سال خشکسالی در بازار مشهد

اردوان روزبه

شنیدن فایل صوتی

اگرچه که این روز‌ها بازار‌های ایران را اجناس چینی ارزان قیمت اشباع کرده است، اما همین ارزانی هم نتوانسته رونقی به بازار فروش اجناس در مشهد بدهد. فروشگاه‌های خلوت و فروشندگان منتظر، صحنه‌ای است که این روزها در همه بازار‌های مشهد می‌توانید ببینید. از بازار مشهور «رضا»، «کوچه عباس قلی‌خان»، مجتمع فاخر «الماس شرق» تا بازار بین المللی «سپاد» و «زیست خاور» که روزگاری در آنجا این فصل سال جای سوزن انداختن نبود.

همه فروشندگان سهمیه‌بندی بنزین را عامل اصلی این شرایط می‌دانند و معتقدند بنزین باعث شده است تا سطح توان خرید و زندگی مردم به حد چشم‌گیری پایین بیاید و آنها نتوانند به سفر‌های تابستانی و یا خرید‌هایی به جز مایحتاج روزانه بپردازند. آنها ادعا می‌کنند در‌آمدشان نسبت به سال گذشته تا یک پنجم کاهش پیدا کرده است. این رقم با توجه به افزایش نرخ کرایه و هزینه‌های جاری در خیلی موارد حتا کفاف پرداخت‌های جاری آنها را نیز نمی‌دهد.

عکس‌ها از اردوان روزبه

برای اثبات این ادعا کافی‌ است به «بازار بین المللی مشهد» که با توجه به آمد و شد زوار‌ و توریست‌ها روزگاری یکی از پر رونق‌ترین بازار‌های مشهد بود سری بزنید آن وقت خواهید دید تعداد زیادی از فروشگاه‌ها خالی و تعدادی هم آگهی‌های اجاره و «حراج به دلیل تغییر شغل» را پشت ویترین چسبانده‌اند.

رضا صادقی فروشنده وسایل ورزشی و کالا‌های اسپرت در بازار بین‌المللی است. از او وقتی خواستم وضعیت بازار را برایم توضییح دهد در یک کلمه گفت: «افتضاح!» او در آمدش را نصف سال گذشته می‌دانست و این مقدار درآمد را حتا برای پرداخت اجاره بهاء و هزینه جاری کافی نمی‌دانست. این فروشنده اشاره می‌کرد: «این تازه شلوغی بازار است و کسادی بازار مشهد در ماه رمضان است که با این شرایط تا آن موقع بسیاری از فروشگاه‌های این بازار تعطیل خواهند کرد.»
اشرفی هم یکی دیگر از فروشندگان «بازار رضا» است، او نیز درآمد امسالش را یک پنجم سال قبل می‌داند. اشرفی که فروشنده بدلیجات و عطر است اشاره می‌کند: «امسال عید بازار بسیار بد بود و همه امیدوار بودند که در تابستان اوضاع بهتر می‌شود، اما با داستان بنزین امسال تابستان همه در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند.» او به کاهش توان خرید مردم اشاره می‌کند و به تبع بنزین همه چیز گران شده است.

البته در مشهد معمولاً در این فصل با توجه به هجوم زوار و مسافران تابستانی و توریست‌های عرب و پر شدن هتل‌ها، هتل آپارتمان‌‌ها و منازل اجاره‌ای کار به سکونت در پارک‌ها و چادر‌ها می‌رسید، اما این روز‌ها دیگر خبری از این شلوغی‌ها نیست. بعضی هتل‌ها و میهمانسرا‌‌ها اتاق‌هایشان را به نصف قیمت هم اجاره می دهند.

رضا فاطمی مدیر هتل آپارتمان فاطمی در یکی از کوچه های مجاور حرم، می گوید امسال تمام اتاق‌هایش را به یک شرکت توریستی با یک سوم قیمت سال گذشته اجاره داده است تا حقوق پرسنل و هزینه‌های جاری اش را بپردازد. بعضی از فروشگاه‌ها چنان کارشان کساد است که فروشندگان فصلی خود را نیز که همه ساله برای این فصل به کار می‌گرفتند اخراج کرده‌اند.

در حالی که روابط‌عمومی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد سفر‌های ارزان قیمت را می‌دهد، در عین حال می‌پذیرد که این وضیعیت بوجود آمده کاملاً در گردشگری‌های فصلی تاثیر گذاشته و سفرهای توریستی و زیارتی نسبت به سال گذشته به مشهد تا حدود یک چهارم کاهش یافته است. فرید جواهر‌زاده مسوول روابط‌عمومی این سازمان اگرچه به طرح سفرهای کم‌هزینه اشاره کرد اما ذکر نکرد که تاکنون چه اقداماتی در این زمینه صورت پذیرفته است.
اینک در شهر مشهد سی هزار واحد صنفی از حدود یکصد و چهل هزار واحد صنفی در معرض بحران‌های مرتبط با کاهش سفرهای توریستی قرار دارند.

«آخوندان» رئیس مجمع صنفی مشهد ضمن اظهار این مطلب ذکر کرد که درآمد حاصله از گردشگری در شهر مشهد باعث رونق اقتصادی صنوف مرتبط می شود که این مسئله با سهمیه بندی بنزین، صنوف را در معرض تهدید قرار داده است.

نکته مهم‌تر این که اکثر فروشندگان مشهدی خرید‌های یک‌باره و کلان خود را پیش از فصل برای تابستان انجام می‌دهند که با فروش در تابستان بدهی‌های خود را می پردازند. یک منبع آگاه اشاره می‌کرد که از ابتدای تابستان میزان صدور چک‌های بلامحل در بین کسبه هر روز افزایش یافته و این روز‌ها هر روز بر تعداد شکایت‌های طرح شده در دادگستری استان خراسان رضوی در این زمینه افزوده می‌شود.
به هر حال تابستان امسال برای فروشندگان مشهدی و کسانی که از ارایه خدمات به توریست‌ها و زوار‌ها بهره می بردند سال خوبی نبود. به قول یک کاسب:...منتظریم شاید معجزه شود.