«کاریکاتور مطبوعاتی، حال و روز خوبی ندارد»رضا جمالیگفتگو با هادی حیدری را از این‌جا بشنوید. به تازگی سایت پرشین کارتون مجموعه‌‌ای از آثار ۲۸ کارتونیست ایرانی را به صورت کتاب منتشر کرده است که پیش از این، کارهایشان در گالری سایت پرشین کارتون قابل دیدن بود. در این کتاب آثاری از هنرمندانی مثل آروین، ادیک بغوسیان، محمدعلی بنی‌اسدی، بزرگمهر حسین‌پور، هادی حیدری، کامبیز درم‌بخش، شیوا زمانفر، افشین سبوکی ، اردشیر محصص، مهدی معتضدیان، فیروزه مظفری، محسن نوری نجفی، توکا نیستانی و مانا نیستانی به چاپ رسیده است. هادی حیدری سردبیر سایت پرشین کارتون که خود از کاریکاتوریست‌های فعال ایرانی است، در گفتگو با زمانه درباره این کتاب و فراز و فرود انتشار کارتون در رسانه‌های ایرانی می‌گوید.
جناب حیدری، شنیدیم که به تازگی کتاب «پرشین کارتون» منتشر شده است. در چه حوزه‌هایی فعالیت رسانه‌ای دارید؟ من ابتدا لازم می‌دانم که توضیحی در مورد خاستگاه اولیه «پرشین کارتون» بدهم. سال ۸۲ زمانی که حس کردم مطبوعات نمی‌تواند هدف‌هایی را که در ذهن دارد، انجام دهد و کاریکاتوریست‌ها مقداری محدود شده‌اند، کار را به حوزه‌ی اینترنت بردم و تصمیم گرفتم سایتی را با نام «هادی‌تونز» (haditoons) با هدف پوشش اخبار کاریکاتور ایران و جهان راه‌اندازی کنم و همچنین تحلیل کاریکاتور، ارائه آثار هنرمندان کاریکاتور در ایران و کشور‌های دیگر و ارائه آثار خودم که حالا یک گالری شخصی است. منتهی بعد از مدتی برای این‌که فعالیت ما گسترش پیدا کند، باید ما کار را به شکل گروهی در بیاوریم. بنابراین از دوستان خودم، حسن کریم‌زاده، کیوان زرگری و یحیی تدین دعوت کردم و تصمیم گرفتیم که این سایت را به شکل گروهی در بیاوریم. سال ۸۴ و هم‌زمان با گروهی شدن این فعالیت اسم سایت را از «هادی‌تونز» به «پرشین کارتون» با هدف گسترش فعالیتمان تغییر دادیم و ما چون کاریکاتوریست مطبوعاتی بودیم، هم‌زمان که در سایت فعالیت می‌کردیم، آثارمان را هم در مطبوعات منتشر می‌کردیم. تحلیل‌ها، خبرها و گزارش‌هایی را که در این زمینه تهیه می‌کردیم، سعی می‌کردیم در روزنامه‌های مختلف هم منتشر کنیم. در ادامه کارمان به این نتیجه رسیدیم که برای این‌که به ماندگاری آثارمان کمک کنیم، لازم است که به سمت نشر کتاب هم رو بیاوریم. بنابراین تصمیم گرفتیم که کتاب‌هایی را به شکل مرتب با نام مشخص «پرشین کارتون» منتشر کنیم. اولین مجموعه آن پیش روی علاقه‌مندان به کاریکاتور است. این مجموعه گلچینی از کارتون‌های ایران است و ۲۸ کاریکاتوریست با ۲۸ اثر در این کتاب چاپ شده و کاریکاتوریست‌هایی انتخاب شدند و آثارشان چاپ شده که در گالری سایت «پرشین کارتون» دارای پرونده برای خودشان بودند. این آثار را چگونه جمع‌آوری کردید؟ ما از ابتدای تغییر شکل سایت، بخش گالری را راه‌اندازی کردیم و تصمیم گرفتیم برای تمام کاریکاتوریست‌های ایرانی و حتی یک سری از کاریکاتوریست‌های خارجی که مایل هستند پروفایل مشخصی در سایت داشته باشند، برایشان گالری را راه‌اندازی کنیم. الان تقریباً ۵۰ پرونده از کاریکاتوریست‌های مختلف ایرانی و خارجی در سایت ما وجود دارد که ما برای کتاب اول، از بین این‌ها ۲۸ نفر انتخاب کردیم و آثارشان را در «کتاب کتاب پرشین کارتون - ۱» منتشر کردیم. بنابراین پروسه انتخاب این آثار به این شکلی بود که خدمتتان گفتم.
آثار چه کاریکاتوریست‌هایی در این کتاب آمده است؟ در «کتاب کتاب پرشین کارتون - ۱» آثار هنرمندان فعال عرصه کاریکاتور وجود دارد. کسانی مثل آروین، محسن احمدوند، اریک بوقوسیان، محمدعلی بنی‌اسدی، یحیی تدین، بزرگمهر حسین‌پور، هادی حیدری، گل‌محمد خداوردی‌زاده ... «کتاب کتاب پرشین کارتون - ۱» را با مقدمه جواد مجابی، منتشر کردیم و به دو زبان است. این کتاب توسط نشر کوچک منتشر شده و در تیراژ سه هزار نسخه است. ما برای کسانی که در داخل ایران و در شهرستان‌ها غیر از تهران هستند، در داخل سایت امکان فروش اینترنتی گذاشته‌ایم. چه طور شد که مقدمه این کتاب را آقای جواد مجابی نوشتند؟ سابقه‌ای که ایشان دارند و قرابتی که نسبت به کاریکاتوریست‌های مختلف از جمله اردشیر محصص و کامبیز درم‌بخش داشتند و ما آثار قلمی‌شان را در حوزه کاریکاتور دیده بودیم و آشنایی که با ایشان داشتیم، از ایشان تقاضا کردیم که مقدمه این کتاب را بنویسند و ایشان هم محبت کردند و در بخشی از پیش‌گفتار هم آوردند: «این دفتر فروتنانه از نکوداشت دست‌اندرکاران این هنر پرخا‌ش‌گر هدایت دارد. می‌تواند یادآور پاره‌ای از نام و اثر کوشندگان معماری عظیم کاریکاتور نوین ایران که از دهه ۴۰ بالا بردند و حالا این طنز تصویری، هم‌تراز سایر هنرهای بومی، قصد جهان‌گیری دارد.»
به نظر می‌رسد که کاریکاتور از گذشته طرفداران زیادی داشته و کتاب‌های مختلفی از کارتون و کاریکاتور منتشر شده؛ ولی الان خیلی وقت است که دیگر این حس در ایران سرد شده است, به نظر شما چرا در حال حاضر کارهای کمتری به کاریکاتور اختصاص پیدا می‌کند؟ بعد از دوم خرداد، فضای نسبتاً بازی در عرصه سیاست و فرهنگ و اجتماع ایجاد شد، باعث شد که روزنامه‌های زیادی متولد شوند و سردبیرها متوجه شدند که کاریکاتور می‌تواند مؤثر باشد و جای خیلی از مقالات و گزارش‌ها و یادداشت‌ها و گفتگوها را بدهد. بنابراین برای کاریکاتور ستون‌های ثابتی تشکیل دادند. منتها بعد از مدتی که روزنامه‌ها یکی‌یکی به محاق توقیف رفتند، سردبیران هم وقتی روزنامه جدیدی را منتشر می‌کردند، بیم این را داشتند که نکند کاریکاتور، تومار روزنامه یا نشریه‌‌شان را بپیچد و باعث تعطیلی شود. بنابراین این‌ها نسبت به قدیم محافظه‌کار شدند. از طرفی هم مثل خیلی از ژورنالیست‌ها، خود کاریکاتوریست‌ها از این آفت مستثنی نبودند که در آن جوی که از سال ۷۶ به بعد به وجود آمد، فکر کردند که هر چیزی که به ذهنشان می‌آید، به قلم بیاورند. این باعث تند شدن ترس کاریکاتوریست‌ها شد و تندی آن از میزان نسبی بالاتر رفت. بنابراین خود این عامل باعث شد که شاید روزنامه‌ها رغبت کمتری برای راه انداختن ستون‌های ثابت نشان می‌دهد. بعد از این‌که اوضاع معمول‌تر شد، الان دو سه روزنامه‌ای که اصلاح‌طلب هستند، ستون‌هایی رابه کاریکاتور اختصاص داده‌اند. روزنامه اعتماد ملی که از چیزهای مختلف کاریکاتور نشان می‌دهد. به هر حال الان کاریکاتور مطبوعاتی حال و روز خوبی ندارد. کاریکاتوریست‌ها هم با این موج نویی که صورت دادند و فردایی برای ارائه کارشان ندارند، به کاریکاتورهای نمایشگاهی پناه آوردند و آفتی که می‌تواند این داشته باشد، این است که یک سری کاریکاتوریست جایزه‌بگیر تربیت می‌کند که این با آن خاستگاه کاریکاتور مغایرت می‌کند و این از آن آسیب‌هایی است که در نبود روزنامه‌های متعدد و حنجره‌های مختلف برای شنیدن صداهای مختلف است. با شرایط موجود قوانین مطبوعاتی در ایران، اگر کاریکاتوریستی، یک کاریکاتور بکشد که بحث‌برانگیز باشد، مسئول این کاریکاتور خودش است یا صاحب‌امتیاز آن روزنامه یا مجله؟ بر اساس قانون، مدیر مسئول، مسئول همه‌ی آن چیزی است که در روزنامه‌اش منتشر می‌شود؛ چه کاریکاتور و چه مطالب تحریری. ولی چون کاریکاتوریست‌ها از حاشیه امنیت کمی برخوردارند، ما شاهد بودیم که در سال‌های اخیر کاریکاتوریست‌ها هم تحت فشار و دستگیری و زندان قرار گرفتند. 
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.
|
لینکدونی
آخرین مطالب
موضوعات
|
||
 |
