«باغ دزاشیب» - امیرحسن چهلتن

امیرحسن چهلتن

داستان را با صدای نویسنده از «اینجا» بشنوید.

«باغ دزاشیب»

خاله جان گفت: راه گم کرده ای!؟
گفتم: راستش این طرفها بودم با خودم گفتم خوب است...

جوری که انگار مچم را گرفته باشد گفت: پس همان!؟... راستش حسنعلی که آمد گفت مهندس آمده دلم هری ریخت پائین...نه که شما ها اهل این جور معجزات نیستید گفتم نکند...

خندیدم، گفتم:آدم جرئت ندارد یک وقت سری به خاله اش بزند!؟

گفت: بگذار برایت از این نان برنجیه بیاورم،... کجاست این عصاهه!؟

نگذاشتم،اصرار می کرد، همه اش می گفت نمی دانی چه شیرینی ئی ست، توی دهان آب می شود.

گفتم: نه خاله جان، شما با این پا دردتان!

گفت: مگر می خواهم بروم سفر پتل پورت!؟

گفتم: پس خودم می آورم، کجاست؟

گفت: همین جا، توی همین گنجه!

همه چیز خانه برایم آشنا بود، تابستان های کودکی را یکسره آنجا گذرانده بودم، بارها و بارها در آن گنجه را باز کرده بودم و از تویش چیزی برداشته بودم،و آن روز وقتی درش را باز کردم همان بوهای همیشگی را شنیدم که یک جور گرمای بخصوص داشت و حسی را منتقل می کرد که اطمینان، امنیت یا این جور چیزها می شد اسمش را گذاشت، گفتم: خاله جان من چقدر خانه ات را دوست دارم!

آه کشید، بعد گفت: نمی آئید که!...چه می شود اگر یک روز دست زن و بچه ات را بگیری و بیاوری اینجا؟….هان!؟

گفتم: شرمنده ام خاله جان!

این بار عمیق نگاهم کرد، گفت: می دانم تو هم گرفتاری!

قوری چای روی بخاری بزرگ آهنی بود، برای خودم ریختم. گفت: حسنعلی همین پیش پای خودت آمد و دم کرد.

گفتم: خاله جان چه عطری!!

چشم ها را بستم و فنجان را به بینی ام نزدیک کردم، خاله جان گفت: نوش جانت!

همیشه همه چیز خانه شان مرغوب و درجه یک بود، خب وضع شان هم البته روبراه بود، همیشه مصدر و باغبان داشتند، شوهرش داوود خان نظامی بود البته بعدها هم امیر شد اما خاله جان همیشه سرهنگ صدایش می زد، می گفت تیمسار توی دهانم نمی چرخد. پرسیدم راستی از فریبرز چه خبر خاله جان؟

خاله جان سری تکان داد، گفت خوب است و این را جوری گفت تا درضمن دل تنگی اش را هم آشکار کرده باشد، گفت: آنوقت ها لااقل پاری وقت ها نا مه ای هم می داد اما حالا هف هش ده روزی یکبار فقط یک تلفن، همین!

گفتم: خب تلفن که بهتر است، صدایش را هم می شنوید!

گفت: خب بله، اما به شرطی که بشود آدم دو کلمه هم حرف بزند،نامه که می داد هر کدامش را صد دفعه می خواندم، چشمم به خط نامه بود اما صدای فریبرز توی گوشم می پیچید، نامه ها همین جا روی طاقچه کود بود، حالا گذاشته ام شان توی مجری، هنوز هم بعضی وقتها می آورم و می خوانم شان، نامه هایی که بگو ده بیست سال پیش تر فرستاده، اما با تلفن بیشتر وقتها هنوز سلام و علیک نکرده می گوید دیرم شد دیگر باید بروم، یا اینکه آیدا از توی دستشویی صدایم می زند یا اینکه…

پرسیدم: دختر کوچیکه اش را می گوئید؟

به تایید سر تکان داد، بعد یکهو چهره اش شکفت، گفت: دختر به این خوشگلی به عمرم ندیده ام!چشم ها رنگ زمرد؛ همان جور برق می زند!

پرسیدم: حالا چند تا بچه دارند؟

گفت: سه تا! شیده از بس بچه دوست دارد، یعنی فریبرز هم همین طور، گفتم دیگر بس تان است، همین ها را بزرگ کنید، خب می دانی آنجا آدمها از زن و مرد باید بیست و چهار ساعته کار بکنند. شب ها شیده از فریبرز هم دیر تر به خانه می رسد.

فریبرز یک دانه اولاد بود، ما چهار تا بودیم، من همه دوران کودکی بگو تا آخر دبستان فقط یک دوچرخه داشتم که تازه گاهی وقتها می دادم به خواهران و برادرم آنها هم سوار شوند اما فریبرز هر تابستان یک دوچرخه می شکست. داوود خان مرا با انگشت نشان می داد و به فریبرز می گفت" از این امیر یاد بگیر!"

من و فریبرز هم سن و همکلاس بودیم، من شاگرد نمونه بودم و او هر سال تجدیدی داشت، داوود خان راغب بود که تابستانها من همراه شان به باغ دزاشیب بروم، خب من از خدا خواهی ام بود.

آنها همیشه میهمان داشتند، شب ها روی آن ایوان پهن تشک ها را کنار هم پهن می کردیم و می خوابیدیم، من و فریبرز تا نیمه های شب پچ پچ می کردیم، برای فردا نقشه می کشیدیم، آن موقع شمیران پر از باغ بود، پر از کوچه های سایه سار و جوبهای پر آب!

خاله جان گفت: هر دفعه هم سراغت را می گیرد!

گفتم: بی معرفت نمی کند تلفنی چیزی…

خاله جان حق را به من داد، با وجود این گفت: خودت چی!؟…خودت خب یک تلفنی بزن بهش!

گفتم :من که می زنم.

اما دروغ می گفتم، از آخرین گفتگوی تلفنی مان دو سالی می گذشت، بعد از تحویل سال بود که…

خاله جان گفت: شما دوتا فقط سری از هم سوا بودید!

و بعد گفت: چائیت که سرد شد،…عوضش کن!

گفتم: من سرد می خورم!

گفت: شیده هم همینطور!... بهش می گویم این که تو می خوری چای نیست والله، آب حوض است!

گفتم: خیال ندارید دوباره سری بهشان بزنید؟

بلافاصله و به تاکید گفت: نه!

حتی به نشانه احتراز رویش را آنطرف کرد و بعد از مکثی گفت: گفتم که آنها هر دو صبح می روند، نصفه شب بر می گردند، برای در و دیوار خانه شان بروم!؟ بچه ها هم که مونس من نیستند، همه اش جلوی تلویزیونند، تازه فارسی هم درست بلد نیستند، دو سال پیش که آنجا بودم یک روز از دل درد داشتتم می مردم، یک تکه نبات از شان خواستم، هیچ جور حالی شان نمی شد، هرچه توی گنجه های آشپزخانه بود کشیدند و آوردند پیشم، آخر سر هم گفتند نداریم، گفتم بابا من خودم با این دست چلاقم دو کیلو زعفرانی اش را برای تان آوردم، می گفتند نیست، تمام شد!راست می گفتند شیده شب که آمد گفت همان دو سه روزه اول کلکش را کندند!

از یاد نوه ها دو باره چهره اش از شوق و شادی شکفت، من هنوز نگاهش می کردم که یکهو اخم کرد، نالید و باز سر زانو ها را مالید، پاها خیک باد مثل متکا شده بود، گفتم: راستی پای تان چطور است؟

گفت: همانطور ها! نمی بینی…؟ فقط همین قدر که بتوانم با این عصاهه( به واکرش اشاره کرد) تا دستشویی بروم و برگردم.

و بعد یکهو انگار به صرافت چیزی افتاده باشد، مکثی کرد و گفت: پشت سرت را نگاه کن!

برگشتم؛ سر طاقچه یک عکس به دیوار تکیه داشت، گفت: همین دیروز به دستم رسید.

همه شان بودند،ناگهان احساس کردم فریبرز و شیده هر دو کمی دلتنگ به نظر می رسند هرچند نیش شان تا بنا گوش باز بود، بچه ها اما شاد بودند، خوشبختی از ژرفای وجودشان انگار شعله می کشید. گفتم: چه بچه های خوشگلی!

خاله جان گوشش به من نبود، گفت: عکس می خواهم چکار! عکس یک تکه کاغذ است،... من خودشان را می خواهم!

بغض داشت و بعد رویش را به سمت پنجره چرخاند.

از آنجا که نشسته بودم گوشه ای از ایوان را می دیدم و همچنین تنه یکی دو درخت را، میان دو ستون بند رخت بسته بودند؛ رویش هیچ لباسی پهن نبود!

بی هوا گفتم: خاله جان چند روز پیش می دانی یاد چی افتاده بودم!؟

به سمتم برگشت، با چشم های نم زده متعجب نگاهم کرد،گفت: ها!؟

گفتم : یاد آن تابستانی که فریبرز بیست و چهار ساعت تمام گم بود!

انگار بار دیگر از یک سر مگو صحبت به میان آورده باشیم با صدایی پائین و قیافه ای حیرت زده گفت: یادته!؟

و تا لحظاتی هر دو سر تکان دادیم. خاله جان گفت: من هنوز هم سر در نمی آورم!

و دست ها را به نشانه یک شگفتی فوق العاده از هر دو سو باز کرد.

من و فریبرز ده یازده سال بیشتر نداشتیم، نیمه های شهریور بود و شب ها حسابی هوا سرد می کرد، خاله جان می گفت بهتر است تو بخوابیم، زیر بار نرفتیم، خاله جان دو سه لحاف کلفت برای ما گذاشت و خودش رفت که بخوابد، آن بازی را من سال پیشش کشف کرده بودم، فریبرز اولش باور نمی کرد، همه اش می گفت آخر مگر می شود؟ اما من یادش دادم، کرد و دید که می شود. من به او می گفتم باید پلک ها را بهم نزدیک کنی، جوری که کم و بیش مژه هایت را ببینی و آنوقت به درشت ترین ستاره آسمان نگاه کنی، می بینی که تیغه های نور ستاره کش می آید و تا توی رختخوابت جلو می آید، آن شب همانطور که تاقباز خوابیده بودیم ، به آسمان نگاه می کردیم و حرف می زدیم یکهو متوجه شدم که فریبرز دیگر چیزی نمی گوید، فکر کردم شاید خوابش برده است، به سمتش چرخیدم تا مطمئن شوم که یکهو گفت: امیر!...من هم توانستم! تیغه ستاره کش آمد، اینقدر دراز شده بود که انگار نوکش به پیشانیم می خورد!

گفتم: دیدی باور نمی کردی!؟

با صدایی که می لرزید گفت: هنوز هم باور نمی کنم، اما می دانی چه اتفاقی افتاد!؟ من به تیغه ستاره دست زدم!

ساکت شد، نفس نفس می زد، حرکت تند و منظم لحافی که تا روی سینه بالا کشیده بود کاملا محسوس بود، دانه های عرق روی پیشانی اش برق می زد.

گفتم: خب بعدش!؟

و انگار یکهو نگران شده باشم پرسیدم: دستت سوخت؟

گفت: نه!... سرد بود، انگار دستت را توی آبی خنک فرو کرده باشی!

بار دیگر ساکت شد اما جوری که انگار هنوز حرفش را تمام و کمال تحویل نداده است، حالتی از انتظار و تعلیق را منتقل می کرد.من همچنان نگاهش می کردم تا او دوباره به حرف آمد: فکر می کنم اگر نوک تیغه نور را ول نمی کردم می توانستم تا خود ستاره بالا بروم!

من تخته پشت را بر تشک گذاشتم، درشت ترین ستاره آسمان در تیررس نگاهم بود. در آن لحظه بزرگترین آرزویم این بود که گمان او حقیقت داشته باشد اما با بد جنسی تمام گفتم: نه نمی شود!

اما او تقریبا مطمئن بود. گفتم: می دانی از اینجا تا آسمان چقدر راه است!؟ چطوری می شود این همه را ه را...

حرفم را قطع کرد، گفت: من بالا نمی روم، ستاره خودش تیغه اش را جمع می کند و مرا بالا می کشد!

من باز هم مخالفت نشان دادم، گفتم غیر ممکن است و او ناگهان لحاف را پس زد و در حالیکه به سمت من می چرخید، کتف ها و شانه ها را از تشک برداشت، گفت: از کجا این حرف را می زنی!؟

دلخوری اش آشکار بود و لحظه ای بعد با خونسردی تمام گفت: حالا امتحان می کنم!

چنان جدیتی در لحن و در صدایش بود که من بی هوا گفتم: نه!...این کار را نکن!

و لحاف را روی سرم کشیدم. یادم نیست چه مدت آن زیر بودم که نیاز به هوای تازه وادارم کرد لحاف را پس بزنم، فریبرز نبود؛ با پا لحاف مچاله را به یکسو زدم، نه، او واقعا نبود. من دوباره به همان ستاره درشت نگاه کردم، یادم هست که بطور احمقانه ای کوشیدم او را از همان فاصله بعید بر سطح ستاره ببینم، از زور ترس و بیچارگی نزدیک بود به گریه بیفتم و یکهو دیدم تکه های ابری که معلوم نبود تا آن موقع کجا قایم شده بودند کم کم بهم وصل شدند و صدای رعد باغ را لرزاند، ستاره درشت و محبوب ما دیگر پیدا نبود و لحظاتی بعد باران گرفت. من لحاف را دوباره روی سرم کشیدم و دیگر چیزی نفهمیدم.

صبح فردا خاله جان صدایم زد و گفت: فریبرز نیست؛ هرچه صدایش می زنم، هر جای خانه و باغ را که می گردم سری از آثارش پیدا نیست!

همه یِ روز در خانه ولوله بود، به همه کلانتری ها سپرده بودند، داوود خان کار و بارش را ول کرده بود و با جیپش شهر را می گشت، خاله جان از بس سر و صورتش را چنگ زده بود دیگر جای آبادی توی صورتش نبود، همه عموها و عمه ها و خاله ها و دایی ها خبر شده بودند، مادرم تکه تکه اسباب بازی های فریبرز را از گوشه کنار خانه پیدا می کرد و به جگر می چسباند و زار می زد. شب که داوود خان دست خالی برگشت تازه ضجه عمه ها و خاله ها اوج گرفت، داوود خان به زنها تشر زد و سروقت خاله جانم رفت. خاله جان رمق نداشت بی تکان و خاموش بود، فقط یک کلام گفت: آمدی!؟

داوود خان سر تکان داد و پیشانی خاله جانم را بوسید و آنوقت با سر برادر کوچکترش را که مثل خودش نظامی بود و درس دکتری هم خوانده بود صدا زد، گفت: یه چیزی بهش بده که بتونه بخوابه!

شب موقع خواب خانه هنوز پر از میهمان بود، گوشه کنار پچ پچ می کردند و برای خاله جانم دل می سوزاندند.

من باز روی ایوان خوابیدم و آنقدر به همان ستاره درشت در آسمان نگاه کردم تا خوابم برد اما نیمه های شب ناگهان بیدار شدم، فریبرز کنار دستم خوابیده بود، در گوشم گفت: من برگشتم!

بغلش کردم گفتم: کجا بودی!؟

گفت: خودت که لابد دیدی، یکهو ابر شد هوا، دیگر نمی شد برگشت.

گفتم: برایم تعریف کن بگو کجاها رفتی و چه ها دیدی؟

فریبرز لام تا کام نگفت.

فردا صبحش در خانه یک جشن حسابی بود، گاه البته از او می پرسیدند: بالاخره به ما نگفتی کجا رفته بودی؟

فریبرز می گفت: شما از چی حرف می زنید؟( و در همان حال زیر چشمی به من نگاه می کرد).... من شب خوابیدم و صبح که چشمم را باز کردم دیدم همه تان دورم حلقه زده اید و تماشایم می کنید،.... همین!

من به نگاهش پاسخ می دادم و مطمئنش می کردم که این راز تا ابد بین ما باقی خواهد ماند.

درباره‌ی نویسنده:
-------------------------

تدارک و انتشار دوازده مقاله در نشریه فرانكفورتر آلگماينه از سال 2004
ميهمان پارلمان بين المللي نويسندگان در ايتاليا از سال 1999تا 2001

حضور در فستيوال ادبي«روزهاي ادبيات سولوتورن» در ژ‍وئن 2003

تدارک و انتشار آنتولوژي ادبيات داستاني معاصر فارسي با ترجمه گوستاو كارلسون و سعيد مقدم به زبان سوئدي

شرکت در سمینار جهانی‌سازی به دعوت دانشگاه مالمو

انتشار داستان‌هایی از وی به زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي، آلماني، ايتاليايي، سوئدي، عربي، ارمني، تركي، چيني و كردي

ـ فهرست مجموعه‌ی داستان‌خوانی با صدای نویسنده