«توقیف روژهه‌لات، تلاش برای بستن فضای کردستان»

محمدرضا اسکندری

محمدعلی توفیقی سال ۱۳۵۰ در محله قطارچیان شهر سنندج به دنیا آمد. او گرچه دانش‌آموخته رشته پزشکی است، اما در حال حاضر به حرفه طبابت اشتغال ندارد، زیرا معتقد است ممکن است بتواند در جای دیگری برای مردمش مفیدتر باشد. به همین دلیل بیشتر وقت خود را صرف امور مطبوعاتی و فعالیت‌های سیاسی کرده است.

در رابطه با لغو امتیاز دوهفته‌نامه کردی ـ فارسی «روژهه‌لات» با محمدعلی توفیقی گفت و گو کرده‌ام.

دکتر محمدعلی توفیقی

متأسفانه دوهفته‌نامه کردی فارسی «روژهه‌لات» پس از انتشار مجدد توقیف شد، می‌توانید علت آن را برایم بگویید؟

علت آن در ظاهر استناد به تبصره ذیل ماده ۱۱ قانون مطبوعات مبنی بر از میان رفتن شرایط صاحب امتیاز و مدیر مسئول اعلام شده است.

اما به نظرم این بیشتر به شوخی شبیه است زیرا دشمنی آقایان با جریان آزاد اطلاعات نخ‌نما‌تر از آن است که کسی این بهانه‌های واهی را قبول کند.

مدتی است که آن‌ها در کردستان، زحمت زیادی به خودشان نمی‌دهند و مستقیماً نشریه‌های مستقل‌، منتقد و غیر همسو را لغو امتیاز می‌کنند تا دیگر هیچ امیدی به انتشار مجدد آن وجود نداشته باشد.

این رویه قبلاً در مورد «هاوار» هم تجربه شده است. متأسفانه رویکرد امنیتی حاکم در کردستان فقط محدود به مسایل سیاسی نیست و شاهد گسترش روزافزون آن به همه حوزه‌ها از جمله مطبوعات هستیم.

بعضی‌ها اعتقاد دارند «روژهه‌لات» به خاطر مطرح کردن یک شیوه جدید برای نزدیکی دو نسل بعد و قبل از انقلاب در کردستان، به دور از خشونت در میان کردها و نزدیکی به جریان اصلاح‌طلبان توقیف شده است، این حرف‌ها تا چه حد واقعیت دارد؟

این‌که ما در «روژهه‌لات» رویکرد اصلاح‌طلبانه داشتیم و می‌خواستیم همچون پلی میان نسل‌ها برای پرهیز از اشتباهات گذشته عمل کنیم و شعارمان هم آشتی و گفت و گو بود، حرف درستی است اما نمی‌دانم تا چه اندازه این رویکرد در بستن «روژهه‌لات» موثر بوده است.

البته دیدگاهی در کردستان وجود دارد که چندان تمایلی به همگرایی نیروهای موجود ندارد و به برقراری دیالوگ و گفتمان مسالمت‌آمیز روی خوش نشان نمی‌دهد‌.

در عین حال، در نشریه انتقادات زیادی نسبت رویکرد امنیتی، بیکاری، تبعیض‌های قومی و مذهبی و سوء مدیریت دولتمردان در کردستان داشیم، همچنین تلاش می‌کردیم برای همه کسانی که به گفت و گو اعتقاد دارند تریبونی فراهم کنیم.

اما گویا کسانی که در کردستان تصمیم گیرنده هستند چندان از زمین گذاشته شدن قلم‌ها نگران نیستند و به عواقب رویکرد خطرناک تضعیف حرکت‌های اصلاح‌طلبانه نمی‌اندیشند.

آیا قبل از اعلام لغو امتیاز به شما تذکری داده شده بود و اگر داده شده بود می‌توانید آن‌ها را بیان کنید؟

به معنای رایج و به صورت مکتوب خیر، اما در چند مورد از سوی ارگان‌های امنیتی به مدیر مسئول و بنده به صورت شفاهی (آن‌هم بلافاصله پس از شماره اول) نکاتی را گوشزد کرده بودند.

از جمله در مورد برخی اشخاص که نباید در نشریه بنویسند و یا برخی موضوعات که نباید به آن‌ها پرداخت، البته با توجه به غیر رسمی بودن این موارد می‌توان گفت تعطیلی مجدد بدون هرگونه تذکر بوده و به نوعی داستان آن پاسبانی را تداعی می‌کند که به جای سه بار ایست دادن با فاصله مناسب و منطقی، تنها به سه دفعه تکرار سریع و بی‌وقفه کلمه‌ی ایست و سپس شلیک اکتفا می‌کرد.

تصویری از دوهفته‌نامه‌ی روژهه‌‌لات

حال که «روژ‌هه‌لات» لغو امتیاز شده است، شما چه برنامه‌ای دارید؟

بنده به عنوان سردیبر، نمی‌توانم اقدام قانونی داشته باشم و از صاحب امتیاز و مدیر مسئول هم خبر ندارم که می‌خواهند چه اقدامی داشته باشند.

اما ظاهر امر نشان می‌دهد که حاکمان قصد ندارند اجازه دهند معدود نشریات باقی مانده در کردستان از حداقل آزادی عمل برخوردار باشند و تصمیم همچنان بر بسته ماندن فضا و تداوم خفقان موجود است.

با توجه به این‌که گرفتن مجوز برای نشریات در این شرایط در ایران و به خصوص کردستان سخت است شما و دیگر روزنامه‌نگاران «روژهه‌لات» در جای دیگر قلم خواهید زد و یا نشریه دیگر و با نام دیگری راه‌اندازی می‌کنید؟

در شرایط فعلی کشور، امکان انتشار یک نشریه، حقی نیست که بتوانید هر موقع یا هر‌گونه که خواستید از آن استفاده کنید بلکه امتیازی است که توسط حاکمیت اجازه آن فقط به برخی افراد (آن‌هم خودی) اعطا می‌شود و ظاهراً ما هم از این حق محروم هستیم.

جدا از این‌که بنده با این رویکرد مخالف هستم و معتقدم حق انتشار فکر و اندیشه و آزادی بیان جزو حقوق اساسی بشر بوده و سلب آن در صلاحیت هیچ حکومت و یا فردی نیست اما واقعیت‌های جامعه ما چیزهای دیگری هستند و فعلاً بر ما تحمیل شده‌اند.

در مورد راه‌اندازی نشریه دیگر هم بعید می‌دانم در فضای موجود، امکان آن وجود داشته باشد اما بالاخره یا راهی خواهیم یافت و یا راهی خواهیم ساخت. مهم این است که همچنان به آزادی و دمکراسی امیدوار بمانیم.