دگرباش

انکار حق حیات همجنسگرایان

مهدی طائف: در سومین کمیته‌ی مجمع عمومی سازمان ملل، اصلاحیه‌ای در مورد قانون حمایت از اقلیت‌ها به تصویب رسید که مایه‌ی تأسف جامعه‌ی اقلیت‌های جنسی در جهان شده است. از ده سال پیش قانون مذکور دولت‌ها را موظف به جلوگیری از تضییع حقوق اقلیت‌ها می‌کرد که در زمره‌ی ایشان اقلیت‌های جنسی نیز قرار داشت. این قانون دولت‌ها را موظف می‌کرد تا از حق حیات همه‌ی مردم دفاع کنند که شامل جلوگیری از قتل بر مبنای دلایل تبعیض‌آمیز نیز می‌شد.

همجنسگرایانه زندگی‌کردن

سعید: همجنسگرا بودن یعنی چی؟ سکس‌داشتن با مردهای دیگر؟ شاید. شاید هم نه. درباره‌ی زندگی همجنسگرایانه چه باید گفت؟ شاید زندگی همجنسگرایانه یک‌نوع رویکرد به زندگی باشد؛ رویکردی که ربطی به گرایش جنسی ندارد؛ این برای شما دگرجنسگراها خبری خوبی است: شما هم می‌توانید زندگی همجنسگرایانه داشته باشید.آن‌چه در زیر می‌آید توضیحی درباره‌ی تعریف همجنسگرایی و تعریف زندگی همجنسگرایانه است. این توضیح را از اندیشه‌های فوکو گرفته‌ام.

زمانه، پیشگام یک قدم تاریخی

ساقی قهرمان: گفت‌وگوی ما با مردمی است که از کودکی تا مرگ به عنوان پدر و مادر و خواهر و برادر و خویش و دوست و همکلاس و همکار و همشهری و هموطن ما را دنبال می‌کنند. ما از کودکی تا مرگ در جمع کسانی نفس می‌کشیم که به ما بی‌اعتمادند و از ما هراس دارند. یعنی، ما از کودکی تا مرگ، انگار که یا در خاک دشمن افتاده‌ایم یا در حلقه‌ی آتش گیر کرده‌ایم. این بیگانگی، پیامدش تنها تنهایی ما نیست، به خفقان و مرگ ما هم منتهی می‌شود.

تفاوت چندانی میان همجنسگرایی و دگرجنسگرایی نیست

مرتضی. ش.: میرزاده ما را این‌جا با یكی دیگر از جلوه‌های گذار ایران از سنت به مدرنیته مواجه می‌كند: همجنسگرای ایرانی كه دیگر هویت جنسی خود را پذیرفته نمی‌تواند به جهان پیشامدرن شیخ‌ها و شاهدان برگردد حتی اگر بخواهد. سرك بكش! برایم مهم نیست. سوراخ كلید باز است، اما توقع نداشته باش كه من هم میل فضولانه‌ی تو را ارضا كنم.

«انسان و تن را آزاد و محترم می‌دانم»

رامین جعفری: همه انسانیم سیاه، سفید، سرخ، کوتاه، بلند، چاق یا لاغر. تفاوت آن‌چنان نیست، دگرجنسگرا و یا همجنسگرا. درخواست زیادی هم نیست، اما انتظار برابری انتظاری بس طولانی‌ست. گرایش ما بخشی از وجود انکار ناپذیری‌ست که وجود خود ماست، در خیابان، در محل کار، در خانه، و یا در صحنه‌ای مقدس. محلی برای بیان احساس، برای همگام کردن نقش‌های بی‌پرده. با تشکر و تحسین فراوان امروز با شهره صولتی گفت‌وگو می‌کنم.

نگاهی به پارادوکس هم‌جنس‌گرایی و فاشیسم

نیما شاهد: همجنس‌ستایی گرایشی آگاهانه به همجنس به عنوان یک میل نیست، بلکه اغلب ناشی از نفرت نسبت به غیر همجنس است. ستایش کور مردانگی یا زنانگی به جهت بیزاری از جنس مخالف که در زیبایی‌شناسی جنگ (فاشیسم)، مذهب (بنیادگرایی)، یا فمینیسمِ بیزار از مرد و شکل‌های دیگر سرکوب وجود دارد، یک مرحله پیش از شکل‌گیری گفتمان جنسی همجنس‌گرایان مدرن است که بر اساس نقد قدرت و سیطره شکل گرفته است.

باید باور می‌کردم که دختر هستم

از مجموعه گفت‌وگوهای ساقی قهرمان با همجنسگرایان ایرانی: من مریم دیبا در تهران به دنیا آمده و بزرگ شده‌ام. از بچگی‌ متوجه تفاوتم با خواهرهایم بودم. دلخوشی آنها خاله‌بازی بود و لباس دخترانه و آشپزی و عروسک‌بازی، و دلخوشی من فوتبال و دوچرخه‌سواری و بازی‌های پسرانه. هرچه بزرگ‌تر شدم احساس غریبی که داشتم بیش‌تر می‌شد. دوست داشتم پسر می‌بودم و رویای پسر بودن و با دختری ازدواج کردن رویاپردازی ذهن کودکانه‌ام شده بود.

سئوال‌تون چی بود؟

از مجموعه گفت‌وگوهای ساقی قهرمان با همجنسگرایان ایرانی: «اسم من سحر، بیست‌وهشت‌ساله، متولد و ساکن تهرانم، لزبین هستم. در رشته‌ی گرافیک تحصیل کرده‌ام، اما به طراحی لباس مشغولم. خانواده‌ی من از گرایش جنسی من خبر ندارند، چون ظاهری کاملاً دخترانه دارم؛ خیلی محتاط هستم.به هیچ عنوان خانواده‌ام بویی از گرایش من نبرده‌اند.به من برای ازدواج فشار نیاورده‌اند، هنوز. هر از گاهی مادرم حرف ازدواج را به میان می‌آورد، اما من با اتکا به منطق با او مخالفت می‌کنم.»

همجنس‌گرایی ارنست همینگوی

الاهه نجفی: پروژه‌ای زیر عنوان «نامه‌های هم» اسطوره‌ای را که همینگوی و همینگوی‌پژوهان از او ساخته و پرداخته بودند، از اساس دگرگون می‌کند. همینگوی وانمود می‌کرد که یک مرد زن‌باره و محبوبِ زن‌هاست، اما تمایلات هم‌جنس‌گرایانه داشته و فقط در نامه‌های کاملاً خصوصی‌اش چهره‌ی واقعی‌اش را نشان می‌داده است. جلوه‌ی بیرونی زندگی همینگوی جنجالی و ماجراجویانه است.

دیشب خواب دوستم را دیدم؛ حسام میم

پیام شیرازی: دیشب خواب دوستم را دیدم؛ حسام میم. اولین‌باری که حسام را دیدم با هم راهنمایی می‌رفتیم. پدرش افسر ارتش بود و با مادر حسام از تهران به شیراز منتقل شده بودند. ریاضی‌ من بهتر بود و املای حسام بهتر از املای من. زنگ ریاضی‌ که می‌خورد می‌آمد پیش من جایش را با بغل‌دستی‌ من عوض می‌کرد. من سر نیمکت می‌نشستم و بغل دستی‌ام مثل همه‌ی بچه‌ها عشق سر نیمکت نشستن داشت.

«ایرانی‌ها و هموفوبیای فرهنگی»

شکوفه منتظری: کریستوفر استریت‌دی، روزی است که در دفاع از حقوق همجنس‌گرایان، کارناوال‌ها و تظاهرات گوناگونی برگزار می‌شود. در بامداد ۲۸ ژوئن سال ۱۹۶۹ پلیس با یک حمله‌ی خشونت‌بار به کافه‌ای به نام استون‌وال در نیویورک، دست به سرکوب همجنس‌گرایان می‌زند. این اتفاق، اهمیتی بین‌المللی می‌یابد و از آن تاریخ به‌عنوان سرآغاز جنبش آزادی‌خواهانه‌‌ی اقلیت‌های جنسی و جنسیتی به شورش استون وال معروف می‌شود.

هوموسکسوالیته و سوژه‌ی سیاسی

همایون سپهری: باید پذیرفت که هوموسکسوالیته کماکان برای جهان امری عجیب و مسئله‌دار است. خود عجیب بودن، نشانی آشکار از عدم پذیرش دارد. این که پدیده‌ای بعد از سال‌ها هنوز به‌عنوان یک مسئله‌ی لاینحل مطرح می‌شود، ثابت می‌کند که هوموسکسوالیته هنوز نتوانسته به‌عنوان امری کاملاً طبیعی (آن‌چنان که همه‌ی هوموسکسوال‌ها می‌خواهند) در فرم‌های متعین زیست‌مندی در جهان معاصر ظهور یابد.

سوژه، سیاست، هوموسکسوالیته

همایون سپهری: باید خوشحال باشیم در زمانه‌ای زیست می‌کنیم که قدرت مستقر (حاکمیت اسلامی) با تمام ابزارهای رسانه‌ای - امنیتی‌اش کماکان به قدرت و توان خود در محدود کردن ساحت‌های سیاسی - اخلاقی انسان‌های تحت قلمروش اطمینان کافی ندارد. مفهوم حاکمیت پیوند تنگاتنگی با انسان تحت انقیادش به مثابه موضوع یا ابژه‌ای برای زنده بودن خویش دارد. این پیوند ناگزیر است خودش را در منطق استیلا - سرکوب که خصوصیت تعیین‌کننده‌ی حاکمیت است، بازنمایی کند.

چرا فریاد می‌زنم که همجنس‌گرا هستم؟

امیر: تقلید از سبک زندگی و روابط اجتماعی دگرجنس‌گرایان هدف من نیست. انگیزه‌ی من برای انکار نکردن وجود و افکار و احساساتم و برای آشکار زندگی کردن این است که همه‌ی روابط اجتماعی دگرجنسگرایان، کارکردهایی در زندگی، در زندگی اجتماعی دارند، که جای این کارکردها در زندگی من خالی است. بی‌دلیل نبوده که چنین روابط و پدیده‌های اجتماعی‌ای در بین دگر جنس‌گرایان شکل گرفته است. همه‌ی این روابط و گفت‌وگوها و تظاهرها قرار است به نیازهایی پاسخ دهند.

زمینه‌های ایجاد هوموفوبیا

ترجمه‌ی نیما شاهد: بیش‌تر سازمان‌های حقوق بشری مانند دیدبان حقوق بشر و عفو بین‌الملل، قوانینی که مناسبات همجنس‌گرایانه‌ی میان افراد بالغ را جرم می‌انگارد، محکوم می‌کنند. از سال ۱۹۹۴ کمیته‌ی حقوق بشر سازمان ملل حکم به این داده است که چنین قوانینی، حق حوزه‌ی خصوصی افراد که در بیانیه‌ی حقوق بشر و معاهده‌ی بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مورد حمایت است را نقض می‌کنند.

هوموفوبیا یا ترس از افول مردانگی

ترجمه‌ی نیما شاهد: این مقاله، ترجمه و تلخیص از مدخل «هوموفوبیا» از دانش‌نامه‌ی الکترونیکی ویکی‌پدیا است. به جهت آن که مداخل این دانش‌نامه به‌طور پی‌درپی ویرایش می‌شود گاه با مقاله‌ی گسیخته‌ای روبه‌رو می‌شویم. برای روشن بودن سیر مقاله در این‌جا برخی مطالب حذف یا افزوده شده‌اند. این موضوع تحت عنوان «هوموفوبیا در ایران»، در مقاله ای جداگانه بررسی خواهد شد.

همجنسگراستیزی دولتی و فرهنگی

کیارش پارسا عالی‌پور: امروز روز جهانی مبارزه با دگر‌باش ‌ستیزی با هموفوبیا است به همین مناسبت همه ساله در کشورهای مختلف جهان ویژه برنامه‌هایی برگزار می‌شوند تا توجه مردم جهان را به موضوع حقوق شهروندی و انسانی همجنس‌گرایان یا دگرباشان جلب کنند. به همین بهانه به سراغ شادی امین فعال جنبش زنان و حقوق همجنس‌گرایان در آلمان رفتم و با او به گفت‌وگو پرداختم.

یادمان هم‌جنسگرایان در برلین

نادر افراسیابی: دو هنرمند دانمارکی به نام‌های میکائیل المگرین و اینگار دراگست در مکعبی به ابعاد سه متر و شصت سانتی‌متر در یک متر و نود سانتی‌متر یک تلویزیون مداربسته نصب کردند. در این تلویزیون فیلمی به طول یک دقیقه و نیم که در آن دو مرد یکدیگر را عاشقانه می‌بوسند به نمایش گذاشته می‌شود. صحنه‌ی بوسه‌ی دو مرد هم‌جنس‌گرا که به پایان می‌رسد، فیلم از اول تکرار می‌شود.

هوموفوبیا و «شاهدبازی» فارسی

نیما شاهد: این مقاله به نقد «شاهد‌بازی در ادبیات فارسی» سیروس شمیسا، از موضع دگرباش می‌پردازد و عناصر هوموفوبیای پنهان آن را بررسی می‌کند. از موضع پدیدار‌شناسی کار شمیسا این نقص روشی را دارد که پیش از بررسی موضوع مورد بررسی، که نسبت جنسی با آن ندارد، دست به دسته بندی، گزارش و گاهی تحلیل زده است. بنابراین در بررسی معنای متون از موضع رفتارگرایانه‌ای معیوب فراتر نرفته است.

هشت نکته درباره‌ی رژیم حقوقی هم‌جنس‌گرایی در ایران

بهنام دارایی زاده: «رژیم حقوقی رفتارهای جنسی در ایران» را می‌توان دست‌کم از دو رویکرد متفاوت مورد بررسی قرار داد. ازسویی می‌توان آن را از نگاه ارزش‌های خاص نهاد قدرت و یا شیوه ی قانون‌گذاری در این حوزه تحلیل کرد و از سویی دیگر نیز می‌توان آن را در پرتوی ساز و کار کلان دستگاه اخلاقی جامعه سنجید. به هر روی در این نوشتار کوتاه سعی می‌کنم به هر دو رویکرد فوق نگاهی گذرا داشته باشم.