رادیو زمانه

تاریخ انتشار: ۲۵ شهریور ۱۳۸۶

ادبیات معاصر ایران در چشم‌انداز جهانی

سعید

این گزارش را از «اینجا» بشنوید.

عصر روز یک‌شنبه، بیست و ششم فروردین‌ماه، نخستین نشست «ادبیات معاصر ایران در چشم‌انداز جهانی» با حضور چند تن از نویسندگان معاصر در مجموعه‌ی فرهنگی-هنری تهران برگزار شد.

در این مراسم، که با هدف «گفت‌وگو و هم‌اندیشی درباره‌ی راه‌های جهانی‌شدن ادبیات معاصر ایران» برگزار شد، علی‌رضا محمودی ایرانمهر، جواد جزینی، مهناز رونقی و علی‌رضا آبیز به سخنرانی پرداختند.

علیرضا محمودی ایرانمهر، نویسنده‌ و منتقد ادبی، مجری این مراسم بود. وی با اشاره به این‌که یک «سکوت بسیار ناخوشایند» در وضعیت ادبیات ایران سایه افکنده است، به تاریخچه‌ی ادبیات معاصر ایران پرداخت و گفت: «اتفاقاتی همچون انقلاب که در همه جای جهان موج‌آفرینی می‌کند، در ایران با سکوت روبه‌رو بوده است».


علی‌رضا محمودی ایرانمهر؛ عکس‌ها از زمانه

آقای محمودی همچنین با اشاره به سخنان اخیر محمود دولت‌آبادی، مبنی بر این‌که جایزه‌ی نوبل را حق خود می‌داند ادامه داد: «صرف‌نظر از درست یا غلط بودن ادعای آقای دولت‌آبادی، اگر ایشان در یک کشور دیگر به داستان‌نویسی مشغول بودند، وضعیت ایشان بهتر از اکنون نبود؟»

سخنران بعدی این مراسم جواد جزینی، نویسنده و مدرس ادبیات داستانی، بود. وی در ابتدا به مشکلات نویسندگان پرداخت و گفت که دغدغه‌ی معاش و زندگی، نویسندگان را دچار «چند شغله‌ بودن» کرده است.


جواد جزینی

وی افزود: «به همین علت ما نویسنده‌ی حرفه‌ای، یعنی کسی که با تولید ادبیات داستانی زندگی‌اش را می‌گذراند نداریم. آنها از حمایت‌های تأمین اجتماعی نیز محرومند و این بزرگ‌ترین آفتی‌ست که دامن‌گیر نویسندگان ما شده است».

آقای جزینی، در ادامه، به ممیزی کتاب اشاره کرد و گفت که این آفت، تلاش نویسنده را برای «جهانی شدن» کمرنگ می‌کند. وی همچنین سیاست‌های حمایتی وزارت ارشاد از نویسندگان را اشتباه توصیف و اضافه کرد: «سیاست‌های غلط حمایتی در این سال‌ها، نه تنها به توسعه فرهنگ نینجامیده، بلکه به تولید و رشد ناشران غیرحرفه‌ای و خرده‌پا منتهی شده؛ چرا که بر اساس قوانین نشر در وزارت ارشاد، هر ناشری اگر تنها یک کتاب هم تولید کند، مورد حمایت دولت است. به‌همین خاطر کسانی که اصلاً حرفه‌شان نشر نیست، به‌سراغ آن می‌آیند و همین موجب تولید ادبیات داستانی غیرحرفه‌ای می‌شود».

جزینی همچنین سیاست‌های صدا و سیما را در عرصه‌ی فرهنگ و ادبیات، مانعی دیگر در رشد ادبیات داستانی دانست و گفت: «سال‌هاست صندلی چهره‌های ادبیات ایران در تلویزیون خالی مانده و باید گفت صدا و سیما خود یکی از موانع بزرگ رشد ادبیات داستانی است».

سخنران بعدی این مراسم مهناز رونقی، نویسنده و منتقد ادبی، بود. خانم رونقی با اشاره به مشکلات فرهنگی کشور، به پدیده‌ی اینترنت اشاره کرد و افزود که این موج، کتابخوانی را کمرنگ‌ کرده است.


مهناز رونقی

وی همچنین با اشاره به پیشینه‌ی نقالی و قصه‌گویی در ایران، پایان قصه‌گویی در کشور را یک وهم خواند و گفت برخی معتقدند که ایران اصلا ادبیاتی ندارد تا بخواهد جهانی باشد.

وی مشکل جوامعی مانند ایران را بسیار پیچیده‌تر از جوامع جدید نامید و افزود: «‌فرهنگ ما هنوز هم سینه‌به‌سینه است و فرهنگ مکتوب نزد ما بسیار ضعیف است». خانم رونقی در ادامه افزود که معتقد است پیشرفت‌های بزرگ از گام‌های کوچک حاصل می‌شود وحرکت باید از «جزء» به «کل» صورت گیرد. وی خاطرنشان کرد: «باید به‌صورت فردی به ادبیات بپردازیم و ناامید نشویم. در این میان بحث ترجمه بسیار مهم است اما اگر کمی هم به خودمان بپردازیم، باید بپرسیم چه میزان در ایران به ادبیات اقوام مختلف پرداخته و آنها را ترجمه کرده‌ایم».

آخرین سخنران این مراسم علی‌رضا آبیز، مترجم ادبیات ایران از زبان فارسی به انگلیسی، بود. وی در سخنان خود، با اشاره به‌این‌که کشور ما به جهت مسایل سیاسی اکنون در کانون توجهات جهانی قرار دارد، گفت که این فرصت مناسبی برای مطرح شدن ادبیات ایران در جهان است.


علی‌رضا آبیز

آقای آبیز در پایان سخنانش، همچون دیگر سخنرانان این جلسه، به محدودیت نویسندگان در کشور اشاره کرد.

دومين نشست «ادبيات معاصر ايران در چشم انداز جهانی» روز يك‌شنبه، سی‌ام ارديبهشت ماه، به صورت تله‌كنفرانس در مجموعه‌ی فرهنگی- هنری تهران برگزار خواهد شد. در آن نشست «نيلوفرطالبی»، مترجم و مدير پروژه‌ی ترجمه‌ی آثار ادبی معاصر فارسي در آمريكا، از طريق اينترنت حضور خواهد داشت و با شركت‌كنندگان ِ اين نشست به گفت‌وگو و تبادل نظر خواهد پرداخت.

نظرهای خوانندگان

من نمي دانم كه چرا دوستان وقتي مي خواهند آسيب شناسي كنند هم باز باندي عمل مي كنند و از افراد كم دانشي چون مهناز رونقي دعوت مي كنند . گويي همه جا بايد نام هاي جزيني - رونقي با هم ديده شود

-- tvadn ، Apr 18, 2007 در ساعت 11:10 AM

با سپاس از زمانه برای گزارش خوب و مهمی که تهیه و پخش کردند. این گزارش نشان از تب بالای "جهانی شدن" در بین نویسندگان ایرانی دارد، و با توجه به تعداد دیگری از گزارش ها که در چند هفته ی گذشته ارایه شد، به نظر می رسد "جهانی شدن ما ایرانی ها" ابعاد ملی به خودش گرفته و به یک اصل بدیهی تبدیل شده. دوست داشتم در بین حاضرین در این نشست کسی هم مخالفت می کرد یا حداقل مفهوم "جهانی شدن ادبیات فارسی" را باز می کرد یا بخش هایی ازش را زیر سوال می برد. به هر حال توجه یکی از سخنران ها به آهمیت دادن به ادبیات همه ی اقوام ایرانی اندک تلاشی به باز کردن دامنه ی بحث بود. درود بر همه ی آنان که در هر حال تلاش می کنند.

-- سیامک راوی ، Apr 19, 2007 در ساعت 11:10 AM

مدتی هست که رسانه شما در ستون نظریات به تخریب شخصیت های ادبی کشور ما پرداخته است زیر سوال بردن وتخریب شخصیت اقای محمود دولت ابادی و امروز هم تخریب شخصیت خانم مهناز رونقی به چه منظوری هست به چه دلیلی اجازه می دهید اینگونه نظریات در رسانه شما چاپ شود؟مسئولیت شما این نیست که هر نظریه را به چاپ برسانید اقای محمود دولت ابادی زندگی وجوانی خودشان را در راه ادبیات کشور ما گذاشته اند وخانم مهناز رونقی نیز بی شک در این زمینه قدم بر میدارند امیدواریم شاهد تکرار این موضوع نباشیم چراکه بی شک با اقدام جدی نویسنگان روبرو خواهید شد

-- بدون نام ، Apr 20, 2007 در ساعت 11:10 AM

فکر می کنم جهانی شدن خوب است اما ما که در جذب مردم خودمان ناتوان بوده ایم چه حرفی برای مردم جهان داریم ؟

-- بدون نام ، Apr 23, 2007 در ساعت 11:10 AM

eghdam-e jedi nevissandegan chi ast? aya in nevissandegan behtar nist beh ja-ye in tahdid-ha baraye ahdaf va hoghogh-e khod bejangand? aya yek kamment kassi ra takhrib mikonad? shoma kheyli sathi hastid, agar in-tor fekr konid, va baz agar fekr konid keh sansur shasiyat-saz ast!!!!

-- Leyla ، Apr 24, 2007 در ساعت 11:10 AM

در دانشگاه توجه زیادی به اد بیات معاصر نمی شود

-- علی ، Sep 16, 2007 در ساعت 11:10 AM