این سوسن است که می‌خواند

محمود خوشنام

در ادامه‌ی نگاه به ترانه‌های کوچه بازاری عامیانه‌ی شهری در ایران به خواننده‌ای می‌رسیم که می‌توان از او به عنوان محبوب‌ترین خواننده‌ی کوچه و بازاری یاد کرد.

سخن از سوسن در میان است. که ترانه‌هایش حضور نوعی تحول تازه در موسیقی‌ عامیانه را نشانه می‌زد. نوعی رجعت به ذات ساده موسیقی، رها شده از پیرایه‌های مبتذل غیر اخلاقی و بیشتر بیان کننده‌ی زندگی عاطفی و دشواری‌های اجتماعی طبقات فرودست جامعه.

این رجعت سبب شد که موسیقی کوچه و بازاری علاوه بر مردم عادی توجه‌ی روشنفکران و نخبگان جامعه را نیز به سوی خود جلب کند. سوسن که در اصل مهناز نامیده می‌شد نام حرفه‌ای خود را از کلوپی وام گرفت که کار خود را از آنجا آغاز کرده بود.

آوازه‌ی او به زودی از این نخستین سکوی پرش به کلوپ‌ها و کاباره‌های دیگر لاله‌زاری و حتا بالا شهری رسید، کارش سکه شد و تیراژ صفحات ضبط شده از ترانه‌های او را به شدت افزایش داد.

سوسن خود گفته است که ترانه‌ی معروف او به نام «صفر» در آن زمان در دو میلیون نسخه ضبط و پخش شده بوده است. گفتیم که ترانه‌های سوسن روشنفکران آن روزگار را نیز خوش می‌آمد.

اینجا و آنجا در مدح و ستایشش می‌نوشتند و می‌سرودند. البته متن‌های گلایه‌آمیز ترانه‌های سوسن را با حال و هوای سیاسی در می‌آمیختند تا آن‌ها را اعتراضی علیه نظام موجود جلوه دهند.

از جمله منصور اوجی شعری سرود با عنوان این سوسن است که می‌خواند:

گفتنی ا‌ست که جاذبه‌ی فراگیر سوسن و ترانه‌هایش تا سال‌های بعد از انقلاب نیز باقی ماند. محمد علی سپانلو، شاعری دیگر در منظومه‌ای از صدای حلقانی زخم‌داری سخن می‌گوید که در شهر می‌چرخید و تصنیف‌های سیاسی پدید می‌آورد.