولت اسرائیل باید تعریفی جهان‌شمول‌تر از خودش به دست دهد. دولت اسرائیل باید دولت عرب‌ها، مسیحی‌ها و مسلمانان و یهودیان باشد. دولت اسرائیل نمی‌تواند خودش را به عنوان یک دولت صرفاً یهودی تعریف کند.»

شلومو ساند در این اثر ارزشمند که به دخترانش هدیه داده، می‌گوید: «اسرائیل نمی تواند فقط با گذشته و فجایع تاریخی موجودیت خود را تعریف کند. دولت اسرائیل باید با رویکرد به آینده تعریفی فراگیرنده‌تر از موجودیت خود به دست دهد.»

مشخصات کتاب:
Shlomo Sand
The Invention of the Jewish People
Resling2009
ISBN 317919518

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

می دانم! چون یک نمه ممکن است ضد اسرائیلی باشد زود زیرش اضافه کرده اید «نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست. ». رفع دعوایی که کمتر زیر مقاله ها درج می کنید.
عجبا!!
----------------------------
خواننده محترم اولا این مقاله ضداسرائیلی نیست و در ثانی در همه صفحات خارج از سیاست عبارت مورد نظر شما درج شده و جزو تمپلیت یا قالب این صفحه است

-- میم ، Jun 13, 2010 در ساعت 03:03 PM

گفته‌های آقای ساند کمی‌ ! معقول به نظر میرسد، شاید تئودور هرتزل (۱۹۰۴-۱۸۶۰) و کتاب ا‌و، دولت یهود (۱۸۹۶) و اوّلین کنگرهٔ صهیو‌نیستی‌ در باسل (۱۸۹۷) را فراموش کردند. با خواندن تاریخ و نقش قوم یهود میتوانیم یک حرکت سازمان دهی‌ شده در عرصهٔ تجارت،فرهنگ، دین و سیاست را ببینیم، این قوم با زبان درونی خود عبری، کتاب قانون خود تلمود، محفل‌های خصوصی خود کنیسه و رهبران -قضات- داوران خود رابی یا خاخامهای مذهبی ، یک دولت جهان وطن و تاثیر گذار در خفا بوجود آوردند (به عبارتی قدیمیترین مافیا جهان)که تاریخ بشری را رقم میزند، اتحاد با درباریان اروپا و چپاول آسیا و آفریقا، ایجاد فرماسونری و لژهای مختلف در راستای پیشبرد سیاستها و کنترل ثروتهای طبیعی و انسانی‌، مدیریت بزرگترین قدرت جهانی‌ یعنی‌ آمریکا از طریق کنترل بانک رزرو فدرال،شرکتهای چند ملیتی و همکاری با خانوادهٔ راکفلر، تجارت بین المللی اسلحه،مخدرات، پدید آوردن دین و فرقه‌های مختلف منطبق با شرایط فرهنگی‌-اقلیمی و......به راستی‌ قوم برگزیدهٔ خدااا هستند.

-- ایراندوست ، Jun 13, 2010 در ساعت 03:03 PM

درست است که این مطلب بیشتر جنبه "فرهنگ و تاریخ" دارد و سایت رادیو زمانه هم کار درستی کرده آن را در بخش "خارج از سیاست" آورده اما آیا همانطور که خود نویسنده کتاب هم گفته، بخشی عمده ای از این موضوع به اوضاع سیاسی منطقه خاورمیانه مربوط نمی شود؟

-- مورّخ ، Jun 14, 2010 در ساعت 03:03 PM

دراوایل قرن بیستم فکر ایجاد یک کشور یهود که جای پایی درخاورمیانه برای دولت امپراطوری انگلستان برای رسیدن هر چه سریعتر به مستعمره خود یعنی هندوستان باشد( از ترس حمله ناگهانی روسها به هند) بفکر نماینده ان دولت که در دربار کشور مصر بود افتاد و بدربار سلطنتی پیشنهاد گردید (انگلیسیهادرهیچیک از ادوار تاریخ به عربها اعتماد نداشته اند)و مورد موافقت قرار گرفت و نطفه ا ن کشور بسته شد.
پس از خاتمه جنگ جهانی دوم و بقدرت رسیدن کشور امریکا و نفوذ بی حد جهودان در کلیه سیستمهای قضایی و دفاعی و اجرایی واقتصادی کشور دولت امریکا مصمم بر این شد که از این سر زمین در شرق میا نه یک ابر قدرت بسازد روی این اصل سالی ٣ بلیون دلار کمک بلا عوض بعلاوه اخرین مدل سیستم های جنگی و دفاعی دراختیار این سر زمین ٤ ملیون نفری قرار میدهد. یکی از سد های سر سخت رسیدن باین هدف صدام حسین بود ک کلکش را کند ند و از ایران هم خیا لشان راحت است.

-- بدون نام ، Jun 14, 2010 در ساعت 03:03 PM

این مخاطب اول که کامنت گذاشته نمونه تیپیک از بسیاری ایرانی ها و حتا مردم خاورمیانه است که فکر می کنند یهودی ها تمام امور جهان را کنترل می کنند.
جناب میم محترم، شما یک سر به تمام صفحات سایت زمانه بزن ببین زیر تمام مقالات نوشته شده این نوشته الزما نظر زمانه نیست.
طرف می آید همه را محکوم می کند اما به خودش و به انگشت دستش زحمت یک کلیک ناقابل نمی دهد تا یک نگاه به دو تا صفحه دیگر هم بیندازد.

-- بدون نام ، Jun 14, 2010 در ساعت 03:03 PM

حالا اسرائیل رو هر چی بنا شده.کی می تونه ثابت بکنه که سایر ملل شالوده های محکمتری دارن یا شاید صرف گذشت زمان به هر چیزی مشروعیت میده؟ اونایی که فکر میکنن اسرائیل با کمک های بلاعوض سرپایه باید بدونن که مشابه همین کمک ها به مصر و اندونزی هم میشه. ولی بنظر من این اسرائیلی ها یه جربزه ای دارن که اطرافیان جرزنشون ندارن.

-- هزبر ، Jun 14, 2010 در ساعت 03:03 PM

خطای لپی که اغلب ما دچارش می شیم اینه که موضوع قوم یهود و خاورمیانه رو فقط در 60 یا 100 سال گذشته در نظر می گیریم و یادمون می ره گرفتاری های مربوط به اون منطقه خاص از دنیا سابقه ای دست کم 3000 ساله داره ...

-- مورّخ ، Jun 15, 2010 در ساعت 03:03 PM