Jul 2008

کتابی از جنس دلبستگی و دلتنگی

لوا زند: نیلوفر طالبی که در خانواده‌ای ایرانی در لندن به دنیا آمده و تحصیلات خود را در ادبیات تطبیقی و تئاتر در آمریکا تمام کرده، پایه‌گذار مؤسسه «پروژه ترجمه» در شهر سن‌فرانسیسکو است. نام نیلوفر طالبی،‌ به خاطر آوردن ادبیات معاصر ایران به جامعه فرهنگی امریکا، نامی شناخته شده بین دوستداران ادبیات جهانی در این کشور است. به مناسبت انتشار اولین کتاب وی که ترجمه ۷۰ شعر از ۱۸ شاعر معاصر ایرانی است که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، روایت زنان با نیلوفر طالبی گفت و گویی ترتیب داد تا هم از این کتاب تازه بشنویم و هم از بقیه پروژه‌های مؤسسه ترجمه.

موسیقی ایرانی از جنسی دیگر

کیوان ایزدمهر: چهارشنبه ۲۹ خرداد فرصتی بود تا اجرایی زنده از گروه ۱۲۷ را در سان‌فرانسیسکو بشنوم. نکات جالبی را در ترانه‌ها و سبک موسیقی این گروه می‌شد دید. از سازبندی آن‌ها مثل تلفیق ریتم‌های گوش‌آشنای تنبک با پیانو جاز و گیتار راک یا استفاده از ساز مهجوری مانند ترومبون که به ندرت از آن در ترانه‌های ایرانی به ویژه نوع پاپ استفاده می‌شود.

وقتی زینت، برقع برداشت

ناصر غیاثی: در سلخ، هنوز دختران را ختنه می‌کنند، آن‌ها را به مدرسه نمی‌فرستند، در سیزده سالگی شوهرشان می‌دهند، کتک‌شان می‌زنند. زنان برقع می‌زنند و خود را از مردان قایم می‌کنند، خودسوزی می‌کنند، دیوانه می‌شوند و یا فرار می‌کنند. درخواست طلاق، خواندنِ کتاب، دیدن فیلم و شنیدن موسیقی گناهی نابخشودنی محسوب می‌شود، در یک کلام مردها قادر مطلق‌اند. در چنین بافتی از عقب‌ماندگی اما زنی پیدا می‌شود که به اصرار خود و پشتیبانیِ پدر که کدخدای باسواد و شاهنامه‌خوان ده نیز هست، به مدرسه می‌رود، با حمایتِِ پیدا و پنهان همسرش بهورز می‌شود، برقع برمی‌دارد، از فرط فشار سنت دوبار دست به خودکشی می‌زند، از شغل‌اش اخراج و سپس بازخرید می‌شود، اما از پا نمی‌نشید.

از خداحافظی هرکول ایرانی تا مرگ حمید هامون

فرهاد سامانی: حسین رضازاده چهره اول این هفته است که خداحافظی‌اش، بازتاب وسیعی در رسانه‌های داخل و خارج ایران داشته است. مرحوم خسرو شکیبایی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، رادوان کارادزیچ، رهبر صرب‌های بوسنی، باراک اوباما، نامزد انتخاب ریاست جمهوری آمریکا، حسین صمصامی، سرپرست وزرات اقتصاد، رخشان بنی‌اعتماد، کارگردان سینما و پرویز تناولی، مجسمه‌ساز، دیگر چهره‌های این هفته رادیو زمانه هستند.

خسته و دلزده از شمع و گل و پروانه

محمود خوشنام: یکی از دوره‌های مهم تکمیل ترانه‌پردازی سنتی در ایران دوره‌ای است که ترانه‌سرایان که خودشان هم از تکرار گل و بلبل و شمع و پروانه خسته شده بودند به فکر برون رفت از این تکرار افتادند. آنان زیر تاثیر نوآوری‌هایی که در شعر نو مطرح شده بود به تصویر سازی دست زدند و جاذبه‌های فراگیری برای ترانه‌های خود فراهم آوردند. یکی از ترانه‌های اولیه تصویرپردازانه تک‌درخت نام داشت که از پیوند آهنگی از عباس شاپوری و شعری از اسماعیل نواب صفا پدید آمده بود و با صدای پوران شاپوری پخش می‌شد.

«وقت پایان دیوارهاست»

سخنرانی باراک اوباما در میدان پیروزی برلین،‌ ترجمه هادی نیلی:‌ دیوارهای بین داراترین و ندارترین کشورها نمی‌تواند پابرجا بماند. دیوارهای بین قومیت‌ها و قبیله‌ها، بومیان و مهاجران، مسیحیان و مسلمانان و یهودیان نمی‌تواند پابرجا بماند. این‌ها دیوارهایی هستند که امروز باید خراب‌شان کنیم. تاریخ به یادمان می‌آورد که دیوارها را می‌توان خراب کرد. ولی این تکلیف هیچ‌گاه آسان نبوده است. مشارکت حقیقی و پیشرفت حقیقی، نیازمند اقدام باثبات و فداکاری پایدار است. لازمه آن، شریک‌شدن در سختی‌های توسعه و دیپلماسی و سختی‌های پیشرفت و صلح است. لازمه‌اش، متحدانی است که به یک‌دیگر گوش دهند، از یک‌دیگر بیاموزند، و بیش از همه به یک‌دیگر اعتماد کنند.

بند نافتان را پس انداز کنید

همایون خیری: اين روزها که حرف از درمان بيماری‌های مختلف با استفاده از سلول‌های ساقه‌ای (stem cells) زياد شده، بانک سلول ساقه‌ای هم به راه افتاده. معروف‌ترين حسابی که در اين بانک‌ها باز می‌شود حساب بند ناف است. والدين به محض تولد کودک‌شان بند ناف او را در ازای حق و حقوق بانکداری به بانک سلولی می‌دهند تا اگر روزگاری همان کودک در هر سنی نياز به درمان سلولی پيدا کرد از سلول‌های بند ناف او استفاده کنند.

جنس اصل عطاری و مرحوم نایب کبابی

میس زالزالک: رفتم عطاری محل گلاب بخرم. شیشه‌ای جلویم گذاشت و قیمش را گفت. گفتم چرا این‌قدر گران؟ گفت: تازه، قیمت اصلش دو برابر است. گفتم مگر این گلاب اصل نیست. با افتخار گفت: نخیر! آب قاطی‌اش است. گفتم پس بی‌زحمت اصلش را بده. بعد نیم کیلو زردچوبه خواستم و به شوخی اضافه کردم: اگر زردچوبه هم اصل و غیر اصل نداشته باشد. پیمانه‌ی زردچوبه را سرجایش گذاشت و گفت: پس چی که این‌هم اصل و غیر اصل دارد. گفتم زردچوبه را دیگر با چی قاطی می‌کنند، با خاک؟ نمی‌شود که! گفت: چرا نمی‌شود. کار نشد نداریم.

قاتلان سریالی زنان یا مجریان خودسر طرح امنیت اجتماعی

لوا زند: در خبرهای هفته گذشته خوانیدیم که قاتل سریالی هشت زن کرجی پس از شش ماه جستجوی نیروی انتظامی دستگیر شد. به همین بهانه،‌ برنامه این هفته را اندکی جنایی می‌کنیم و نگاهی داریم به پرونده قاتلان سریالی زنان در تاریخ معاصر ایران.

حزن و اندوه موسیقی سنتی

محمود خوشنام: در زمانی که همه اهالی موسیقی سنتی به ناله و مویه مشغول بودند؛ مشکاتیان با این چهار مضراب همه‌ی دیوارهای ندبه را شکست و نشان داد که اگر حزن و اندوهی در موسیقی سنتی هست، پیش از هر چیز از ناله‌پروری اهالی موسیقی سنتی برمی‌خیزد. چهار مضراب مشکاتیان را می‌توان نوعی اعتراض به محدودیت‌های سنتی در جامعه موسیقی ایران تلقی کرد.

باطبی بازهم در تیرماه خبرساز شد

فرهادسامانی: چهره اول این هفته رادیو زمانه، احمدباطبی است که در سالگرد ۱۸ تیر بار دیگر خبرساز شد و نامش بارها در رسانه‌های داخل و خارج ایران تکرار شد. دیگر چهره‌های این هفته رادیو زمانه، عمرالبشیر رییس جمهور سودان، کارلابرونی همسر رییس‌جمهور فرانسه، محمدرحمتی وزیربرکنار شده دولت احمدی‌نژاد، رونالدینهو ستاره برزیلی فوتبال،‌ سمیر قنطار لبنانی و بشاراسد رییس جمهور سوریه هستند.

عبدالله كوثری: زبان فارسی در ترجمه كم نمی‌آورد

عبدالله کوثری: مشکلات خط ما برخاسته از ویژگی‌های اصلی این خط است، اما این دشواری‌ها را نباید مشکل اصلی در بی‌سوادی یا کم‌سوادی خودمان قلمداد کنیم. هستند ملت‌هایی که خط‌شان چندان ساده‌تر از ما نیست اما امروز در دنیای علم و هنر جایگاهی والا یافته‌اند. در عرصه ادبی ما ترجمه‌های بسیار ممتازی از آثار مهم ادبیات جهان داریم که چیزی از اصل کم ندارد.

مزه مزه جام زهر در تعطیلات

نادر فکوهی: آیت‌الله خامنه‌ای که در ماه‌های اخیر به‌طور محسوسی از پرداختن به جزییات مربوط به سیر منازعه دیپلماتیک ایران و غرب در‌باره غنی‌سازی اورانیوم طفره می‌رفت، تنها ٧٢ ساعت قبل از آغاز مذاکرات جلیلی- برنز- سولانا‌، طرف‌های مذاکره با ایران را با عنوان «گروه ١+۵» مورد خطاب قرار داد و با لحنی ‌آشنا برای سیاست‌ورزان‌، به آنان توصیه کرد که «بدانند با نمایندگان ملت ایران گفت و گو می‌کنند.»

اهدای سلول جنسی در کشورهای اسلامی و ایران

همایون خیری: مهمترین موضوعی که در نامه محققان ایرانی در در نشریه‌ی «انجمن اروپایی باروری انسانی و جنین شناسی» به آن اشاره شده این است که علیرغم زمینه سازی فتوای رهبر ایران برای تصویب قانون اهدای سلول لقاح یافته، مبانی حقوقی اهدا به همان سرعت مهیا نشده‌اند و هنوز مشکلات حقوقی بسیاری در پیش روی متقاضیان و حقوقدانان ایرانی است. به تصریح نویسندگان نامه همین عدم وجود اصول قانونی باعث شده تا قانون اهدای سلول لقاح یافته نیز به طور عملی مسکوت بماند.

جنبش زنان ایران، جنبشی فراسوی یک حرکت محلی

لوا زند: نوزدهمین همایش سالانه «بنیاد پژوهش‌های زنان» امسال در حالی در شهر برکلی برگزار می‌شد که جنبش زنان ایران بیش از هر زمان دیگری در کانون توجهات داخلی و خارجی قرار داشته و چنان که در بیانیه افتتاحیه همایش نیز ذکر گردید، بسیاری از زنان معتقدند که دیگر زمان آن رسیده که از جنبش زنان ایران به عنوان جنبشی مستقل و فراسوی یک حرکت محلی تقدیر شود. روایت زنان این هفته گزارشی است از همایش امسال بنیاد پژوهش‌های زنان.

به سلامتی آزادی، بنوش

حمید صدر: با جام شرابی قرمز در دست، یا با یک گیلاس کالوادوس، یک پیاله عرق گلابی یا گراپا جلوی پنجره‌ای بایستیم و به آسمانی به غایت آبی که به طرف یک غروب باز می‌شود، بنگریم. احساس ما این است که آزاد هستیم. حال اگر «آزادی» را از این ماجرا حذف کنیم، از طعم همه آنچه که بر شمردیم، چه می‌ماند؟ اصلا یک موضوع دیگر. اگر کلمه «می» را از غزلیات حافظ و از رباعیات خیام حذف کنیم، از این اشعار چه می‌ماند؟

از دل‌زدگی قالیباف تا قهرمانی اسپانیا در تنیس

فرهاد سامانی: چهره این هفته رادیو زمانه محمدباقر قالیباف، شهردار تهران است که در زمره شهردارهای برتر جهان قرار گرفت. اما فروریختن یک ساختمان در ساختمان در سعادت‌آباد، وی را در معرض انتقادات بسیاری قرار داد. حجت‌الله غنیمی‌فرد، نیکول کیدمن، سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی، محسن دعاگو، رافائل نادال و مرحوم زهرا بنی‌یعقوب از دیگر چهره‌های این هفته زمانه هستند.

زنان برای اولین‌بار اسقف می‌شوند

کاوه اسفندیاری: در یکی از بی‌سابقه‌ترین و جنجال‌آفرین‌ترین تحولات مسیحیت، کلیسای انجیلی انگلستان تصمیم گرفته است به زنان اجازه دهد تا اسقف شوند. این تصمیم عالی‌ترین نهاد کلیسای انگلستان، اختلاف شدیدی بین دو طیف سنتی و نوگرای این کلیسا به‌راه انداخته و ابراز تاسف و واکنش تند واتیکان و کلیسای ارتودوکس روسیه را برانگیخته است.

بازسازی ریتم‌های قدیمی؛ خلاقیت موسیقیایی

محمود خوشنام: در میان عناصر سازنده موسیقی، چیزی که در موسیقی قرن بیستم اهمیت ویژه پیدا کرد، ریتم و تنوع بهره‌گیری از آن بود. آهنگ‌سازان از سازهای کوبه‌ای بهره‌های بسیار گرفتند و حتی به فکر ریتم‌های قدیمی و بازسازی آنها افتادند. از جمله آنان باید از کارل ارف آلمانی یاد کرد که با بازسازی ریتم‌ها و نغمه‌هایی از قرون وسطی چهره‌ی جدیدی به آوازهای موزیکال بخشید.

با آیدین آغداشلو در آستانه نمایشگاه آثارش

ساغر رفیعی: آیدین آغداشلو تا پایان تیرماه امسال، نمایشگاهی از دو اثر بزرگش را، بعد از سی و چهار سال، برگزار می‌کند. این نمایشگاه که در یکی از گالری‌های تهران برگزار خواهد شد، تنها دو تابلوی دو تکه (دو لت)، از او را در برمی‌گیرد. آغداشلو درباره فروش آثارش در گفتگو با زمانه می‌گوید: «برایم خیلی سخت است که کارهایم را خودم بفروشم. در یک معامله، به هر حال، قضیه چانه زدن و این‌ها پیش می آید؛ که من هربار می‌خواهم از شرم آب بشوم! این کارها را باید گالری‌دار بکند،»