ايران، همچنان در سایه

گفتگو با عباس معروفی را بشنوید.

‌ ‌

نمايشگاه کتاب فرانکفورت، نمایشگاهی است که در پنج روز برگزار می‌شود و یکی از معتبرترین مراکز عرضه و خرید کتاب در اروپا به حساب می‌آيد که هر سال هزاران نفر برای بازدید و تهیه کتاب یا حتی حضور در نشست‌های ادبی در این محل جمع می‌شوند. عباس معروفی نویسنده‌ی مقیم آلمان، در این نمایشگا‌ه حاضر است و گزارش مفصلی در مورد این نمایشگاه و اتفاقات امروز دارد.

در نمایشگاه امسال ۱۱۰ کشور در ۷۳۱۰ غرفه حضور دارند. بیش از هزار نویسنده، اعم از تازه‌کار یا مشهور، در سالن‌های مختلف نمایشگاه یا سالن‌های شهر فرانکفورت، کتاب‌خوانی و دیدار و گفت و شنود دارند.

تعداد این گفت و شنودها و کتابخوانی‌ها طبق پیش‌بینی به ۲۵۰۰ جلسه می‌رسد. در نمایشگاه امسال ۳۸۰ اثر جدید عرضه می‌شود.

میهمان ویژه امسال نمایشگاه فرانکفورت، ایالت کاتالونیای اسپانیا است که بالغ بر ۱۴-۱۳ میلیون نفر در اسپانیا و بخشی از فرانسه، به این زبان با هم صحبت می‌کنند و می‌نویسند. امسال ۱۵۰ نویسنده از کاتالونیا یا با زبان کاتالونی در این نمایشگاه حضور دارند و با عرضه کتاب، سخنرانی، گفتگو، دیدارهای فرهنگی و ادبی حضور خود را نشان می‌دهند.

در مورد تفاوت نمایشگاه امسال با سال گذشته بگویید.

یکی از ويژگی‌های مهم این نمایشگاه، عرضه دیجیتالی آثار است که حدود ۳۸ تا ۴۰ درصد بوده و نسبت به سال گذشته افزایش بالایی را نشان می‌دهد. دستاورد نمایشگاه به این نقطه رسیده است که به جای خرید و فروش کتاب، عرضه دیجیتالی از آثار داشته باشند.

آیا می‌توانید در مورد این عرضه دیجیتالی کتاب توضیح دهید؟

رفته رفته دارد به این نقطه می‌رسند که کتاب‌خوانی مجانی را ایجاد کنند و فضای خرید و فروش در اینترنت را فراهم کنند. به هر حال اینترنت جهان را فتح می‌کند و این در نمایشگاه کتاب هم حضور جدی دارد.

به این مسأله هم توجه شده که اگر کتاب‌خوانی رایگان دیجیتالی انجام شود، از لحاظ کتابخ‌وانی چه مشکلاتی پیش می‌آید؟

البته راه‌هایی پیدا می‌کنند. در کشورهای متمدن و به خصوص در کشورهای اروپایی سعی می‌کنند از طریق بنیادها و بنگاه‌های خیریه و نهادهای ادبی، فرهنگی، هنری بودجه‌هایی فراهم کنند که بتوانند سطح علم و فرهنگ را در مردم بالا ببرند. این رقابت بین متوسط‌سازی است.

تلویزیون‌ها با سریال‌های سطح پایین در واقع مردم را متوسط‌سازی می‌کنند. در بخش روشنفکری اروپا تلاش بر این است که فضایی فراهم شود که بتوانند با آن رقابت کنند.

در پنجاه و نهمین نمایشگاه فرانکفورت، حضور ایرانیان چگونه است؟

ایرانی‌ها مثل هر سال به خاطر ماجرای فتوای سلمان رشدی، همچنان در سایه قرار دارد. با این که دولت خاتمی اعلام کرد که این فتوا، دیگر دولتی نیست و یک نهاد غیررسمی و بخشی از حکومت بر روی این فتوا پافشاری می‌کند، از آن تاریخ نمایشگاه به ایران کمی روی خوش نشان داده است، چون قبلاً حضور ایران ممنوع بود. و ناشران توانستند با پول دادن غرفه‌ای را اجاره کنند.

بخشی از ناشران دولتی و حکومتی مثل ناشرانی که روزنامه کیهان را اداره می‌کنند، غرفه‌های بسیار بزرگی دارند که با بودجه‌های هنگفتی وارد نمایشگاه می‌شوند و آثار ادبی، فرهنگی، هنری بخشی از تولیدکنندگان وابسته به حکومت را عرضه می‌کنند.

در کنار آن ما در نمایشگاه یک غرفه داریم که میهمان نمایشگاه است. خانم لاهیجی، از طرف زنان ناشر ایران و نشر روشنگران میهمان امسال نمایشگاه است که غرفه‌ای کوچک دارد و دو سه ناشر دیگر هم هستند که خودشان شخصاً شرکت کرده‌اند و در این جا حضور دارند.

ولی در نمایشگاه امسال، چیزی که من در بروشورهای نمایشگاه خواندم، بحث سانسور و کم و کیف نشر و دنیای کتاب امسال خیلی مطرح است و ایران نقطه‌ی اول سطر یعنی تیک اول را خورده و بحث روی سانسور، ممنوعیت‌های نشر و فشارهایی که بر دنیای نشر و ناشران در ایران می‌رود، امسال روی آن در نمایشگاه بحث‌ها و گفتگوهای سنگینی خواهیم داشت.