رضا جمالی

انسان، ماده‌ای برای زیبایی

استفاده «احتمالی» از چربی انسان در تولید مواد آرایشی و بهداشتی که با دستگیری یک گروه تبهکار درآمریکای لاتین فاش شد بازهم این پرسش را مطرح می‏کند که آیا انسان ذاتاً شرور است؟ با گذری به تاریخ معاصرانسان و جهان، می‌توان موارد بسیاری را پیدا کرد که انسان‌ها با قربانی کردن هم‌نوع خود چگونه به اصطلاح خویش به «حظ اعلا» رسیده است.

جنگ نیابتی ایران و عربستان

ایران و عربستان در خاورمیانه به دنبال چه هستند؟ ریشه‌های این اختلافات را در مسائل ایدئولوژیک که برگرفته از دشمنی تاریخی میان مذهب وهابیت و شیعه و نیز نگرش‌های سیاسی و امنیتی دولت‌مردان دو کشوراست باید جستجو کرد. ایران با استفاده از گروه‌های شیعی و حتی غیرشیعی در منطقه، به خوبی توانسته است که جنگ با رقبایش را در خارج از مرزهای ملی خود دنبال کند.

آیا سپر دفاع موشکی آمریکا معامله شد؟

برای کمتر تحلیل‌گر سیاسی جای این شک وجود دارد که روس‌ها در طول این سی سال گذشته همواره با کارت ایران مقابل آمریکایی‌ها بازی کرده‌اند، اگرچه حکومت ایران به ظاهر در مواقعی از این کارت‌بازی همسایه شمالی بهره‌ سیاسی برده است اما با نگاهی گذرا به موضوع راه اندازی نیروگاه هسته ای بوشهر و سهم ایران از دریای خزر، می توان دریافت که بازی پیچیده روسها در تقابل با منافع ملی ایران بوده است. در این راستا، انصراف آمریکا از راه‌اندازی سیستم سپر دفاع موشکی در اروپای شرقی، بی‌شک با قدردانی ویژه روس‌ها از آنان همراه خواهد شد

«ایران در مسائل هسته‌ای عقب‌نشینی نمی کند»

انتشار بسته پیشنهادی ایران و واکنش کشورهای ۵+۱ و تحولات پیش رو برنامه هسته‌ای ایران و مجمع آتی سازمان ملل موضوع گفت وگویی بود که با سعید شروینی تحلیل گر مسائل سیاسی انجام دادم. در این گفت و گو به رابطهٔ بحران هسته‌ای ایران و بحران داخلی که در حکومت ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری به ‌وجود آمده‌است پرداختم که آن را در ادامه می خوانید.

یک بام و دو هوای اروپا در قبال ایران

اتحادیه اروپا هم‌چنان یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران محسوب می‌شود. این اتحادیه علی رغم اظهارات وزیر امور خارجه سوئد که کشورش ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را به عهده دارد مبنی بر اینکه دولت ایران در پی انتخابات ریاست جمهوری با مشکل مشروعیت روبروست، اما هم‌چنان به جمهوری اسلامی به چشم یک مشتری سودرسان نگاه می‌کند. اگر مشکل هسته‌ای ایران نبود، دقیقاً نمی‌توان تحلیل کرد که موضع این اتحادیه در قبال حوادث پس از انتخابات در ایران چگونه می‌بود، اما بحران هسته‌ای موجود میان ایران و جامعه بین‌المللی به اتحادیه اروپا این فرصت را داده که از موضوع حقوق بشر برای فشار به حکومت ایران برای حل بحران هسته‌ای استفاده کند

حکومت‌های ایران و ونزوئلا از هم چه می‌خواهند

با هفتمین سفر هوگو چاوز به ایران این پرسش مطرح است که ایران و ونزوئلا از هم چه می‌خواهند. هوگو چاوز از معدود رهبران خارجی بود که انتخاب دوباره محمود احمدی‌نژاد را به او تبریک گفت و اعتراضات مردم ایران را نسبت به آن‌چه که تقلب در انتخابات خوانده شد، مورد انتقاد قرار داد. هوگو چاوز هم‌چنین روابط ویژه‌ای با محمود احمدی‌نژاد دارد. وی در یکی از اظهاراتش گفته بود که محمد خاتمی دوست خوب اوست؛ اما محمود احمدی‌نژاد همانند برادرش می‌ماند.

سرخوردگی دینی یا بلوغ اندیشه

چند سالی است در ایران و خارج از ایران، موجی از دین‌زدگی و یا تغییر مذهب از اسلام به دیگر ادیان، در میان ایرانیان مشاهده می‏شود. سرخوردگی از مذهب سیاسی در ایران و نیز ظهور نوعی اسلام طالبانی در منطقه در این تغییر بینش، تأثیر بسزایی داشته است. به گفته‏ی بسیاری از مبلغان و کارشناسان مسیحی در اروپا و آمریکا، ایرانیان بزرگ‏ترین گروهی هستند که در میان مهاجران مسلمان به مذهب مسیحیت گرویده‏اند. در اروپا و آمریکا تنها نومسیحیان مهاجری که کلیسای مستقل به خود را دارند، ایرانیان هستند.

مرگ، حتی برای لید‌رها

سناتور ادوارد کندی برادر جان اف کندی، رییس جمهور ایالات متحده چهارشنبه بیست و ششم آگوست در سن هفتاد و هفت سالگی بر اثر سرطان مغز درگذشت. باراک اوباما می‌گوید که اگر ادوارد کندی نبود هیچگاه نمی‌توانست در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شود. ادوارد کندی یکی از رکورد‌دار‌ترین سناتورهای آمریکایی در سنای آمریکا بود که برخلاف سه برادرش که هرکدام کشته و یا ترور شدند‌، او توانست به عنوان یکی از پر‌نفوذ‌ترین سناتورهای آمریکایی در سیاستگذاری‌های کلان ایالات متحده آمریکا نام خود را در تاریخ این کشور به ثبت برساند.

هر بیست و پنج سال یک کودتا

به راستی مشکل جامعه سیاسی ایران در کجاست؟ در طول یک قرن گذشته در کشور‌، سه کودتای مهم رخ داده است‌. کودتای دوم تیرماه ۱۲۸۹، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲‌، و اگر کودتای انتخاباتی ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ را هم به آن اضافه کنیم در هر بیست و پنج سال شاهد یک کودتا در ایران بوده‌ایم‌. اگر از کودتاگران علت اقدام‌شان پرسیده شود می‌گویند که هدف احیای نهادهای مدنی و اصلاح نهادهای نظامی‌ و بوروکراتیک حاکم بر جامعه است‌.

محاکمه و بزرگداشت در یک روز

فرمانده نیروی انتظامی استان فارس می‌گوید که ایران تنها کشوری است در جهان که روز خبرنگار را ارج می‌نهد؛ اما سازمان گزارش‌گران بدون مرز می‌گوید که ایران بزرگ‌ترین زندان خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در جهان است. شاید فقط یک بار این اتفاق بیفتد: محاکمه و بزرگداشت خبرنگاران در یک روز.

انتقاد از حضور نمایندگان اروپا در تحلیف احمدی‌نژاد

با حضور نماینده اتحادیه اروپا در مراسم تحلیف محمود احمدی‌نژاد، محافل سیاسی در اروپا به شدت از این اقدام انتقاد کردند. سخنگوی حزب دموکرات مسیحی در پارلمان آلمان از دولت سوئد به خاطر فرستادن سفیر خود که نماینده اتحادیه اروپا در ایران به شمار می‌رود، انتقاد کرد. بیشتر کشورهای اروپایی در سطح پایین دیپلماتیک در مراسم شرکت کردند اما سوئد به عنوان رییس دوره‌ای اتحادیه اروپا سفیر خود را به این مراسم فرستاد

ثبت در دفتر جهانی

روز شنبه سوم مرداد، ایرانیان و دیگر فعالان حقوق بشر در تجمع‌هایی در سراسر جهان خواستار پایان یافتن برخوردهای حکومت ایران با معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری و آزادی زندانیان سیاسی در ایران شدند. در آمستردام هم دو هزار نفر در این مراسم حاضر شدند. در حاشیه این تجمع، با شیرین عبادی، قادر عبدالله و هاله قریشی گفت و گو کردم.

درس‌های قیام ۳۰ تیر برای ایران امروز

قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در تاریخ معاصر ایران، نقطه عطفی در مبارزات مربوط به نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق و نیز تجربه مهمی در تداوم جنبش های سیاسی و اجتماعی در نیم‌قرن اخیر ارزیابی می‌شود. به مناسبت پنجاه و هفتمین سالگرد این روز تاریخی، با مهندس حسن شریعتمداری تحلیل‌گر و فعال سیاسی در آلمان گفت و گو کردم.

اعترافاتی که دوباره انکار می‌شوند

پروژه اعتراف‌گیری در ایران پدیده‌ای است که از ابتدای انقلاب تا به امروز کمابیش ادامه دارد. قربانیان این اعترافات که تحت فشارهای شدید روحی و روانی اقدام به اقرار می‌کنند اغلب پس از آزادی از دروغ بودن اعترافات خود می‌گویند‌. اگرچه این روش در سال‌های اخیر به شدت مورد انتقاد افراد، احزاب و سازمان‌ها مستقل مدنی بوده ولی همچنان در سیستم امنیتی حکومت ایران به ویژه در پرونده‌های سیاسی ادامه دارد و قربانیان تازه‌ای می‌گیرد . از نظر ابراهیم نبوی، نویسنده و طنز‌پرداز فقط در حکومت ایران است که فرد پس از اعتراف می‌تواند از زندان آزاد شود در حالی که در کشورهای دیگر پس از اعتراف فرد را بازداشت می‌کنند.

هنرمندان هم آمدند

هنرمندان هم در واکنش به انتخابات و اتفاقات پس از آن به فعالیت برای پوشش حرکت مردم پرداختند. محسن مخملباف می گوید: «ما هم دیروز، توانستیم آقای سارکوزی رئیس جمهور فرانسه را راضی کنیم که به خواسته‏های مردم ایران توجه کند. امروز آقای سارکوزی سفیر ایران را خواسته و خوشبختانه پذیرفته که تاخیر کند تا ببیند نتیجه چه می‏شود. من و خانم ساتراپی قرار است در پارلمان اروپا صحبت کنیم، برای این که اتحادیه‏ی اروپا را متوجه این موضوع کنیم، قبل از این که آقای احمدی‏نژاد را تایید کند، دو بار فکر کند و بعد تایید کند. وگرنه ممکن است پشیمان شوند.»

دیکتاتور هسته‌ای

پس از ۶۰ سال همچنان شبه جزیره کره آبستن حوادثی است که در صورت رخداد آن‌، بی‌شک چهره ژئوپولیتیک جهان نیز تغییر پیدا خواهد کرد. حکومت کره شمالی از قدیمی‌ترین رژیم‌های استبدای در جهان است‌. این کشور به معنای واقعی بسته، منزوی و مخفی‌کار است. بزرگ‌ترین مشکل غرب در قبال این کشور کمبود شديد اطلاعات از ميزان پيشرفت‌های فن‌آوری هسته‌ای است. دکتر هوشنگ حسن‌یاری، کارشناس استراتژیک معتقد است آنچه کره شمالی دنبال می‌کند این است که بر کشورهای همسایه و آمریکا تا حد ممکن فشار آورد که در صدد تغییر رژیم در این کشور نباشند‌.

ژئوپولیتیک شیعه

درگیری‏های نیم‏قرن گذشته، مانند انقلاب اسلامی در ایران، جنگ داخلی در لبنان و روی کار آمدن دولت شیعی در عراق، شیعه‏گری را به صورت یک عامل ژئوپلیتیکی در خط مقدم صحنه‏ی بین‏المللی قرار داده است. هم‏چنین حضور ایران تحت رهبری انقلاب اسلامی شیعی در کنار اقلیت‏ها‌ی شیعه منطقه خلیج فارس، شیعیان را به عنوان یک عامل مهم ژئوپلیتیکی در قرن بیست و یکم معرفی می‏کند. دکتر محمود صدری معتقد است: «مهم نیست که در یک آیه چه گفته شده باشد، مهم این است که این آیه چگونه فهمیده می‏شود. یا به نحوی قرون وسطایی و مانند صد سال پیش فهمیده می‏شوند یا در چهارچوب جهان جدید.»

پاکستان، سناریوی پیچیده

نقش مرموز ارتش پاکستان و سازمان اطلاعات و امنیت این کشور «آی.‌اس.‌آی» در رقابت‌های بین جناح‌های سیاسی و مذهبی این کشور تعاملات گروه‌های سیاسی را در پاکستان به شدت پیچیده کرده است. گسست میان دو جناح قدرتمند ائتلافی، نفوذ روزافزون طالبان، عدم اعتماد واشنگتن و فشار هند به عنوان یک همسایه تأثیرگذار، پاکستان را به عنوان یک کشور اتمی ناآرام آبستن حوادثی کرده است که در صورت بی‌ثباتی کلیه معادلات جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد‌ داد. دکتر فیروزه نهاوندی معتقد است در پاکستان هیچ اراده سیاسی واقعی چه در گذشته و چه در زمان فعلی برای حل مشکلات این کشور وجود نداشته و ندارد.

«ملی شدن نفت، برگی زرین در تاریخ ایران»

در شهریور ۱۳۲۰ کارگران نفت جنوب با توجه به شرایط خاص داخلی و بین‌المللی به سرعت متشکل شدند و با توجه به موقعیت استراتژیک ایران و اهمیت نفت در سرنوشت جنگ، به عنوان وزنه‌ای قابل تامل مطرح گشتند. کارگران نفت جنوب با استفاده از تجارب خود به مبارزه ادامه دادند و در ۲۳ تیر ۱۳۲۵ دست به اعتصاب همگانی زدند. تداوم مبارزه کارگران و پیوستن مردم به این جنبش منجر به ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ شد. سید‌ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رییس‌جمهور ایران پس از انقلاب اسلامی می‌گوید که کسانی که امروز در ایران به حادثه بیست و نه اسفند هزارو سیصدو بیست بی‌اعتنایی می‌کنند در آن زمان هم موضع‌گیری‌شان به طرفداری از استبداد بود.

«چکش عدالت بر سر رییس‌جمهور سودان»

برای نخستین بار در جهان دادگاه بین المللی لاهه در هلند حکم بازداشت مقام سیاسی را صادر کرد که همچنان در راس حکومت قرار دارد. به اعتقاد بسیاری از مدافعان حقوق بشر در جهان این اقدام دادگاه لاهه می تواند آغازی باشد برای محاکمه دیگر سران سیاسی خودکامه جهان که همواره در پشت سنگر مصونیت سیاسی پنهان شده اند. به اعتقاد دکتر سعید محمودی، استاد حقوق بین الملل در سوئد اگر پرونده های جنایی این چنینی از سوی شورای امنیت سازمان ملل به دادگاه لاهه محول شود آنگاه حکم این دادگاه برای تمام کشورها الزامی خواهد بود