صدای بی‌انتهای مرضیه در گل‌های رادیو

محمود خوشنام

گفتیم روی آوردن شاگردان صبا به آهنگ‌سازی، دگرگونی‌هایی در کار تصنیف‌سازی پدید آورد و رفته ‌رفته آن را به راه ترانه‌های امروزی سوق داد.

عامل مهمی که رغبت به آهنگ‌سازی را تقویت می‌کرد، نیاز نخستین فرستنده‌ی رادیو به موسیقی بود که می‌خواست توجه‌ مردم را به سوی خود جلب کند.

شاگردان صبا جذب این نیاز شدند و نه تنها آهنگ‌های جذاب ساختند بلکه شماری تصنیف‌خوان خوش‌صدا نیز پرورش دادند که بعدها تبدیل به خوانندگان برجسته‌ای شدند.

با این صداهای تازه و آهنگ‌ها و متن‌های نو، رفته رفته از سال‌های دهه‌ی ۳۰، تصنیف به شکلی درآمد که می‌توان نام ترانه‌های سنتی را بر آن نهاد.

اشرف‌السادات مرتضایی (‌‌مرضیه)، خواننده /عکس: مجله بانوان

از نقش دلکش و خالدی در برنامه‌ی پیش سخن گفتیم. حالا وقت آن است که از خواننده‌ی دیگری یاد کنیم که در همکاری با دیگر شاگردان صبا مثل تجویدی، خرم و یاحقی در کوتاه‌مدت به اوج شهرت رسید.

مرضیه توانست با ویژگی‌های صوتی و اجرایی، خود را در میدان رقابت سربلند نگاه دارد. از کارهای مرضیه، ترانه‌ی «دل ‌رسوا» در مایه‌ و کار مشترک تجویدی ـ معیری است.

با بهره‌گیری از حضور مرضیه و بنان در برنامه‌ی گل‌های رادیو ایران نوعی تصنیف فاخر سنتی نیز به وجود آمد که از شیوه‌های مکتب وزیری پیروی می‌کرد.

این تصنیف‌ها از سوی کسانی چون روح‌الله‌ خالقی و جواد معروفی برای اجرا با ارکستر بزرگ تنظیم و آماده می‌شد و با تمهیدات ساز‌آرایی جاذبه‌های تازه‌ای پیدا می‌کرد.

مرضیه از جمله خوانندگانی است که به تنوع کار اهمیت می‌داد. از همین روی، تقریباً با همه‌ی آهنگسازان و ترانه‌سرایان نام‌یافته همکاری داشت.

از آن گذشته تصنیف‌های قدیمی از جمله آثار علی‌اکبر شیدا را بازخوانی می‌کرد. «مینای ‌شکسته» یکی از خوانده‌های او با آهنگی از همایون خرم در پیوند با شعری از معینی کرمانشاهی است.