| رادیو زمانه > خارج از سیاست > مقالات > شعبده‌بازی در نقل سخنان دکتر علی‌محمدی | ||
شعبده‌بازی در نقل سخنان دکتر علیمحمدیمیثم بادامچیاشاره: دکتر مسعود علی‌محمدی دقیقاً یک هفته قبل از شهادت تصمیم به برگزاری سلسله جلساتی در تحلیل وضعیت کشور در پی انتخابات ریاست جمهوری ۲۲خرداد گرفتند که اولین و آخرین آن جلسات در روز سه‌شنبه مورخ ۱۵ام دی‌ماه ۱۳۸۸ (۶ ژانویه ۲۰۱۰ میلادی) راس ساعت ۱۳:۳۰ با حضور اعضای تشکل‌های دانشجویی در دانشکده‌ی فیزیک دانشگاه تهران برگزار شد. چندی پیش جمعی از دانشجویان قدیم و جدید استاد شهید دکتر مسعود علی‌محمدی در داخل و خارج از کشور فایل صوتی این سخن‌رانی را در ۸ قسمت در یوتیوب قراردادند1 و سپس بر اساس نسخه‌ی یوتیوب گزارش مبسوط به‌همراه متن کامل این جلسه را با کوشش شبانه‌روزی و گروهی تهیه و در رادیو زمانه با عنوان «جلسه‌ی دوم جلسه‌ی وداع شد»2 منتشر کردند. در این میان چندی بعد خبرگزاری فارس نیز متنی از سخنان همان جلسه دکتر علی‌محمدی با دانشجویان یک هفته قبل از ترور را با عنوان «سخن‌رانی منتشرنشده‌ی شهید علی‌محمدی در آخرین جلسه با دانشجویان»3 منتشر کرد. (حال این‌که این سخن‌رانی منتشرنشده نبود و قبلاً در یوتیوب موجود بود.) رجانیوز دیگر خبرگزاری وابسته به دولت هم همان متن فارس را با عنوان «برای طیفی که خواهان جمهوریاسلامی نیستند، ارزشی قائل نیستم»4 منتشر کرد. با این حال در مقاله انتقادی زیر که به مناسبت چهلم شهادت دکتر علی‌محمدی توسط همان گروه از دانشجویان که پیش‌تر متن صوتی و گزارش مبسوط و متن پیاده‌شده‌ی سخن‌رانی ایشان را در یوتیوب و رادیو زمانه و سایت فعالان حقوق بشر منتشر کرده‌اند تهیه شده با متن منسوب در فارس نیوز و رجانیوز مقایسه می‌شود تا نشان داده شود چه شعبده‌بازی‌هایی در پیاده‌کردن متن سخنان دکتر شهید علی‌محمدی توسط این دو خبرگزاری صورت گرفته است. اگرچه کیفیت صدای فایل صوتی سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی چندان مطلوب نیست و از این رو دانشجویان ایشان برای پیاده‌کردن متن یک‌هفته شبانه‌روزی به‌صورت تیمی وقت صرف کردند و هر قسمت را چندین‌بار گوش کردند، با این حال کیفیت آن‌قدر هم بد نبود که بعضی اشتباهات چنین فاحش – آن‌طور که در گزارش فارس و رجانیوز آمده - در پیاده‌کردن رخ دهند. با کمال تاسف باید گفت اگر تمام خبرهای فارس و رجانیوز در مورد وقایع کشور به این نحو تنظیم می‌شوند، باید فاتحه‌ی خبررسانی صحیح و بی‌غرضانه و مطابق با واقع را توسط رسانه‌های طرف‌دار دولت خوانده‌شده دانست. در مقاله‌ی زیر به مهم‌ترین تفاوت‌هایی اشاره خواهد شد که میان سخنان اصلی دکتر علی‌محمدی و گزارش فارس و رجانیوز وجود دارد. جمع‌بندی تفاوت‌هایی که به‌دست طرف‌دار دولت احمدی‌نژاد انجام شده است در جهت شناساندن دکتر علی‌محمدی است و از این‌رو بیم آن می‌رود که تفاوت‌ها با متن اصلی صرفاً سهوی نبوده باشند. به‌خصوص آن‌که گزارش رجانیوز با عبارات زیر آغاز می‌شود: «جریانی که سعی در تکمیل پروژه‌ی شهیدسازی خود داشت، کوشید تا با مصادره‌ی علی محمدی به نفع خود، او را نیز در فهرست شهدای خیالی سبز جای دهد. فهرستی که با امثال سعیده پورآقایی، ترانه موسوی و ندا آقاسلطان آغاز می‌شد. ... انتشار آخرین سخنان او در جمع دانشجویان اما نشان می‌دهد که او همواره مرزبندهای مشخصی با برخی جریانات زیاده‌خواه و آشوب‌طلب و وابسته داشته است. در این سخن‌رانی دکتر مسعود علی‌محمدی تصریح می‌کند که برای طیفی که خواهان جمهوری اسلامی نیستند، ارزش قائل نیست.» البته که دکتر علی‌محمدی یقیناً «همواره مرزبندهای مشخصی با برخی جریانات زیاده‌خواه و آشوب‌طلب و وابسته داشته است»، ولی ما معتقدیم این مرزبندی با مرزبندی مطلوب رسانه‌های دولتی بسیار بسیار متفاوت بوده است. از خوانندگان حقیقت‌جو و باحوصله درخواست می‌کنیم خودشان هم در صورت امکان متن سخن‌رانی موجود در یوتیوب را (که لینک‌اش در پاورقی این مقاله هست) با متن فارس و رجانیوز و متن کامل سخن‌رانی دکتر که توسط دانشجویان پیاده شده5 مقایسه کنند تا به این دستکاری در اصل سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی پی ببرند. برای نیل به این مقصود به ترتیب از ابتدا تا انتهای متن فارس و رجا نیوز را با متن اصلی مقایسه می‌کنیم تا خوانندگان با افکار واقعی دکتر علی‌محمدی بیش‌تر آشنا شوند. و اما لیست تفاوت‌های موجود میان متن رجانیوز و فارس از سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی و متن اصلی. در عبارات زیر جملاتی که در متن فارس یا رجانیوز با متن اصلی مقایسه شده‌اند، برجسته نشان داده شده‌اند: افزودن عبارت «رهبر انقلاب» در متن فارس‌نیوز و رجانیوز در بیان عبارات آغازین سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی در آن جلسه آمده است: «دانشگاه به عنوان محل تدوین مسائل جامعه مطرح است و دانشگاه باید در این عرصه فعال باشد. فعالیت دانشگاه نباید فقط معنای فیزیکی داشته باشد، بل‌که باید معنای محتوایی را نیز به همراه داشته باشد. دانشگاه باید به مباحثی که در جامعه مطرح است بپردازد که قسمت اعظم این مباحث، تخصصی بوده و هر انسان متعهدی باید این مسائل را در نظر بگیرد. خوش‌بختانه همه‌ی سیاسیون جامعه و به‌خصوص رهبر انقلاب معتقدند دانشگاه باید در خصوص تدوین مسائل جامعه فعال باشد.» حال آن‌که درسخن واقعی دکتر چنان اشاره‌ای موجود نیست. (خوانندگان خود می‌توانند با فایل صوتی چک کنند): «دانشگاه به‌عنوان یک محل تدوین افکارِ جامعه باید فعال باشد و فعال هم به معنی علمی و آکادمیک‌اش و نه به معنی فیزیکی‌اش! آن‌جوری [فیزیکی] که خوب همه فعال هستند. ... [این‌که دانشگاهیان در] دانشگاه مباحثی [مطرح کنند] که ... قسمت اعظم‌اش مباحث تخصصی افراد است، کاری است که ما، من و شما، هر دوی ما داریم انجام می‌دهیم. یک قسمت‌اش هم مباحث مبتلابه اجتماع‌شان است که هر انسان متعهدی نمی‌تواند این‌ها را درنظر نگیرد. علی‌الخصوص که وارد ریزِ زندگی مردم بشود و علی‌الخصوص که زندگی در شرایط عادی جامعه را مختل کند. دیگر اصلا نمی‌تواند در نظرش نگیرد. حالا خوش‌بختانه همه‌ی سیاسیون جامعه‌ی ما هم اذعان به این می‌کنند که بالاخره دانشگاه باید فعال باشد در این زمینه.» حذف سخنان دکتر علی‌محمدی در مورد ریسک‌داشتن برگزاری جلسات این قسمت بسیار مهم از سخنان دکتر علی‌محمدی در آغاز سخن‌رانی به کلی در گزارش فارس و رجا حذف شده و معلوم نیست چرا مفقود است. خوانندگان خودشان می‌توانند با فایل صوتی چک کنند: «البته خیلی از همکاران دیگر [یعنی اساتید دیگر دانشگاه] هم من شک ندارم که علاقه دارند که در این بحث‌ها شرکت کنند؛ ولی متاسفانه به دلیل شرایط کشور یک مقدار پرهیز می‌کنند. در همین جلسه من مطمئنم اگر شرایط دیگری [می]بود خیلی‌ها می‌آمدند ولی حالا احتیاط می‌کنند. خیلی‌ها هم به من گفتند که نکن این کار را. [چون] ریسک‌اش بالا است. ... [باتوجه] به این‌که این کار ریسک هم دارد، ولی بالاخره هر کاری ریسک خودش را دارد، ساده‌ترین کار این است که آدم همه‌چیز را رها کند. این هیچ ریسکی ندارد ولی همیشه بالاخره این بهترین راه نیست. اگر حالا آدم‌هایی بودند که با من خواستند همکاری کنند [لازم است] این ریسک‌ها را بپذیرند و به من کمک کنند که این ریسک‌ها را حداقل کنیم؛ دنبال ریسک هم نباید باشیم بی‌خودی ولی حداقل‌اش کنند. ... امیدوارم که هیچ هزینه‌ای نه برای من و نه برای شما داشته باشد و این کار پیش برود.» «توحید» به جای «توهین» در سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی در مورد «توهین»نکردن به هم‌دیگر در بحث توصیه می‌کند که در متن فارس و رجا به «توحید» تغییر یافته که معنا را کلاً عوض می‌کند. توجه داشته باشیم امروز بیش‌تر طرف‌داران دولت از ادبیات دهه‌ی شصتی توحید و کفر در تحلیل سیاسی خود استفاده می‌کنند. فارس و رجا نوشته‌اند: «اگر باب توحید باز شود دیگر انسان‌ها به هم فحش نمی‌دهند. کسی که فحش می‌دهد معمولا پرخاش‌گر است، پس مطمئنا قافیه را می‌بازد.» حال آن‌که سخن اصلی دکتر چنین است: «[اگر] باب توهین باز شود یعنی باب عقل بسته می‌شود؛ آن جایی آدم‌ها به هم فحش می‌دهند که دیگر نتوانند با هم صحبت کنند، بعد شروع می‌کنند به هم فحش‌دادن، بعد در فحش‌دادن هم معمولاً کسی می‌برد که فحاش‌تر است و حتماً عده‌ی زیادی آدم می‌بازند. ماها همه می‌بازیم؛ (بلد هم نیستیم خُب فحش بدهیم!)» جملات در این عبارت کوتاه و جابجا شده که حالا آن را می‌توان حمل بر کیفیت پایین صدا و کوشش برای نقل به مضمون دانست و نادیده پنداشت. «اخلاق» به جای «اهداف» اهداف با اخلاق در جمله زیر عوض شده که معنی را تغییر می‌دهد. دکتر در کل سخن‌رانی که مخاطبان‌اش افرادی از طیف‌های فکری بسیار متنوع (از انجمن اسلامی و شورای صنفی تا بسیج دانشجویی) بودند، نمی‌خواست حتی‌الامقدور هیچ ارزشی داوری کند و حتی از مارکسیست‌ها و همجنس‌گراها در کنار مذهبی‌ها نام می‌برد که نگاه دموکرات و برابری‌طلب و بی‌طرفانه‌ی دکتر علی‌محمدی را نشان می‌دهد، ولی با تعویض «اخلاق» به جای «اهداف» خودبه‌خود ارزش داوری وارد بحث می‌شود و معنا عوض می‌شود. در متن فارس و رجا آمده است که: «اگر در مسائل موجود ریز شویم اخلاق‌ها متفاوت خواهد بود. یک شخص مذهبی با یک شخص غیر مذهبی و یا مارکسیست، صهیونیسم و یا همجنس‌گرا اخلاق‌شان یکی نیست.» حال آن‌که جمله‌ی واقعی چنین است: «حتماً اگر ریز بخواهیم بشویم اهداف متفاوت خواهند بود. یک شخص مذهبی با یک شخص غیر مذهبی، با یک مارکسیست، با یک صهیونیست، با یک همجنس‌گرا اهداف‌شان یکی نیست.» عدم اشاره به شاخصه‌های ۱۱گانه‌ی وضع موجود کشور از سوی دکتر دانشجویان حاضر در کلاس شاهد بودند دکتر در مورد «تببین وضعیت موجود کشور» به عنوان یکی از محورهای چهارگانه جلسات بیش از همه سخن گفت و آن‌ها را روی تخته‌سیاه نوشت و در طول سخن‌رانی همواره به آن‌ها اشاره کرد. ولی در گزارش فارس و رجا این شاخصه‌ها آورده نشده‌اند: شاخصه‌های یازده‌گانه وضع موجود از دید دکتر عبارت بودند از: «۱. جدایی کثیری از نخبگان از دایره‌ی هواداران دولت و عدم همکاری آن‌ها. ۲. شکسته‌شدن بسیاری از حرمت‌ها، عبور از بسیاری از خط قرمزها. ۳. ناامیدی از آینده. ۴. عدم رونق و کسادی بازار و اقتصاد. ۵. وجود خشونت در خیابان‌ها، دانشگاه‌ها، خواب‌گاه‌ها و عدم پیگیری موثر مسببین. ۶. عدم به‌عهده‌گرفتن رسمی برخی خشونت‌ها. ۷. نفوذ دشمنان کشور در صف مردم. ۸. زیر سوال رفتن بحث (اصل) حکومت بر اساس معیارهای دینی. ۹. از گردونه خارج شدن جمعی (بزرگ) از یاران انقلاب از حیطه‌ی حکومت. ۱۰. ایجاد اختلاف بین اقشار جامعه. ۱۱. غالب‌شدن تدریجی افراد تندرو و غیبت افراد معتدل‌تر.» حذف نام‌بردن دکتر از اصلاح‌طلبان (و اصول‌گرایان) دکتر در سخن‌رانی اشاره کرد که آقایان فرجی دانا، شیرزاد، مهاجرانی، سیف‌الله داد، ابراهیم نبوی، کامران دانشجو، مجید محمدی، عباس عبدی و محسن کدیور را از دوران دانشجویی و به‌خصوص دانشگاه شیراز که لیسانس‌اش را آن‌جا گذرانده بود به‌خوبی می‌شناسد، به‌خصوص آن‌ها که دچار محکومیت شده‌اند. این قسمت از سخنان دکتر در گزارش فارس و رجا به کل حذف شده‌اند. «اطلاع دارم از وضعیتِ بالاخره آدم‌هایی که، آدم‌هایی که علاقه و دل‌بستگی خیلی زیادی به این مملکت دارند و حالا دچار محکومیت شده‌اند. این است که من می‌خواهم بگویم از روی اطلاع [صحبت می‌کنم]. بسیاری از آن‌ها از آقای دکتر فرجی دانا که رییس دانشگاه تهران، هم‌دوره‌ای ما بود، [گرفته تا] دکتر شیرزاد که احتمالاً می‌شناسید، الان از اعضای جبهه‌ی مشارکت هستند، هم‌دوره‌ای ما بود. آقای مهاجرانی که الان انگلیس است، هم‌دوره‌ای ما بود. آقای سیف‌الله داد بود [که] رفت [فوت شد] هم‌دوره‌ای ما بود، ... خیلی‌ها! ابراهیم نبوی که الان جزو نیروهای خیلی فعال‌ه، تقریباً هم‌خوابگاهی بودیم. [...] به هر حال تعداد زیادی. کامران دانشجو که الان وزیر علوم هست اتفاقاً هم‌دوره‌ای ما بود و خیلی‌های دیگر! خیلی‌های دیگر! تعداد زیادی. بنابراین از روی شناخت می‌گویم این اطلاعات را. یا آقای عباس عبدی که از بچه‌های علم و صنعت بود ولی ارتباط زیادی با شیراز داشت، می‌رفت و می‌آمد.[...] آقای مجید محمدی که الان باز از فعالین کاملاً آن طرفی است، در voa و این‌ها ... آهان! یکی از آن‌هایی که از همه بهتر شما می‌شناسید، آقای کدیور، محسن کدیور. او هم از همکاران بود و خلاصه خیلی‌های دیگر. بنابراین می‌شناسم.» بحث جدایی نخبگان از بدنه‌ی حکومت در سخن‌رانی دکتر در مورد وضع موجود کشور گفته می‌شود: «من خیلی‌ها را می‌شناسم؛ بالاخره آدم‌های مختلف در سطوح مختلف که خیلی از این افرادی که حالا من می‌شناسم، این‌ها خیلی‌های شان بالاخره در مراتب مختلف کشور یک موقعی بودند و مراتب مختلف سپاه مثلاً بودند، بنابراین آدم‌هایی که خیلی خلاصه علاقه داشتند[به حکومت و نظام] ... «جدایی کثیری از نخبگان از دایره‌ی هواداران دولت و عدم همکاری آن‌ها» یکی از، به نظر من، مشخصات برجسته است. این اتفاق افتاد چه بخواهیم، چه نخواهیم. به هر حال چه خوش‌مان بیاید، چه نیاید. کثیری از نخبگان جامعه [از دایره دولت جدا شدند]. نخبگان هم ... یعنی افرادی که ... نگاه‌شان می‌کنی می‌بینی که بالاخره مدرک‌شان بالای فوق لیسانس است. ... مقدار زیادی از این‌هایی که حالا دیگر من می‌شناسم ... این‌ها از دایره‌ی هواداران دولت خارج شده‌اند.» ولی در متن فارس و رجا جملات فوق وارونه انعکاس یافته‌اند و از زبان دکتر گفته شده حضور این افراد در مناصب فوق اشتباه بود حال آن‌که مطلقاً چنین چیزی وجود ندارد: «خیلی از افرادی که ما را می‌شناسند در مناصب مسوولیتی کشور حضور داشتند اما حضور این افراد در این مناصب اشتباه بود» پانوشت‌ها: ۱. لینک‌های ۸ بخش سخن‌رانی دکتر علی‌محمدی یک هفته قبل از ترور دریوتیوب: بخش نخست، بخش دوم، بخش سوم، بخش چهارم، بخش پنجم، بخش ششم، بخش هفتم، بخش هشتم. به علاوه فایل صوتی سخن‌رانی را می‌توانید یک‌جا در دو قسمت از این لینک دانلود کنید. اگر کسانی مایلند ۸ قسمت شبکه یوتیوب را با متن پیاده‌شده تطبیق دهند، می‌توانند فایل پی‌دی‌اف یا ورد را در سایت «مجموعه اخبار فعالان حقوق بشر در ایران» مشاهده کنند که در آن متن هر کدام از ۸ بخش سخن‌رانی ۷۵دقیقه‌ای دکتر علی‌محمدی جداگانه و دقیقاً مطابق بخش‌های یوتیوب به صورت ادیت‌نشده پیاده شده و موجود است و در آن برای دقت و امانت‌داری حتی زمان ادای بسیاری جملات نیز مشخص گردیده. ۲. این‌جا ۳. این‌جا ۴. این‌جا ۵. فایل پی‌دی‌اف کل سخن‌رانی دکتر را از این‌جا دانلود کنید.  |
||