موسیقی مهاجرت

محمود خوشنام

موسیقی پیشرو در ایران یعنی موسیقی بهره‌ور از دانش و تکنیک بین‌المللی، سرگذشت پر فراز و نشیبی دارد. چیزی که در این سرگذشت تقریباً صد ساله، نقش کارساز ایفا کرده است، پدیده مهاجرت است.

در اقلیت ماندن هواخواهان این موسیقی‌، عدم حمایت جدی و مستمر از سوی سازمان‌های فرهنگی و درنتیجه نبود امکان آفرینش سبب مهاجرت‌های پی‌در‌پی کسانی می‌شد که در زمینه موسیقی پیشرو در ایران یا بیرون از آن تحصیل کرده بودند. ولی در ایران کاری مناسب برای خود پیدا نمی‌کردند‌.

از سال ۱۳۴۶ با بنیاد و گشایش تالار رودکی که در بخش‌های مختلف آن انواع موسیقی پیشرو اعم از موسیقی کنسرتانت، باله و اپرا تهیه و اجرا می‌شد، نقطه امیدی برای مهاجران به وجود آمد.

خیلی‌ها آمدند و به گروه‌های امید پیوستند خیلی‌ها هم که نمی‌توانستند بمانند، می‌آمدند و پس از شرکت در برنامه‌های پیش‌بینی شده باز می‌گشتند‌. این روند سبب شکوفایی موسیقی پیشرو شد.

آهنگسازان، رهبران، خوانندگان و نوازندگان سرزنده و امیدوار به آینده خود به کار در وطن پرداختند. شوربختانه آنچه پیش آمد دولت مستعجل بود. ۱۰ سالی بیش به طول نیانجامید و با برپا شدن انقلاب همه‌ی رشته‌ها پنبه شد.

چند سالی تالار رودکی و هنرستان‌های موسیقی را تعطیل کردند و بعد هم که به ناگزیر آن‌ها را گشودند، دیگر موسیقی پیشرو محلی از اعراب نداشت.

از نو مهاجرت‌ها آغاز شد. آن‌ها که مانده بودند اگر توانستند گریختند و آن‌ها که می‌خواستند به وطن باز گردند تصمیم خود را عوض کردند و هر کجا که بودند ماندند و اینک پس از ۳۰ سال هنوز هم رغبتی به بازگشت ندارند، غالباً در جوامع غربی به کاری مشغول شده‌اند.

آهنگ برای ارکستر‌های کوچک و بزرگ می‌نویسند و یا این ارکسترها را اینجا و آنجا رهبری می‌کنند و یا در آن‌ها به نوازندگی می‌پردازند.

هدف برنامه تازه ما «موسیقی‌دانان مهاجر» معرفی شماری از موسیقی‌دانان ایرانی است که در حال حاضر در مهاجرت زندگی می‌کنند. خیلی از آن‌ها را ایرانی‌ها نمی‌شناسند ولی در عوض در بیرون از ایران قدرشان می‌گذارند.