رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۲۵ آذر ۱۳۸۹

محرم و عاشورا در میان اهل سنت

احمد اقبال

با آغاز ماه محرم، فصل سوگواری مسلمانان شیعه برای شماری از بزرگان دین که در این ماه و ماه پس از آن (صفر) درگذشته‌اند، آغاز می‌شود. اوج این سوگواری‌ها، روز دهم ماه محرم (عاشورا) است که سالگرد قتل امام حسین، نواده پیامبر اسلام و امام سوم شیعیان است.


روحانیون شیعه لبنانی، در حال سوگواری در عزاداری ماه محرم (عکس از AP)

بر خلاف شیعیان که روزهای متعددی در سال را به عنوان مناسبت‌های مذهبی، سوگواری و عزاداری می‌کنند، در تقویم کشورهای سنی‌مذهب و در میان جوامع سنی، روز سوگواری و عزاداری وجود ندارد.

سنی‌ها، حتی در سالگرد مرگ بزرگان دین و مذهب خود، یعنی حضرت محمد و خلفای راشدین (ابوبکر، عمر، عثمان و علی) هم به عزا نمی‌نشینند.

در باورهای اهل سنت، روز تولد و روز وفات حضرت محمد، هر دو در دوازدهم ربیع‌الاول واقع شده است و از آن‌جایی که فقه اهل سنت، عزاداری را جایز نمی‌شمارد، این روز در میان سنی‌ها فقط به عنوان «مولود النبی» گرامی داشته می‌شود. در این روزها، مسلمانان اهل سنت، قرآن می‌خوانند و صدقه و خیرات می‌دهند.


زنجیرزنی شیعیان هزاره در افغانستان (عکس: AP)

سوگواری ممنوع!
بر اساس اعتقادات این گروه که اکثریت مسلمانان را تشکیل می‌دهند، بیش از سه روز، نمی‌توان برای مرده سوگواری کرد. حتی در میان برخی مذاهب اهل سنت، سوگواری، مطلقاً جایز نیست و نمی‌توان برای کسی که خدا او را آفریده و بازپس گرفته، عزاداری کرد.

از آن‌جایی که سنی‌ها از سوگواری منع شده‌اند، ظاهراً نیازی هم به حفظ و در خاطر داشتن تاریخ دقیق درگذشت خلفا و امامان خود نداشته‌اند. بنابراین بر خلاف شیعیان، در میان سنی‌ها کمتر کسی به دنبال یافتن این تاریخ‌ها از لابه‌لای اسناد و کتب تاریخی بوده است.

با این وجود، مسلمانان سنی روز دهم محرم (عاشورا) را همه ساله به همراه شیعیان گرامی می‌دارند. اما این گرامی‌داشت، با اعمال و آدابی که شیعیان در روز عاشورا و ایام پیرامون آن انجام می‌دهند، تفاوت کلی و اساسی دارد.

سنی‌ها در روز عاشورا از برگزاری مراسم شادمانی مانند عروسی و جشن تولد خودداری می‌کنند. این پرهیز، در برخی جوامع سنی (همانند سنی‌های ایران، افغانستان و پاکستان) از روز دهم ماه محرم فراتر می‌رود و تمام این ماه را در بر می‌گیرد.

روز عاشورا در بیشتر کشورهای دارای اکثریت سنی، تعطیل رسمی و دولتی است و تلویزیون‌ها و رادیو‌ها از پخش برنامه‌های تفریحی و شاد در این روز خودداری می‌کنند. اما این تعطیلی و خودداری از پخش برنامه‌های تفریحی، از یک روز فراتر نمی‌رود و با طلوع آفتاب روز یازدهم ماه محرم، همه به سر کارها باز می‌گردند؛ روند عادی زندگی از سر گرفته می‌شود؛ سینما‌ها باز می‌شود و رسانه‌های صوتی و تصویری هم به پخش برنامه‌های عادی خود ادامه می‌دهند.


تجمع زائران در آرامگاه امام حسین در شهر کربلای عراق (عکس از AP)

عاشورا پیش از اسلام
مسلمانان سنی معتقدند که در روز دهم ماه محرم، حضرت موسی پیامبر اولوالعزم، به پاس رهایی قوم بنی‌اسراییل از ظلم فرعون، روزه‌داری می‌کرده و حضرت محمد پامبر اسلام نیز این سنت را ادامه داده و از پیروان خود خواسته است در روز عاشورا، روزه بگیرند.

ابوعبدالله بخاری و مسلم بن حجاج، از محدثین معتبر اهل سنت، در کتاب‌های خود (صحیح بخاری و صحیح مسلم) به این موضوع اشاره کرده‌اند.

بر اساس برخی دیگر از روایت‌هایی که محدثان سنی نقل کرده‌اند، مناسبت‌های تاریخی دیگری نیز در این روز وجود دارد که آن را از سایر روزها متمایز و ممتاز می‌کند: به خشکی نشستن کشتی نوح، گلستان شدن آتش بر ابراهیم و عروج عیسی، از جمله این مناسبت‌هاست که به عقیده برخی از علمای اهل سنت، در روز عاشورا روی داده است.

افزوده شدن مناسبت نسبتاً تازه‌تر قتل امام حسین نواده پیامبر اسلام، اهمیت روز عاشورا را در میان مسلمانان سنی بیشتر کرده است. با این وجود، سنی‌ها در این روز، نه عزاداری می‌کنند و نه لباس سیاه می‌پوشند.

به باور برخی فرقه‌های اهل سنت از جمله سلفی‌ها، عزاداری در عاشورا یا مناسبت‌های مذهبی دیگر، نوعی بدعت (خلاف سنت) است.

برخلاف شیعیان که روزهای متعددی در سال را به عنوان مناسبت های مذهبی، سوگواری و عزارداری می کنند، در تقویم کشورهای سنی مذهب و در میان جوامع سنی، روز سوگواری و عزاداری وجود ندارد. سنی ها، حتی در سالگرد کشته شدن بزرگان دین و مذهب خود، یعنی حضرت محمد و خلفای راشدین (ابوبکر، عمر، عثمان و علی) هم به عزا نمی نشینند.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

با سلام
از آقای اقبال و رادیو زمانه به جهت بیان عقاید اهل سنت سپاس گذارم.

-- شهیدیان ، Jan 13, 2008 در ساعت 08:48 PM

har waght madaram bikar mishe to moharam mige bache ha tv ro baz konin ta ye kam baham be in azadari ha bekhandim

-- farhad ، Jan 13, 2008 در ساعت 08:48 PM

CHE JALEBE AGHEIDEY SONNIHA KASH MASOULINE MA HAM INJOORI FEKR MIKARDAND

-- AFSANEH ، Jan 14, 2008 در ساعت 08:48 PM

مناسك و مراسم عزاداري محرم، در فراگشت طولاني تاريخ شيعه دچار تغييرات ناگزيري شده كه لامحاله داراي كاركرد اجتماعي بوده است البته با در نظر گرفتن اينكه سنت هاي فرهنگي و منجمله مناسك، داراي اينرسي خاصي هستند كه گاهي بدون داشتن كاركرد ويژه، همچنان به زندگي خود ادامه ميدهند.
مناسك عاشورا در وضعيت فعلي جامعة ايران، بازتاب گسست و فروپاشي نظام باورهاي استبداد شرقي و در عين حال تذبذب و درماندگي در خصوص برپاداشتن يك نظام متناسب با نيازهاي امروزين خود است.

-- سهراب ، Jan 14, 2008 در ساعت 08:48 PM

harfe shoma kamelan matin va dorost ast vali keshvar bangladesh ke keshvar e sunni haaye hanafi ast az ruze sevvom maah moharam javan hadar khiyaban tabl mizanand va kamake maali baraye bargozaar kardan e maraaseme ashuraa jam mikonand va dar ruze aashuraa shi'ee va sunni va hindu be in maraasem mipeyvandand va maraasem e poreshuri raa bargozaar mikonan ke baa maraseme ashuraaye iran reghaabat mikonad

-- mina ، Jan 14, 2008 در ساعت 08:48 PM

afarineshe in mazhab be vaseteh-y-iranian serfan bahaneh-y-boodeh ast az arab nashodan. assace paidaieshe shieh niz dar hamin

-- nima-honarbakhsh ، Jan 14, 2008 در ساعت 08:48 PM

به نظر من عزاداري براي مرده حداكثر يك هفته كافي است. كارهاي مهمتري در زندگي هست كه بايد به آنها رسيد.

-- نسرين جمالي ، Jan 14, 2008 در ساعت 08:48 PM

تقريبا خوب بود

-- امير محمد صدري ، Jan 20, 2008 در ساعت 08:48 PM

من اطلاعات زیادی در مورد اهل سنت ندارم، یعنی همه ما که در ایران هستیم، اطلاعات کمی در مورد این مذهب داریم. لطفا اینگونه مقالات را بیشتر کنید. تشکر

-- کیان آقایی ، Jan 21, 2008 در ساعت 08:48 PM

با سلام من اطلاعی از اهل سنت ندارم لطفا در مورد خلیفه چهارمتان (علی) مطلب چاپ کنید

-- بدون نام ، Feb 3, 2008 در ساعت 08:48 PM

مقاله ای می خوام که تعداد صفحاتش طولانی تر باش

-- الهام محمدی ، Feb 4, 2008 در ساعت 08:48 PM

با سلام ما باید به بزرگان دین چه شیعه و سنی احترام بگذاریم زیرا همه ما مسلمانیم واز توهین وتمسخر پرهیز کنیم

-- بدون نام ، Feb 9, 2008 در ساعت 08:48 PM

خلیفه چهارم ما همان امام اول شما شیعیان است که در نزد ما از ارج و قربت خاصی برخوردار می باشد . همه ما سنی ها به 12 امام شما احترام گذاشته و می گذاریم چون معتقد هستیم که همه آنها از اولاد پیامبر بزرگ اسلام می باشد اما گروهی از شما شعییان نه همه آنها به خلفاء ما توهین می کنند و بی احترامی . حضرت علی خلیفه چهارم ما است که بعد از حضرت عثمان ( رض ) به خلافت رسید و همه ما دوستش داریم و به او احترام می گذاریم

-- المیرا ، Mar 12, 2008 در ساعت 08:48 PM

دوست دارم در مورد علمای بلوچستان وگلستان مطلب چاپ کنید وهم اینطور درمورد جنگ عبد المالک ریگی

-- بدون نام ، Mar 13, 2008 در ساعت 08:48 PM

حضرت علي (ع) مولا و پيشواي مسلمانان بعد از پيامبر بزرگوار اسلام هستند و چون (عمر و ابوبكر و عثمان) حق حضرت علي (ع) را خوردند ما شيعيان آنها را به هيچ وجه قبول نداريم
تازه از طرف همه امامان و ائمه(صلوات الله عليه اجمعين) روايت داريم كه بايد آنها را لعنت كرد به چند دليل مهم .......
اگر اشخاصي كه نميدانند چه دلايلي بوده حتما" مطالعه كنند

-- نيما ، Mar 30, 2008 در ساعت 08:48 PM

در تمام جوامع دنیا وجود افراطیون همیشه برای مذاهب مشکل ساز بوده و هست و وجود انها بخاطر کم خردی است و اکثر آنها در زبان مذهبی اند نه در عمل.مثلا من که شیعیه مولایم علی (ع) هستم تا چه حد خواسته واهداف امامم را عمل کرده ام.
و یا همین سلفی ها و وهابی ها با این اعمال
وحشیانه خود نه تنها اسلام بلکه اهل سنت را نیز زیر سوال برده اند.
وحال رهبران اهل سنت سکوت اختیار می کنند.
بیایید بیشتر تامل و تفکر کنیم.
یا علی مدد.

-- حقیری از سوئد ، Jul 3, 2008 در ساعت 08:48 PM

آفرين بجيم.

-- بدون نام ، Dec 16, 2010 در ساعت 08:48 PM

افراط و تفريط در مراسم مذهبي و اصرار بر تعصبات خشك و عقايد جاهلي در همه جوامع اعم از اسلامي و غيره باعث اختلافات عميق و بروز آتش خشم و كينه در جوامع مي شود كه معمولا در اثر ناآگاهي از واقعيات تاريخي و سطحي نگري بوجود مي آيد .علم و ايمان دو نعمت بزرگ خداست كه اگر به درستي بكار برده شوند مايه ي خوشبختي هر دو جهان انسان هاست

-- ابرام ، Dec 16, 2010 در ساعت 08:48 PM