دردسرهای تلفن و موبایل برای زنان عراق

رضا جمالی

بر اساس گزارش سازمان غیردولتی آزادی زنان در عراق، ۱۵ درصد زنان عراقی که بر اثر جنگ بیوه شده‌اند، از روی ناچاری به دنبال ازدواج موقت و یا فحشا هستند.

بر اساس گزارش سازمان غیردولتی آزادی زنان در عراق، ۱۵ درصد زنان عراقی که بر اثر جنگ بیوه شده‌اند، از روی ناچاری به دنبال ازدواج موقت و یا فحشا هستند. از زمانی که وضع زندگی خانواده‌های عراقی بدتر شده، برخی از آنان مجبور شده‌اند دردناک‌ترین تصمیم خود، از جمله فروش دخترانشان را بگیرند.

قتل‌های ناموسی، یکی از مشکلات زنان عراقی است

بر اساس همین گزارش اغلب زنان عراقی دزدیده شده، برای روسپی‌گری به خارج از عراق فروخته می‌شوند که بیشتر آنان، دختران باکره هستند. چرا که می‌توان آنان را با قیمت‌های بسیار بالا به میلیونرهای عرب فروخت.


هرچند آمار دقیقی درباره‌ی زنان بیوه در عراق وجود ندارد، اما وزارت امور زنان این کشور اعلام کرده است که دست‌کم ۳۵۰ هزار زن بیوه تنها در بغداد زندگی می‌کنند. طبق یک آمار غیررسمی حدود ۷۵ درصد زنان عراقی، بی‌سواد هستند؛ ولی در این میان گروهی از زنان عراقی وجود دارند که با کار و کوشش فراوان درحال مبارزه برای کسب حقوقی برابر در این کشور هستند.

یکی از این زنان، شیران یاسین، خبرنگار و تهیه‌کننده‌ی شبکه‌ی تلویزیون العراقیه است که از سال ۲۰۰۶ در بخش اجتماعی و حوزه‌ی زنان این شبکه مشغول به‌کار است. گفت‌وگو با یاسین را با این پرسش آغاز کردم که با توجه به شرایط سخت سیاسی در عراق، چه طور شد که پا به عرصه‌ی شغل پردردسر و خطرناک خبرنگاری نهاده است؟

من در این کانال کار می‌کنم و مشغول تهیه‌ی رپرتاژ و برنامه‌سازی در زمینه‌ی مسایل اجتماعی و بخصوص زنان هستم. چون در کشور ما زنان مشکلات عمده‌ای دارند. به همین دلیل تلاش کردم به دنیای زنان بیشتر توجه کنم.

بله، بی‌شک موانع زیادی سر راه ما هست. اولین مانع ما زنان خبرنگار، خود همکاران مرد ما هستند. زمانی که من در بخش سیاسی و خبر رادیو کار می‌کردم، برای ورود به جلسات دفتر سیاسی یا رهبر یا مقامات و اعضای پارلمان، تا خبرنگاران مرد وجود داشتند، این کار به ما محول نمی‌شد.

شیران یاسین، خبرنگار و تهیه‌کننده‌ی شبکه‌ی تلویزیون العراقیه

عدم توجه به ما به این معنا نبود که ما توانایی این کار را نداشتیم. چون حداقل من یک خبرنگار آکادمیک بودم، در حالی که دیگران آماتور و بدون تخصص وارد شده بودند و بیشتر خبرها و گزارش‌ها‌ی آن‌ها ناقص بود و در حقیقت گرایشات مردسالاری این شرایط را فراهم کرده که مانع بزرگی را سر راه ما زنان قرار ‌داده است.

بارها اعتراض کردیم که چرا ما هم مثل همکاران مرد حق تهیه گزارش در خارج از محیط کار را نداریم. و اگر هم می‌رفتیم در محل گزارش، به ما اهانت می‌شد که قابل تحمل نبود.

به‌عنوان یک خبرنگار زن در این کشور با چه محدودیت‌هایی در کار روبه‌رو هستی؟

چون این شغل زمان و مکان مشخصی ندارد، مسلماً طبق فرهنگ حاکم قادر نیستیم از صبح تا شب در خارج از خانه یا هر مکانی ادای وظیفه کنیم. مردهای جامعه‌ی ما هم همان توقعات سابق را از زن دارند و هنوز وارد جامعه‌ی مدرن نشده‌اند.

مهم‌ترین معضلاتی که امروز جامعه‌ی زنان عراقی با آن روبه‌روست، چه مشکلاتی هستند؟

در رابطه با مشکلات زنان باید بگویم، هم‌زمان با پیشرفت تکنولوژی، جامعه‌ی ما از آن محروم بوده و ملت ما توانایی بهره‌برداری مفید از حداقل تکنولوژی را نداشته و در نتیجه جامعه‌ی ما را با مشکلاتی خاص روبه‌رو کرده است.

مثلاً تلفن یا موبایل مشکلات زیادی را برای زنان ایجاد کرده، چرا که با عث سوء‌ظن مردها شده و حتا آمار طلاق را بالا برده و شیرازه‌ی ده‌ها خانواده را به‌هم ریخته است.

همین‌طور ضعف اقتصادی بر میزان ازدواج و طلاق تاثیر منفی داشته است. گاهی زنان ناچارند در خارج از خانه کار کنند، اما به علت دستمزد کم زنان و گرانی اجاره‌ی خانه، پنج‌ ششم دستمزد آنان صرف اجاره خانه می‌شود و به این ترتیب شاغل شدن زنان نه تنها کمکی به پیشرفت آنان نمی‌کند، بلکه فشار جسمی و روحی زیادی را هم تحمیل می‌کند.

قبلاً زنان فقط مسوولیت خانه‌داری را برعهده داشتند، اما الان مسوولیت تامین کسر درآمد هم به آن اضافه شده است. گاهی چند خانواده از یک فامیل، به‌خاطر مشکلات مالی ناچارند به روش سنتی باهم زندگی کنند که بی‌شک همه می‌دانند چه عوارض و مشکلاتی را به‌همراه خواهد داشت.

ضعف اقتصادی بر میزان ازدواج و طلاق در عراق تاثیر منفی داشته است

از موارد دیگری که لازم است به آن اشاره کنم، این است که مردها مجبورند به‌خاطر امرار معاش به مدت طولانی خانه را ترک کنند. در نتیجه‌ی عدم حضور مرد در خانه، خیانت ناموسی به میزان وسیعی بالا رفته است. البته این موضوع هم در مورد زن صدق می‌کند و هم مرد و به دنبال آن، آمار قتل‌های ناموسی هم بالا رفته است.

از طرف دیگر نقص و کمبود قانون، معضلات زیادی را باعث شده است. طبق ماده‌ی ۱۸۸ قانون ازدواج مصوبه‌ی ۱۹۵۸ که هنوزهم باقی‌ست، زنان مطلقه بدون اجازه‌ی مرد قبلی اجازه‌ی ازدواج بعدی را ندارد و زنان مجبور به پرداخت رشوه به مرد قبلی هستند تا اجازه‌ی ازدواج بعدی را بگیرند.

در این‌جا دولت و سیستم هیچ مسوولیتی در قبال زن مطلقه ندارد. این‌جا مثل هلند نیست که دولت از این زنان حمایت کند. زن مجبور است در خانه‌ی پدری ماندگارشود که تحت فشارهای پدر و مادر و اعضای خانواده، دچار مشکلات فراوانی ‌شده و سرانجام به مسیرهای غلطی هدایت می‌شود.

لطفاً کمی از وضعیت زنان عراقی، پیش و پس از جنگ‌های چندگانه در عراق بگویید.

هشت سال جنگ ایران و عراق، جنگ‌ کویت و قیام‌های داخلی، هجوم مردم به خارج از کشور و ازدواج آن‌ها با ‌زن‌های، خارجی موجب تنهایی بیشتر زن‌ها و دخترهای این جامعه شده است.

عوارض جنگ‌های داخلی و خارجی عراق و‌ مهاجرت‌های سیل‌آسا، در معضل خیانت‌های ناموسی تاثیر زیادی داشته. بعد از آزادی عراق هم انفجارها و درگیری‌ها و کشتار مردم و معلولیت آن‌ها، شمار زیادی از زنان را بیوه کرده است. چون بیشتر کشته‌شدگان مرد هستند.

سن ازدواج‌ها بالا رفته است و در این اواخر پروژه‌ی ازدواج موقت مطرح شد که چیزی مشابه صیغه است. یعنی طبق این قانون مردها، به صورت شرعی پیش زنان می‌روند و درصد خیانت‌های ناموسی تا حدودی پایین ‌آمده است.