May 2009

از چاقوی جراحی تا قلم

نویه تسوریشا، ترجمه‌ی ناصر غیاثی: کارآگاه انگلیسی، «شرلوک هولمز»، به آن دسته از شخصیت‌های ادبی تعلق دارد که بیش از آفریننده‌اش مشهور و معروف‌اند. کم‌تر کسی پیدا می‌شود که اسم شرلوک هولمز به گوشش نخورده باشد. نخسیتن رمان شرلوک هولمز به سال ۱۸۸۷ در سال‌نامه‌ی انتشار یافت. این اثر مالامال از نظرات کارشناسانه است، بیش از همه در بخش نهایی، آن‌جا که ممکن است قاتل دستگیرشده توسط شرلوک هولمز و واتسون از عدالت زمینی جان سالم به‌در ببرد. با انتشار داستان‌های کوتاه در مورد قهرمان خون‌سرد عاقل، آن بی‌توجهی آغازین خوانندگان پایان گرفت. شکوفایی موفقیت‌های ادبی دویل باعث خاتمه دادن به شغل پزشکی‌اش شد.

موسیقی مهاجرت

محمود خوشنام: آهنگسازان، رهبران، خوانندگان و نوازندگان سرزنده و امیدوار به آینده خود به کار در وطن پرداختند. شوربختانه آنچه پیش آمد دولت مستعجل بود. ۱۰ سالی بیش به طول نیانجامید و با برپا شدن انقلاب همه‌ی رشته‌ها پنبه شد. چند سالی تالار رودکی و هنرستان‌های موسیقی را تعطیل کردند و بعد هم که به ناگزیر آن‌ها را گشودند، دیگر موسیقی پیشرو محلی از اعراب نداشت. مهاجرت‌ها آغاز شد. آن‌ها که مانده بودند اگر توانستند گریختند و آن‌ها که می‌خواستند به وطن باز گردند تصمیم خود را عوض کردند و هر کجا که بودند ماندند و اینک پس از ۳۰ سال هنوز هم رغبتی به بازگشت ندارند.

«آلیس» جشنی برای سوگواری

ناصر غیاثی: یودیت هرمان در سال ۱۹۷۰ در برلین به دنیا آمد، تحصیل در رشته‌های زبان و ادبیات آلمانی و فلسفه را نیمه‌کاره رها کرد و به شوق روزنامه‌نگاری به آمریکا رفت. سال ۱۹۹۸، نخستین مجموعه داستانش را با عنوان «خانه‌ی تابستانی، بعدا» منتشر کرد. منتقدین آلمانی، او را یکی از مهم‌ترین نویسندگان معاصر آلمانی خواندند، به او عناوین مختلفی مثل «صدای نسل تازه» و «راوی زندگی در برلین پس از وحدت دو آلمان» دادند. به تازگی، پس از این‌که شش سال تمام کتابی از او منتشر نشده بود، کتاب سوم او «آلیس» به بازار آمده و بلافاصله پس از انتشار جایزه‌ی فردریش هولدرین شهر بادهامبورگ را برای او به ارمغان آورد که تا چندی دیگر به او اعطا خواهد شد.

ترانه‌هایی میان سنتی و پاپ

محمود خوشنام: پس از گشت کوتاهی که در عرصه‌ی موسیقی عامیانه‌ی شهری زدیم، دوباره به عرصه‌ی موسیقی پاپ باز می‌گردیم. و پیش از همه به آن‌هایی می‌پردازیم که در مرز میان سنت و پاپ حرکت می‌کردند. مثل رامش، عارف، سیمین غانم و ستار. این افراد غالباً کار خوانندگی را با موسیقی سنتی آغاز کردند ولی جاذبه‌ی فراگیر موسیقی پاپ به مرور آن‌ها را نیز به سوی خود کشانید. با این همه بیشتر ترانه‌هایی که با صدای آن‌ها پخش شده، تکیه‌ی گسترده‌ای به مایه‌های موسیقی سنتی دارد. از همین روی بود که این ترانه‌ها می‌توانست گوش‌های عادت کرده به موسیقی سنتی را نیز خوش بیاید.

به تماشای خود نشستن در «وجدان زنو»

ناصر غیاثی: ایتالو سووو با رمان «وجدان زنو» یکی از پرارج‌ترین آثار ادبی جهان را آفرید و درکنار غولان زیبای ادبیات قرار گرفت. هکتور آرون شمیتس سال ۱۸۶۱ در شهر تریست ایتالیا در خانواده‌ای یهودی و متمول به دنیا آمد. کارمند بانک شد، در سال ۱۸۹۶ ازدواج کرد و در سال ۱۹۲۸ وقتی سرگرم نوشتن چهارمین رمانش بود، در تصادف اتومبیل جان ‌سپرد. او رمان‌هایش را به اسم مستعار ایتالو سووو منتشر می‌کرد. سووو وقتی نوزده ساله بود، سه نمایش‌نامه‌ی کمدی نوشت و بعدها ضمن کار در بانک، به نوشتن نمایشنامه‌های کمیک پرداخت، در روزنامه‌‌ها نقد نوشت، ترجمه کرد، کتاب خواند و و شب‌ها فرانسه و آلمانی درس داد.

موسیقی عربی، چاشنی موسیقی عامیانه‌ی ایران

محمود خوشنام: شاخه‌ای از موسیقی عامیانه‌ی شهری که پیش از این از آن سخن گفتیم، آشکارا با عناصری از موسیقی سرزمین‌های مجاور به ویژه عربی درمی‌آمیخت. این شاخه بیشتر از منطقه‌ی ساحلی خلیج فارس خود را به پایتخت می‌رسانید و شکل‌های مختلف پیدا می‌کرد. شاید یکی از نخستین مبشران این موسیقی آمیخته، قاسم جبلی باشد که از جوانی با زبان عربی آشنا بوده و در سفری به مصر با خواننده‌ی معروف، ام کلثوم نیز دیدار داشته است. او ابتدا با برادران معارفی کار می‌کرده است و سپس با همکاری با کسانی پرداخته که متخصص ساخت موسیقی دورگه بودند.

خواب دیدن در بیداری

ناصر غیاثی: زنده‌یاد بیژن کارگرمقدم در سال ۱۳۲۷ در چالوس به دنیا آمد و در سال ۱۳۸۷ در سانتامونیکای آمریکا درگذشت. او هم‌زمان با انقلاب برای ادامه‌ی تحصیل ابتدا به انگلستان و سپس به آمریکا کوچیده بود. در سال ۱۹۸۹ مجموعه داستان کوتاه «راه‌بندان» را در انگلستان منتشر کرد. تاکنون تعداد قلیلی از داستان‌های او این‌جا و آن‌جا در نشریات و مجله‌های مختلف خارج از کشور به چاپ رسیده است. بیژن کارگرمقدم در لس‌آنجلس از اعضای گروه ادبی «دفترهای شنبه» بود و سال گذشته مجموعه داستان «خواب مگس» به همت یاران بیژن کارگرمقدم در گروه دفترهای شنبه، در آمریکا ‌منتشر شد.

این سوسن است که می‌خواند

محمود خوشنام: در ادامه‌ی نگاه به ترانه‌های کوچه بازاری عامیانه‌ی شهری در ایران به خواننده‌ای می‌رسیم که می‌توان از او به عنوان محبوب‌ترین خواننده‌ی کوچه و بازاری یاد کرد. سخن از سوسن در میان است. که ترانه‌هایش حضور نوعی تحول تازه در موسیقی‌ عامیانه را نشانه می‌زد. نوعی رجعت به ذات ساده موسیقی، رها شده از پیرایه‌های مبتذل غیر اخلاقی و بیشتر بیان کننده‌ی زندگی عاطفی و دشواری‌های اجتماعی طبقات فرودست جامعه. این رجعت سبب شد که موسیقی کوچه و بازاری علاوه بر مردم عادی توجه‌ی روشنفکران و نخبگان جامعه را نیز به سوی خود جلب کند.

چگونه در لیست کتاب‌های پرفروش جهان قراربگیریم

روزنامه‌ی دی ولت، ترجمه‌ی ناصر غیاثی: هیچ آلمانی در صدر بیست کتاب در رده‌ی جهانی نیست، حتی شارلوته روخه و «مناطق مرطوب»‌اش. به جایش پناهنده‌ی افغانی خالد حسینی قرار گرفته که دوران کودکی‌اش را روایت می‌کند. راز موفقیت در سطح جهانی چیست؟ به چگونه کتابی پرفروش می‌شود؟ ویژگی‌های چنین کتابی چه می‌تواند باشد؟ پیش شرط‌های قرار گرفتن در لیست کتاب‌های پرفروش چه می‌تواند باشد؟ روزنامه‌ی «دی ولت» در مقاله‌ای از ویلاند فرویند به بررسی چند و چون کتاب‌های پرفروش‌ها می‌پردازد.

خوانندگان کلاه مخملی‌ها

محمود خوشنام: نیاز به خواست جامعه، دگرگونی‌هایی در شیوه‌ی ساخت و پرداخت این حوزه نیز پدید آورد. گرایش غالب در این تحول بهره‌گیری از عناصر موسیقی عامیانه شهری، معروف به موسیقی کوچه و بازار بود. و اما خود موسیقی کوچه و بازار نیز از نیمه‌ی دوم دهه‌ی سی امکاناتی برای رشد و فراگیری بیشتر پیدا کرد. با آن‌که مبشران این موسیقی در آغاز دسترسی به تولید و پخش نداشتند و حوزه‌ی فعالیت‌شان بیشتر کافه رستوران‌ها و بارهای شبانه بود ولی به زودی توانستند از همین طریق مخاطبان بیشتری برای خود پیدا کنند.