کرمانشاه و فعالیت‌های مدنی

محمدرضا اسکندری
اسعد سلامی

در این برنامه رادیو ژیار با اقبال صفری گفت و گو کردیم.

صفری از فعالان سیاسی و مدنی کرد و از مسوولین حزب دمکرات کردستان در سوئد در گفت و گو با ما از مسایل سیاسی و اجتماعی در استان‌های ایلام و کرمانشاه می‌گوید:

لطفاً خود را به شنوندگان رادیو ژیار ‌معرفی کنید.

من اقبال صفری سال ۱۹۵۳ در روستای زرده شهر کرند متولد شدم و تحصیلاتم را در همان‌جا طی کردم و سپس به منظور استخدام به شهرهای تهران و اصفهان رفتم و در سال ۱۹۷۹ که انقلاب شروع شد، به منطقه‌ی خود بازگشتم.

من هم مانند بسیاری از مردم منطقه قربانی سیاست‌های جمهوری اسلامی شدم و به ناچار‌ به کردستان عراق مهاجرت کردم و در اواخرسال ۱۳۶۰ به حزب دمکرات کردستان ایران ملحق شدم که مسوولیت های مختلفی در این حزب داشتم. در سال ۱۹۹۴ به کشور سوئد مهاجرت کردم و ا‌کنون در زمینه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی فعالیت می‌کنم.

آقای اقبال صفری در دالاهو

لطفاً در مورد وضعیت سیاسی و فرهنگی استان‌های ایلام و کرمانشاه توضیح دهید؟

وضعیت فرهنگی و اجتماعی این دو استان جدا از وضعیت سیاسی حاکم نیست.

من نمی‌توانم نمونه‌ای را از بخش‌های دیگر به عنوان مثال ذکر کنم، اما واقعیت این است که در حال حاضر هر خواسته‌ی فرهنگی داشته باشیم که عبارت است از خواندن و نوشتن به زبان مادری و حفظ فرهنگ اصیل ملی و امثالهم، به موضعی برخورد می‌کند که حکومت مطابق ارزش‌های خود آن را مخالفت با نظام اسلامی می‌خواند.

‌در مورد کرمانشاه باید گفت که قبلاً تحت تاثیر خواسته‌های نظام قبلی و نظام فعلی بوده و زیر القائات آنان تا حدودی هویت فرهنگی خود را از دست داده بود.

اما خوشبختانه شرایط امروز تغییر کرده است و ما می‌بینیم که هنرمندان، ادیبان و فعالان مدنی به خاطر وجود رسانه‌ها و مدیاهای جهانی، صدایشان به آن سر دنیا می‌رسد و همین چند مدت قبل بود که شهرام ناظری، یکی از بزرگ‌ترین جوایز جهانی را در فرانسه دریافت کرد.

‌امروز آوای ‌تنبورنوازان ما در استان کرمانشاه به سراسر کردستان و ایران و جهان رسیده است. به هر حال در این زمینه هیچ نگرانی وجود ندارد.

اما اگر بخواهیم به مسایل دیگر مانند زبان و لهجه‌های دیگر بپردازیم، باید گفت که تحت تاثیر قرار گرفته و تا حدودی ضعیف شده است. اما با این حال روحیات مردم بسیار تغییر کرده است و دیگر تحت تاثیر القائات قرار نمی‌گیرد.

وجود ارتباطات و رسانه‌های جهانی شرایطی را به‌وجود آورده ‌که مردم به سرعت به سوی بازیابی فرهنگ و هویت ملی خود حرکت کنند.

در مناطق کرمانشاه و ایلام هم‌چنان‌که گفتم ممانعت از دستیابی مردم به امکاناتی به عمل می‌آید که مردم را به سوی این اهداف سوق می‌دهد.

آقای صفری در کنگره حزب دمکرات کردستان

آیا در کرمانشاه نهادهای مدنی کردی فعال هستند؟

بلی، در کرمانشاه این نهادها فعال هستند. اما در ارتباط با دیگر مناطق فعالیت می‌کنند. نشریه‌ی ‌ژیار مرتب پخش می‌شد که اخیراَ توقیف شده است. ‌فعالیت هست، اما مانند بخش‌های دیگر کردستان، به دلایل مختلف وسیع نیست.

اما این بدان معنا نیست که فعالیتی وجود ندارد. ‌برای مثال برای در جمع‌آوری یک میلیون امضا، شهر کرمانشاه اولین شهری بود که این حرکت را آغاز کرد و بالاترین آمار امضا را داشت. حتی بیشتر سمینارهای آنان در کرمانشاه برگزار شد.

در این زمینه خوشبختانه بسیار فعال است، اما هنوز مطابق خواست ما شکل نگرفته و از طرف دیگر جای امیدواری است. البته نباید مساله‌ی دستگیری و زندان و بازداشت و سرکوب و اعدام را هم فراموش نکنیم که روی مردم تاًثیر منفی دارد.

آیا در کرمانشاه فعالیت سیاسی تشکیلاتی وجود دارد؟

این سوال را می‌توان در دو بخش پاسخ داد. اول این‌که قبلاً احزاب سراسری مانند حزب توده، سازمان فداییان خلق و دیگر احزاب چپ فعالیت داشتند و دوم احزاب کردی مانند حزب دمکرات و کومله.

باید گفت که در ابتدای انقلاب هیچ استانی به اندازه‌ی استان کرمانشاه از نظر سیاسی فعال نبود. برای مثال بزرگ‌ترین پایگاه حزب توده در کرمانشاه بود. یا سازمان فداییان خلق بزرگ‌ترین قربانی‌ها را در سرکوب‌های دوره‌ی خلخالی داشت. برای مثال آقای گرجی بیانی که فردی شناخته شده بود.

در کرند، شاه‌آباد و قصر شیرین، احزاب چپ بسیار قوی بودند که بعدها با توجه به شرایط ویژه، به سرنوشت‌های مختلف دچار شدند. در حال حاضر هم تا حدودی طرفدار دارند اما زیاد فعال نیستند.

در مورد احزاب کردی هم باید گفت که این احزاب بیشتر رشد کرده‌اند. در حال حاضر چهار حزب کردی در کرمانشاه و ایلام فعال هستند که عبارتند از هر دو جناح حزب دمکرات کردستان، پژاک و کومله.

در ابتدای انقلاب گروهی مذهبی به نام شیت (‌شورای یاوری تهی‌دستان‌) بسیار فعال بودند. بفرمایید اینان چه کسانی بودند و هنوز هم این گروه موجودیت دارد؟

بلی، اینها یک گروه سرکوب‌گر بودند که از افراد مختلف تشکیل شده بود و هدف آنان تثبیت این تفکر خشک مذهبی بود که در حال حاضر بر مملکت ما حاکم است. زیرا تفکر چپ در منطقه ی کرمانشاه، بسیار قوی بود.

سرپرست آنان فردی بود که در کشتار مردم منطقه دست بالایی داشت و بعدها رییس زندان کرمانشاه شد و نقش بزرگی در قتل‌عام زندانیان دیزل‌آباد کرمانشاه داشت.

فرد دیگری به اسم حسن دیزل که از شکنجه‌گران همین زندان بود که انسانیت نزد اینان معنا و مفهومی نداشت.

آیا در آن شرایط، حکومت از گروه شیت حمایت می‌کرد؟

بلی، اینان آن‌قدر قدرت داشتند که حتی خط قانون را هم نمی‌خواندند و مستقیماً از حکومت حمایت ‌می‌کردند و حکومت هم از آنان حمایت می‌کرد. مسلماً هیچ گروه تندرویی بدون حمایت دولت نمی‌تواند این‌گونه عمل کند.

ابو شریف فردی شناخته شده برای مردم کردستان بود، زیرا در سرکوب مردم کردستان نقش بزرگی داشت. در مورد او چه اطلاعاتی دارید؟

متاَسفانه در حال حاضر بیوگرافی او در دست من نیست و فراموش کرده‌ام. اما او فردی نیست که مردم کردستان او فراموش کنند. زیرا بزرگ‌ترین جنایات را در کردستان انجام داد‌.

این فرد در حقیقت ایرانی نبود و اصلیت او لبنانی بود، از همان طایفه‌ای که در حال حاضر با حزب الله لبنان کار می‌کنند.

اجازه بدهید در مورد معضلات اجتماعی در منطقه‌ی کرمانشاه به‌خصوص مساله‌ی اعتیاد صحبت کنیم که از دردهای اجتماعی آن منطقه است.

برای توضیح این موضوع هم ناچارم وارد مسایل سیاسی شوم، چون این موضوع هم دور از سیاست نیست.

ما کردها محرومیت زیادی کشیده‌ایم. هیچ تفاوتی مابین کرمانشاه و سنندج و بانه و مهاباد نیست، چه در حال حاضر و چه در زمان رژیم گذشته.

این‌ها تاریخ را مطالعه کرده‌اند. زمانی که اتابک‌ها به عنوان کرد در لرستان و ایلام و قسمتی از کرمانشاه حکومت می‌کردند یا مثلاً حکومت حسنوی‌ها در منطقه‌ی کرمانشاه، به صورت فدرال حکومت می‌کردند. بنابرین تاریخ ما به هم گره خورده است.

یا مثلاً در همین جریان مشروطه در ۱۰۰ سال قبل، یار محمد‌خان یکی از شخصیت‌های شناخته شده در کرمانشاه و تبریز بود که کرد بود و نقش بزرگی در جنبش مشروطه داشت.

یا مثلاً همین جنبش اصلاح‌طلبی دوره‌ی خاتمی از کرمانشاه شروع شد. اصلاً پایگاه اصلی اصلاح‌طلبی ایران از کرمانشاه آغاز شد که خاتمی و معین از آنجا شروع کردند و اینان با حمایت استان‌های کرمانشاه و ایلام و کردستان این حرکت را آغاز کردند.

منظور من از این مثال این است که دشمنان ما به این موضوع آگاه هستند و می‌دانند چه کار باید بکنند. اینان از بازیابی هویت ملی کردها بسیار نگرانند، زیرا هویت ملی کردها، هویت ملی ایرانی‌هاست.

بنابرین برای کسانی که چنین شرایطی را نمی‌توانند تحمل کنند و از حربه‌ی اعتیاد برای خاموش کردن این شعله‌ها استفاده می‌کند. متاَسفانه این مشکل در کرمانشاه بیداد می‌کند و حتی جزو مواد پذیرایی از مهمان‌ها شده است.

الان در کرمانشاه خرید مواد مخدر آسان‌تر از ارزاق عمومی است. در این رابطه ملت ما ضربه‌ی بزرگی خورده است و باید تمام توان خود را در این رابطه به کار برد که این معضل کاهش یابد.

آیا فقر اقتصادی هم در رشد این معضل موثر است؟

مسلماً فقر و بیکاری هم به این مشکل دامن می‌زند. متاَسفانه در این زمینه کردها بیشتر از دیگران آسیب دیده‌اند، زیرا ورود این مواد به کردستان حساب شده و از روی برنامه بوده است.

فعالان مدنی و اجتماعی در چه شرایطی به سر می‌برند؟

اینان هم مانند دیگر استان‌ها در شرایط بسیار سختی به سر می‌برند و در مواردی بسیار سخت‌تر، زیرا کردها خیلی به آسانی مورد اتهام سیاسی قرار می‌گیرند.

حکم اعدام در کردستان راحت‌تر صادر می شود و جوانان‌ به اتهام وابستگی به گروه‌های به اصطلاح محارب؛ زودتر در خطر مرگ قرار می گیرند.