Jan 2009

کروبی رودرروی سپاه و بسیج

فرهاد سامانی:‌ چهره اول این هفته رادیو زمانه مهدی کروبی است که نامه انتقادآمیزش به عالی‌ترین مقام نظامی ایران، سروصدای زیادی در محافل رسانه‌ای به پا کرد. دیگر چهره‌های این هفته جان اپدایک نویسنده آمریکایی، ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه، گرهارد شرودر صدراعظم سابق آلمان، حسن خجسته معاون سابق رادیو، جرج میشل فرستاده اوباما به منطقه خاورمیانه و احسان قائم مقامی استاد بزرگ شطرنج ایران است.

از سایه‌ به ستاره

ناصر غیاثی: به‌‌بی هالدار پس از انتشار ترجمه‌ی انگلیسی زندگی‌‌نامه‌اش «یک زندگی نه چندان عادی» در هندوستان تبدیل به ستاره‌‌‌ی رسانه‌‌ها شد و کتابش در لیست کتاب‌های پرفروش هندوستان در سال ۲۰۰۶ قرار گرفت. به‌‌بی هالدار سال دقیق تولدش را نمی‌داند، می‌گوید در سال ۱۹۷۳ یا احتمالاً ۱۹۷۴ در جنوب بنگال متولد شده است. وقتی که هفت سال داشته، مادرش با پسر کوچکش به بازار می‌رود و دیگر به خانه برنمی‌گردد. پدر دوباره ازدواج می‌کند و کار در خانه چنان فشاری به به‌بی می‌آورد که ناگزیر از ترک مدرسه می‌شود.

شانسون‌های ویگن

محمود خوشنام: ویگن دردریان که در آغاز کار با تم‌ها و ریتم‌های جاز به میدان آمده بود، رفته رفته به اجرای ترانه‌های شانسونی گرایش پیدا کرد. شاید از این رو که روحیه‌ی ذاتاً رمانتیک ایرانیان، این‌گونه ترانه‌‌ها را بیشتر ‌می‌پسندید. همانند همه‌ی آثار شانسونی، در ترانه‌های تازه‌ی ایرانی متن پیوند خورده‌ با موسیقی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد. بسیاری از ترانه‌های شانسونی آن دوره از جمله آن‌هایی که ویگن خوانده است، به سبب بهره‌مند بودن از متن‌های رمانتیک در پیوند با صدا و موسیقی سازگار، در ذهن جامعه ماندگار شده است.

«ساقی بیا، که یار ز رخ پرده برگرفت»

مینو صابری: دکتر علی فردوسی پس از نزدیک به ربع قرن تحقیق و پژوهش، چندی قبل موفق به کشف نسخه قدیمی غزلیات حافظ شد که قرار است روز دوشنبه در تهران این کتاب رونمایی شود. انتشارات دیبایه به مدیریت شهرداد میرزایی انتشار این کتاب را برعهده دارد که به‌زودی در دسترس علاقمندان قرار خواهد داد. او در گفت‌ و گویی با زمانه می‌گوید:‌ «اشتراک ما در حافظ، یک اشتراک معنوی است که از ما یک جامعه، یک جماعت هم‌دل می‌سازد، یک کشور می‌سازد و قدر این‌ها را باید بدانیم.»

اوباما، رویایی که به حقیقت پیوست

فرهاد سامانی:‌ چهره این هفته رادیو زمانه باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا است که در هفته گذشته مراسم سوگند وی برگزار شد. دیگر چهره‌های این هفته، عادل فردوسی‌پور مجری برنامه ٩٠، کاکا هافبک باشگاه آث میلان، میشل اوباما بانوی اول آمریکا، رامون کالدرون رئیس سابق باشگاه رئال مادرید، چزلی سولنبرگر خلبان محبوب آمریکایی و عذرا جعفری اولین شهردار زن افغانستان است.

آلن ‌پو، بداقبال رمانتیک سیاه

فوکوس آنلاین، ترجمه‌ی ناصر غیاثی:‌ امسال هم مثل هر سال صبح خیلی زود نوزدهم ژانویه، شبح سیاهی وارد گورستان وست‌مینستر هال بالتیمور آمریکا می‌شود. در نور صبح‌گاهی با کلاهی سیاه و چهره‌ا‌ی پوشیده به طرف گور ادگار آلن‌ پو گام برمی‌دارد، یک گیلاس کنیاک به سمت گور بلند می‌کند، سه شاخه رُز روی گور می‌گذارد و بعد ناپدید می‌شود. اکنون شصت سال است، کسی که به اصطلاح به سلامتی ادگار آلن‌پو می‌نوشد، در روز تولد پو ظاهر می‌شود، بی‌آن‌که هویتش تاکنون فاش شده باشد.

صدای گل مریم

محمود خوشنام: موسیقی پاپ در ایران، که پیش‌تر درباره‌اش صحبت کردیم در جریان رشد تکوینی خود به چند شاخه تقسیم شد. از جمله شاخه‌ی عامیانه، شاخه‌ی بومی و شاخه‌ای که به آن نام موسیقی سبک و فاخر داده‌اند. محمد نوری در میانه‌ی دهه‌ی‌ سی خورشیدی سر برآورد و با ترانه‌‌های شانسون‌واری که جان‌مایه‌ی خود را از موسیقی روستایی به وام می‌گرفت، جوانان را به سوی خود جلب کرد. ترانه‌ای که به ویژه او را به شهرت رسانید «گل مریم یا جان مریم» نام داشت.

کریس رونالدو، سلطان فوتبال شد

فرهاد سامانی:‌ چهره اول این هفته رادیو زمانه کریستیانو رونالدو است که با عنوان بهترین بازیکن ۲۰۰۸ کلکسیون افتخاراتش کامل شد. دیگر چهره‌های این هفته استیوجابز مدیرشرکت اپل، مارتا ویرا بهترین بازیکن زنان جهان، اسامه بن لادن رهبرالقاعده، جین رابینسون اسقف ایالت نیوهمپشایر، لیواگوستی سفیر سوئیس در ایران و کیت وینسلت برنده جایزه گلدن گلاب است.

مارکز: برج عاج‌نشینی با تعهد اجتماعی

فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ، ترجمه‌ی ناصر غیاثی: «گابریل گاسیا مارکز: یک زندگی» منتشر شده توسط انتشاراتی در لندن، مفصل‌ترین و مستندترین زندگی‌نامه‌ای است که تاکنون به این کلمبیایی پرداخته است. این زندگی‌نامه، که جرالد مارتین، متخصص ادبیات آمریکای لاتین نوشته، نه تنها حُسن خونسردی انگلیسی او را در بر می‌گیرد بلکه ستاره‌ی جهانی اهل قلم را به زمین واقعیت‌های اجتماعی ـ فرهنگی باز‌می‌گرداند. اما این مسأله او را کوچک‌تر نمی‌کند بلکه برعکس. استدلالات مارتین وقتی می‌گوید، مارکز چهره‌ی مسلط در دوران غیبت بزرگ‌ترین مدرنیست‌ها است، کاملاً قانع‌کننده است.

مرا ببوس، وداع عاشقانه‌ای با دلدار

محمود خوشنام: در سال ۱۳۳۴ ترانه‌ای در فضا طنین‌انداز شد که تأثیرات انفجاری داشت. ترانه‌ای فاخر به شیوه‌ی شانسون‌های فرانسوی با متن شاعرانه ولی قابل تعبیرات سیاسی. این ترانه که « مرا ببوس نام داشت» به ظاهر چیزی نبود جزء وداع عاشقانه‌ای با دلدار. ولی شیوه‌ی بیان به گونه‌ای بود که آکنده از رمز و راز جلوه می‌کرد. حسن گل‌نراقی که همین یک ترانه را خواند کار صد ترانه را کرد. نام گل‌نراقی با همین یک ترانه ماندگار شد.

گلپا: موسیقی، تنها ردیف نیست

مینو صابری: استاد اکبر گلپایگانی معروف به «گلپا» نیاز به معرفی ندارد. بیشتر ایرانی‌ها، آن‌قدر با آثار گلپا آشنایی دارند که حتی بدون داشتن سواد موسیقی بتوانند تفاوت سبک آوازی گلپا را با سایر اساتید موسیقی سنتی ایران تشخیص دهند.

دردسرهای گزارش اولین خبر برای خضرشاهین

فرهاد سامانی:‌ چهره اول این هفته رادیو خضرشاهین خبرنگار فلسطینی العالم است که خبر حمله زمینی ارتش اسرائیل به غزه را زودتر از موعد مقرر منتشر کرد. دیگر چهره‌های این هفته رادیو زمانه غلامحسین پیروانی سرمربی تیم ملی فوتبال المپیک، وست لیک جنایی‌نویس برجسته آمریکایی، آدولف مرکله ثروتمند آلمانی، داریوش مصطفوی مدیرمستعفی باشگاه پرسپولیس، بیل ریچاردسون فرماندار ایالت نیومکزیکو و استیو بالمر مدیر اجرایی شرکت مایکروسافت است.

شرمنده‌ آقای گراس

ناصر غیاثی: انتشار کتاب خاطرات گونتر گراس «در حال کندن پوست پیاز» در سال ۲۰۰۶ به خاطر اعتراف گراس به عضویت‌ در اِساِس هیاهوی بسیاری به پا کرد و به همین دلیل اصل خاطرات او به حاشیه رانده شد. جاهد جهانشاهی این کتاب را بلافاصله ترجمه کرد و نشر نگاه آن را در سال ۱۳۸۶ با سه هزار شمارگان، به قیمت سه هزار تومان و ۵۰۴ صفحه به بازار فرستاد. در این نوشته می‌کوشم مقایسه‌ای بین متن اصلی (آلمانی) کتاب و ترجمه‌ی فارسی آن انجام بدهم.

شکوفایی موسیقی پاپ ایرانی

محمود خوشنام: سال‌های دهه‌ی ۲۰ و ۳۰ خورشیدی همپای دگرگونی‌هایی که در ترانه‌پردازی‌های سنتی پیش آمد، حوزه‌ی دیگری در جامعه‌ی موسیقی ایران سر برآورد که با نشو و نمای شتابنده به زودی به یکی از فراگیرترین حوزه‌های موسیقی‌یایی تبدیل شد. این همان موسیقی پاپ ایرانی است که خیلی‌ها جواد بدیع‌زاده را پدید‌آوردنده‌ی آن به شمار می‌آورند. اما می‌توان از حمید قنبری و جمشید شیبانی یاد کرد که هر دو تحصیلکرده‌ی هنرستان هنرپیشگی بودند و ترانه‌‌خوانی را با پیش‌پرده‌خوانی‌های تئاتری آغاز کرده‌اند.

بهزاد فراهانی: آرزو دارم نقش خسرو روزبه را بازی کنم

مینو صابری:‌ بهزاد فراهانی در سال ۱۳۲۳ در یکی از روستاهای فراهان به‌دنیا آمد. مادر او که ازخوانین آن روستا بود با شعر و هنر انس و الفت داشت و پدرش که از صدای خوبی بهره‌‌مند بود، از شهادت‌خوان‌های برجسته‌ی فراهان به‌شمار می‌آمد و به همین دلیل بهزاد‌فراهانی از شش سالگی شروع به تعزیه‌خوانی کرد. بهزاد فراهانی در سال ۱۳۴۸ وارد عرصه سینما شد که علاوه بر ایفای نقش، فیلمنامه نیز می‌نوشت. در سال هزاروسیصد و پنجاه و دو به فرانسه رفت و تآتر ملی فرانسه را در استرانسبورگ تمام کرد. او علاوه بر پنجاه، شصت اثری که برای سینما، رادیو، تلویزیون وتئاتر نوشته کار ترجمه نیز کرده است.

دستگیری شیرین عبادی هزینه دارد

فرهاد سامانی:‌ چهره اول این هفته رادیو زمانه شیرین عبادی است که این روزها به طور مرتب نامش در رسانه‌های جهان تکرار می‌شود. دیگر چهره‌های این هفته شیخ حسینا سیاستمدار زن بنگلادشی، محمدرحمانیان کارگردان تئاتر، ساموئل هانتینگتون نظریه‌پرداز سیاسی آمریکا، حسین علیزاده آهنگساز، راد بلاگوویچ فرماندار سابق ایالت ایلی نویز و محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران ایران هستند.

دوبوآر: کسی را نمی‌شناسم سریع‌تر از من بفهمد

نویه تسوریشا تسایتونگ، ترجمه‌ی ناصر غیاثی:‌ یادداشت‌های روزانه تضادی بنیادین با خودزندگی‌نامه‌نوشتی که سیمون دوبوآر سی سال بعد بر اساس آن نوشت، ندارد. اما با این وجود پس از مطالعه‌ی خاطرات آشکار می‌شود، برای خودشدن ِ بوآر شرایط بیرونی اهمیتی بیشتر از آن داشت که بشود حدس زد. انگیزه‌ی سارتر هرچه بوده باشد، بوآر، تحت فشار سارتر مصمم‌تر، الگوی نقش ِ اجتماعی روشنفکری را ساخت که در جامعه زندگی می‌کند و همراه با جفت‌اش، اما با این وجود مستقلانه به راه خودش می‌رود.

ملودی‌های سرزنده‌ی پرویز یاحقی

محمود خوشنام: در میان ترانه‌های نو‌آورانه‌ی سنتی که در سال‌های ۳۰ و ۴۰ ساخته شده است، ترانه‌های پرویز یاحقی جای ویژه‌ی خودش را دارد. اگر چه یاحقی موسیقی را بیشتر نزد دایی خود، حسین یاحقی فرا گرفته بود ولی یک سالی را نیز نزد صبا به سر آورده و به این اعتبار می‌توان او را نیز از شاگردان صبا به شمار آورد که همه دستی توانا در ساختن ترانه داشته‌اند. با این همه نو‌آوری‌های یاحقی، ویژه‌ی خود اوست.