Oct 2008

سناریوهای تازه برای زنان برابری‌خواه

لوا زند: شواهد حاکی از آن است که فشارهای امنیتی بر فعالان امور زنان وارد دور جدیدی شده‌است. جلب پاسپورت سوسن طهماسبی و همینطور تفتیش منزل وی و پرستو الهیاری، یکی از کنشگران کمپین یک میلیون امضا، ممانعت از پخش فیلم «سه زن» و سخنرانی شیرین عبادی، احضار پرستو دوکوهکی به دادگاه و ادامه بازداشت عشا مومنی در سلول انفرادی بخشی از این شواهدند. پیمان ملاذ، دانشجوی روابط بین‌الملل دانشگاه لوس آنجلس و از اعضای گروهی است که برای آزادسازی عشا مومنی فعالیت می‌کنند. با وی در مورد وضعیت خانم مومنی، فعالیت‌های این گروه، و همچنین نگرانی‌های که این دستگیری برای بقیه دانشجویان ایرانی به همراه داشته گفت و گو کردم.

بررسی تطبیقی اشعار شهرام شب‌پره و آرا‌ء دکارت

فواد صمیمی: این هفته در دیسکو زمانه بی‌خیال ساسی مانکن می شویم و می‌زنیم در خط لئونارد کوهن، محمد نوری و سایر رفقا. دامون بخش قروقمبیلی دیسکوی این هفته را اداره‌ می‌کند. او این عمل را با آخرین آهنگ شهرام شب‌پره به منصه‌ی ظهور می‌رساند. در دیسکوی این هفته باید برای ما کامنت بگذارید و شباهت‌های اصلی اشعار شهرام شب‌پره با آرا و اندیشه‌های دکارت را برایمان بنویسید. بهترین کامنت‌ها را در برنامه‌ی بعدی می‌خوانیم و چند ثانیه‌ای قربان صدقه‌ی کامنت‌گذار می‌رویم.

می‌توانی یواشکی صیغه شوی

میس زالزالک: آن روزها خانم «شین» شدیداً شوکه و افسرده بود و رویش هم نمی‌شد به هیچ‌‌کس بگوید. هرگز به فکرش هم نمی‌رسید که شوهرش به او خیانت کند. برای زن جدیدش خانه‌ی مدرنی خریده بود و دیگر خانه نمی‌آمد. راضی بود همان‌‌طور به زندگی‌اش ادامه بدهد، دوست نداشت فامیل و همسایه‌ها بدانند چه شده. هیچ باری نبود که پشت تلفن گریه نکند. اما این‌بار خوشحال بود، حتی بر خلاف همیشه که به خاطر اختلاف سنی رویم نمی‌شد با او شوخی کنم، بدش نمی‌آمد سر به سرش بگذارم.

«دست خدا» بر سر فوتبال آرژانتین

فرهاد سامانی: چهره اول این هفته رادیو زمانه دیه‌گو آرماندو مارادونا، سرمربی جدید تیم ملی آرژانتین است. دیگر چهره‌های این هفته سیدجلال یحیی‌زاده، نماینده مجلس، مرحومه طاهره صفارزاده، عشا مومنی، دانشجوی ایرانی‌تبار آمریکایی، بیل کلینتون، رییس جمهور سابق آمریکا، اینگرید بتانکور، زن سال ۲۰۰۸ و لوریس چکناواریان، آهنگساز ایرانی است.

«دعوت» به سقط جنین

کیان الیاسی بختیاری: حاتمی‌کیا در رویکرد جدیدش به جامعه، شهر و آدم‌هایش سعی کرده به سراغ موضوع کمتر صحبت شده و رسانه‌ای شده‌ای برود که علی‌رغم همه‌ی پرده‌پوشی‌ها و سکوت‌ها دغدغه و معضلی است که می‌توان از آن به عنوان یک مساله‌ی اجتماعی نام برد. مساله بارداری ناخواسته و سقط جنین موضوعی است که حاتمی کیا برای ساختن فیلم دعوت انتخاب کرده است. فیلم ساختاری اپیزودیک دارد. پنج اپیزود مجزا که داستان زنانی را روایت می‌کند که درگیر ماجرای بارداری شده‌اند و خواسته یا ناخواسته، قصد سقط جنین دارند.

ادبیات هم اسلحه است

اشپیگل، ترجمه‌ی ناصر غیاثی: یاشار کمال متولد ۱۹۲۳ از پدر و مادری کُرد جزو مهم‌ترین نویسنده‌های کشورش است. این نویسنده که در کودکی به خاطر درگیری با چاقو، چشم راستش را از دست داد، به عنوان سوسالیستی معتقد همواره در سیاست‌های ترکیه دخالت کرد و چندین بار دستگیر شد. جوایز، مدال‌ها و افتخارات زیادی به او رسید.

مرغ سحر، نغمه آزادی‌خواهان

محمود خوشنام: در برنامه‌ی این هفته به یکی از فراگیرترین و ماندگارترین تصنیف‌های بعد از مشروطیت می‌پردازیم. «مرغ سحر» که نغمه‌ی آزادی نوع بشر را می‌سراید و هنوز دلنشین‌ترین نغمه برای آزادی‌خواهان ایرانی است. آهنگ «مرغ سحر» را مرتضی‌‌خان ‌نی‌داوود آفریده است. این تصنیف را با صدای نادر گلچین و هنگامه اخوان می‌شنویم.

فرهنگ تدفین

حسین نوش‌آذر: انسان در طول تاریخ اجتماعات به اشکال گوناگون مردگانش را دفن کرده است. شکل‌هایی از تدفین وجود دارد که با هنجارهای فرهنگ ایرانی و اسلامی ما ناهمخوان است. با این حال نباید فراموش کرد که ملت‌هایی هم هستند که فرهنگ تدفین ما را نمی‌پسندند. در این میان اما مرگ بی‌پرواترین و صریح‌ترین سویه‌ی زندگی و یک واقعیتِ مسلم است. به این جهت یکی از مشکلات انسان‌ها همواره این بوده است که مردگان‌شان را چگونه و کجا دفن کنند.

سهم من، نیمی از آزادی

لوا زند، زهرا یوسفی: چهار سال از اولین تلاش زنان ایرانی برای حضور در استادیوم‌های فوتبالی که نزدیک به سه دهه است در قبضه مردان است، می‌گذرد. زنان علاقه‌مند به حضور در استادیوم که از سال ۸۴ با روسری‌های سفیدی شناخته می‌شوند که رویشان نوشته شده «سهم من نیمی از آزادی»‌، این‌بار به طرفداری از تیم سایپا، روسری نارنجی به سر کردند و رفتند تا دوباره شانس حضورشان در استادیوم را امتحان کنند. در همین زمینه با عارفه الیاسی، روزبه میرچرخچیان و اکرم مینویی از فعالین کمپین استادیوم گفت و گو کرده‌ام.

«دعوت» حاتمی‌کیا بر ضد سقط جنین

فرهاد سامانی: چهره اول این هفته رادیو زمانه، ابراهیم حاتمی‌کیا است که فیلمش اکنون بر صدر فهرست فروش سینمای ایران ایستاده است. دیگر چهره‌های این هفته کالین پاول، وزیر امور خارجه سابق آمریکا، دیوید بکهام، بازیکن تیم لس‌آنجلس گالکسی، کاوه رضایی، آقای گل نوجوانان فوتبال آسیا، آرویند آدیگا، برنده جایزه ادبی بوکر، اکبر اعلمی نماینده سابق مردم تبریز در مجلس و مرحوم مهرانگیز دولتشاهی، اولین سفیر زن ایرانی و از فعالین حقوق زنان است.

آقایان پرنده در دیسکو زمانه

فواد صمیمی: در دیسکو زمانه‌ی این هفته خبری از قر و قمبیل نیست، در عوض به سراغ رضا بهرامی‌نژاد‌، فیلم‌ساز و عضو گروه راک آقایان پرنده رفته‌ایم‌. رضا بهرامی‌نژاد چند سال پیش فیلمی مستند، درباره‌ی گروه راک «آقایان پرنده» که خود نیز عضو آن گروه بود، ساخت. این گروه سه نفره شامل یک بیسیست‌، درامر و یک لید گیتاریست بود‌.

کهن فرهنگ خالکوبی

حسین نوش‌آذر: خالکوبی، یا نقش کردن تصاویری بر پوست تن آدمی در همه‌ی دوران‌ها و در همه‌ی فرهنگ‌ها وجود داشته است. خالکوبی که در قدیم یک امر آئینی بود، در دوران‌هایی برای نشان کردن افرادی به کار گرفته می‌شد که به فرقه یا آئین و مذهبی خاص گرایش داشتند. امروزه در کشورهای غربی خالکوبی یک امر شخصی و سلیقه‌ای است. در ایران هنرمندان میدانی و حاشیه‌نشینان و خراباتی‌ها و جاهل‌ها و کلاه مخملی‌هایی که اصولاً در پوست خود نمی‌گنجیدند، با خالکوبی خود را از دیگران ممتاز می‌کردند.

شبی با پلیس امنیت اخلاقی

مجله تایم، ترجمه‌ی احسان نوروزی: «دو زنی که چادرهای بلند مشکی به تن داشتند، تذکر دادند که مانتوی من خیلی کوتاه است و دستور دادند که وارد ون پلیس شوم. من اعتراض کردم و گفتم که منتظر دوستی خارجی هستم که نمی‌توانم تنها رهایش کنم. آنها پذیرفتند و تصمیم گرفتند صبر کنند تا نادیا برسد و سپس هر دوی ما را ببرند.»

چریک‌های آراسته، برادران اهل مطالعه

زوددویچه تسایتونگ، ترجمه‌ی ناصر غیاثی: خیلی کم پیش می‌آید که ادبیات، کوچه‌ای به زندگی باز کند، آن هم وقتی که معاصرانِِ مشهور اعتراف می‌کنند در زندگی‌شان تحت تاثیر کتاب‌های خاصی بوده‌اند. آثار مورد بحث ناگهانی و به شدت جلب نظر می‌کنند و باعث شادی آدم‌های اهل کتاب می‌شود. این روزها بیشتر از همه زمینه‌ی غیرشاعرانه‌ی سخنرانی‌های مبارزات انتخاباتی آمریکا غافلگیرمان می‌کند: سه سیاست‌مداری که اختلافاتشان کم هم نیست، دارای سوء‌پیشینه‌ی ادبی هستند، همه‌شان هم به خاطر یک کتاب. ژوئن امسال باراک اوباما در مصاحبه‌ای با رولینگ‌ ستون، رمان ِ «‌این ناقوس‌ مرگ کیست؟» اثر همینگوی را به عنوان یکی از کتاب‌هایی نام برد که اغلب الهام‌بخش او بوده.

عارف قزوینی جز به وطن نیندیشید

محمود خوشنام: ابوالقاسم عارف قزوینی با آن‏‌که شیدا را پیش‏کسوت خود به‏شمار می‏آورد، ولی اندیشه و شیوه‏ی بیانش از او جدا است. واقعیت این است که جویبار زمزمه‏گر تصنیف‏های شیدا، با گذر از انقلاب مشروطیت، به دریای خروشان تصنیف‏های عارف رسید. در کنار عاشقانه‏های خصوصی، جایی گسترده نیز به عاشقانه‏های میهنی و همگانی داده شد.

هیچ وقت به «وزرا» نروید

ساغر رفیعی: ناگهان صدای مهربانی توجهم را جلب کرد. خانم زیبارویی، پوشیده در حجابی کامل جلو آمد، دستم را با مهربانی گرفت و گفت: «این جوری خوش‌تیپ کردی کجا داری میری؟» گفتم «داشتم قدم می‌زدم.» از قیافه غمگینم حس کرده بود که حال خوشی ندارم. حالم را پرسید. گفتم: «بله، راستش زیاد خوب نیستم.» همان طور که با مهربانی تمام مرا به سمت ون سبز خوش‌رنگ گشت ارشاد هل می‌داد گفت: «چرا؟ چته؟ مواد مصرف می‌کنی؟»

دیسکو زمانه در رشت

فواد صمیمی: در دیسکو زمانه‌ی این هفته‌، به دلیل تولید برنامه‌ی جدیدی در رادیو زمانه‌، برنامه را در رشت اجرا می‌کنیم. به دلیل علاقه‌ی مهمانان حاضر در استودیو به اسطوره‌ی نوین موسیقی ایران یعنی ساسی مانکن سه آهنگ ساسی مانکن را برایتان پخش می‌کنیم. هم چنین آهنگی از یکی از بهترین خواننده‌های گیلکی به نام «احمد عاشورپور» را به همراه توضیحی در‌باره‌ی او و موسیقی گیلانی پخش خواهیم کرد.

مبارزه برای حل مشکلات زنان ایرانی خارج از کشور

لوا زند: شنبه و یکشنبه هفته گذشته- یعنی یازدهم و دوازدهم ماه اکتبر- شهر اورنج کانتی در جنوب کالیفرنیا، میزبان مراسم سالانه جشن مهرگان بود که چند سالی‌است به یکی از سمبل‌های ایرانیان این شهر تبدیل شده. روایت زنان ‌هم در این فستیوال، غرفه به غرفه به دنبال سوژه‌های زنانه خودش آن هم در این گوشه دنیا بود. حاصل این جستجو، یافتن شاخه کالیفرنیایی «کمپین یک میلون امضا برای رفع قوانین نابرابر» بود. با روجا بندری، یکی از داوطلبان این گروه که از اعضای اولیه بنیانگذار کمپین در امریکا هم بود، گپی زدم. گفت و گوی ما در مورد این بود که اصلاً امضا جمع کردن در خارج از ایران و در جایی که زن‌ها - حداقل از لحاظ قانونی- حقوق برابری با مردان دارند، چه معنی می‌تواند داشته باشد.

فقط مشکی رنگ عشقه!

میس زالزالک: آیت‌الله صافی گلپایگانی از اینکه این‌قدر کفش و کیف و شال و مانتو و حتی چادر رنگارنگ مُد شده بسیار ابراز نگرانی کرده و گفته که خیلی اهمیت دارد که همه چادر بپوشند، آن‌هم از نوع مشکی‌اش! این که هر کسی رنگی که دوست دارد بپوشد می‌شود عین «زینت» و در آینده کار به همین متوقف نخواهد شد!
من نمی‌دانم جمله‌ی «کار به همین متوقف نخواهد شد» یعنی چه؟ مثلا حالا که دختری مانتوی زرشکی می‌پوشد با شال و کیف و کفش صورتی، اگر به او رو بدهیم، فردا مانتوی زرد می‌پوشد با شلوار بنفش، شال سبز، کیف سیکلمه‌ای و کفش نارنجی با خال‌خال سفید؟

«می‌خواهم موسیقی ترکمن را به جهان بشناسانم»

مینو صابری: محمدگلدی گلدی‌نژاد معروف به «اوغلان بخشی»، چند روز پیش در جشنواره موسیقی محلی - که در پراگ، پایتخت جمهوری چک برگزار شد - در میان نوازندگان و خوانندگان نوجوان سراسر دنیا مقام اول را کسب کرد. پس از مراجعت به ایران و پیش از عزیمت به گنبدکاووس، فرصتی دست داد تا با او به گفت‌وگو بنشینم.