رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۱۴ اسفند ۱۳۸۷
یک گزارش جدی

«خر» گران شد

اردوان روزبه
ardavan.roozbeh@gmail.com

شنیدن فایل صوتی

می‌گویند انوشیروان عادل در برابر قصرش زنجیری داشت که هر کس ظلمی برش می‌شد، به درگاه قصر می‌آمد و این زنجیر برهم می‌سایید و شاه به دادش می‌رسید. نیمه شبی به ناگاه صدایی از زنجیر درآمد و شاه فهمید که کسی از سر تظلم زنجیر می‌ساید. نگهبانان رفتند و به نزد شاه بازگشتند که خری نیمه‌شب زنجیر می‌ساید.


عکس‌ها از اردوان روزبه

می‌گویند شاه دستور داد تا خر را به طویله شاهی ببرند و تا فردا تیمارش کنند. صبح انوشیروان امر کرد تا صاحب خر را که آشپزی بود بیابند و به نزدش آورند. از قرار این خر بیست سال برای این «گازر» بارهای سنگین جابه‌جا کرده‌بود و اینک چون پیر شده‌بود، رمق نداشت. اما چون آشپز خود نیز بضاعت چندانی نداشت، راهی جز باربری خر فرتوت نبود. می‌گویند انوشیروان چون قصه بشنید دستور داد که خر را به طویله قصر ببرند تا به آخر عمر تیمار کنند و پیر مرد نیز مورد عنایت او قرار گرفت و زر به او دادند که تا آخر عمر بخورد و رنج نبرد.

این ماجرا نقل به مضمون و برای تاکید به این مسئله بود که «خر» و نقش کلیدی‌اش را هیچگاه از خاطر نبریم. علی‌رغم آنکه این روزها به یمن صنعت و تکنولوژی راکبان دیگر گوشه چشمی به خر نمی‌کنند، اما با سهمیه‌بندی بنزین باز هم خر مورد توجه قرار گرفت و یکباره این باربر ساده دل و کم ارزش بهایی دو صد چندان پیدا کرد.

باور کنید گزارش کاملاً جدی است. بله، پس از سهمیه‌بندی بنزین نرخ «خر» در روستاها با جهشی یکباره در برخی مناطق، تا حدود چهار برابر گران شده‌است. در پشت این افزایش بها واقعیت نگران کننده‌ای نهفته است: روستاییان هم باور ندارند که این سهمیه‌بندی بر اساس کارشناسی و ارزیابی‌های دقیق صورت پذیرفته است.
در حالی که در لیست سهمیه سوخت وسایل نقلیه نگاه می‌کردم راهی چند روستای اطراف شدم. خیلی از روستاها حالا دیگر چیزی بین شهر و روستا شده‌اند. ترکیبی نیم بند که در بهره‌مندی از امکانات شهری، روستایی طلقی شده اما در پذیرش فرهنگ‌های غیر سازگار و مشکلات شهر نشینی، شهری به نظر می‌آیند و این در روستا‌هایی که به کلان شهرها نزدیک‌تر هستند عینیت بیشتری هم به خود گرفته است.

فکر کنید در روستاهایی مانند «حصار گلستان» واقع در یکی از ییلاق‌های نزدیک مشهد نرخ زمین متوسط متری نیم میلیون تومان است. در حالی که مردمش علی‌رغم هجوم گردشگران مذهبی عرب از کشورهای حاشیه خلیج فارس از هرگونه امکانات شهری و عمومی محروم هستند و باید به دلیل مشکلات مالی این زمین‌ها را بفروشند و رو به حاشیه‌نشینی در کلان شهری غیر قابل کنترل مانند مشهد بیاورند. اینک بحران فرار از روستاها با داستان بنزین سرعتی بیشتر به خود گرفته است.

داشتم راجع به بنزین، موتور سیکلت و سهمیه روزی یک لیتر برای روستایی‌هایی صحبت می‌کردم که فاصله‌شان تا جایی که بتوانند مایحتاج روزانه‌شان را تامین کنند، حدود چهل تا پنجاه کیلومتر است. برای قدم اول، رفتم روستای «ازغد» زادگاه تئوریسن جناح راست، کسی که آخرین بار عکس یادگاری‌اش را در دانشگاه تهران با کهنه ساندینیست نیگاراگوئه دیده بودم؛ دکتر رحیم پور ازغدی. این روستا تا شهر مشهد حدود سی کیلومتر فاصله دارد. اگرچه که جاده‌ای آسفالت راه مواصلاتی آن به مشهد است اما به هر حال شصت کیلومتر رفت و برگشت بیشتر از سهمی است که برای موتورسیکلت روستاییان «ازغد» در نظر گرفته شده. این روستا برغم این که به لحاظ موقیعیت و تعداد جمعیت در حد 500 خانوار است اما بسیاری از مایحتاج روزانه مردم باید از شهر مشهد تامین شود.

در دیگر روستاهای اطراف مشهد مانند«مایون علیا»، «مایون سفلا»، «جاغرق» و «عنبران» اوضاع به همین ترتیب است؛ نیمه شهرهایی که عمده امکاناتشان به صورت خرده باید از شهر مشهد تامین شود. روح اله که با موتور از جاده روستای مایون علیا بالا می‌آمد قبول مصاحبه کرد. این جوان اشاره می‌کرد که پس از سهمیه‌بندی بنزین، بسیاری از اقلام مصرفی و مایحتاج روزانه در روستا گران شده و موج تازه‌ای از بنزین دزدی اتومبیل‌ها شروع شده است. او می‌گوید که این گرانی بر همه اقلام تاثیر گذاشته است حتا «خر». نرخ خر در این روستا حدود سی تا پنجاه هزار تومان بوده که اینک تا حدود دویست هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

به نظرم آمد شاید کمی روح اله اغراق کرده باشد. اما وقتی سری به مایون سفلا می‌زنم، سید مهدی یکی از اهالی روستا در پاسخ سوالم که در مورد افزایش قیمت «خر» است، کلی می‌خندد و می‌گوید مگر شما شهری‌ها هم سر و کار با خر دارید که دنبال نرخش هستید؟ سید مهدی می‌گوید که بعد از گران شدن بنزین همه چیز گران شده، طبیعی است که خر هم گران شود.


اما بنزین دزدی یکی دیگر از بحث‌های است. ظاهر امر این است که این داستان نبود سرعت عمل در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری که تا پایان سال هرگونه سهمیه آزاد بنزین را منتفی کرده‌است. به انواع بزهکاری‌های مشمول زندگی در کشورمان «بنزین دزدی» را هم افزوده است.

با پیرمردی هم در جاده روستایی «خلج» صحبت کردم که یک فروشگاه روستایی دارد و هر روز برای خرید به شهر می‌آید. او می‌گفت که از ترس این که بنزین سهمیه‌اش تمام نشود، یک بار در میان راه بنزین آزاد با قیمت لیتری 500 تومان می‌زند. علی تدارکات می‌گوید که بعد از سهمیه‌بندی بر روی قیمت اجناسش حدود سی درصد افزوده است و اگر بنا باشد بعد از این بنزین نباشد، باز هم بر روی قیمتش خواهد کشید.

موج تازه کسب در آمد این روزها در پمپ بنزین‌ها است که با طرحی نانوشته بین برخی گارگران پمپ بنزین و تاکسی‌دارهای دوگانه سوز، بنزین‌شان را به نرخ آزاد که خود کارگران هم تعیین کننده قیمت آن هستند، راه افتاده‌است. این نرخ معمول بین دویست تا پانصد تومان متغیر است.

علی تدارکات می‌گوید از گران کردن جنس‌اش راضی نیست اما راهی ندارد. او هم به تازگی به خر سواری رو آورده است و می‌گوید که نرخ خر نسبت به نوع و کیفیت آن تفاوت می‌کند؛ درست مانند ماشین. او نیز ضمن اشاره به افزایش بهای «خر» می‌گوید: الان در روستای ما خر خوب تا سیصد هزار تومان معامله می‌شود.
این در حالی است که با چند پمپ بنزین در سر راه که صحبت می‌کردم. آنها ضمن اظهار بی اطلاعی از افزایش نرخ خر می‌گفتند که هر روز با مشکل کمبود بنزین روستاییان دست به گریبانند و تاکنون راه حلی جلوی پای آنان گذاشته نشده‌است.

تماسی با مسئول روابط عمومی شرکت نفت داشتم. او اشاره می‌کرد که احتمال تغییر در سهمیه‌بندی اگر هم وجود داشته باشد برای تمامی اقشار است و بنا نیست تفاوتی بین روستایی و شهری وجود داشته باشد.
به این ترتیب با افزایش نرخ برخی کرایه‌ها در حمل و نقل و کمبود بنزین که حتماً نمود آن به زودی و بعد از اتمام کامل موجودی سهمیه روستاییان یا شهر نشینان خود را نشان خواهد داد؛ موج تازه گرفتاری آنها و شاید افزایش مجدد نرخ «خر» را شاهد خواهیم بود.

درست در سطرهای پایانی این گزارش بودم که یک اس ام اس از دوستی برایم رسید. او با خطوط و اعداد شکل خری را درست کرده بود و زیر آن نوشته بود: تاکسی یونجه سوز، کم مصرف، طرحی تازه از دولت مهر ورز! این‌گونه که پیداست به ارزش افزوده «خر» فقط روستاییان ما پی نبرده‌اند و لابد ما هم به زودی این تاکسی کم مصرف را در شهرها خواهیم دید.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

بابا چیزی که زیاده خره. ناقلا از اون گزارش ها بود ها.

-- کاماسوترا ، Jul 19, 2007 در ساعت 08:30 AM

حدود 35 سال پیش جهت دیدار دوستی سفری داشتم به یکی از روستاهای شیراز .
در برخی صحبتهای میان روستاییان بارها شنیدم که از پدیده ای به نام (خر ماشینی) گله مند هستند .بلاخره دل را به دریا زده و پرسیدم که منظورتان از خر ماشینی چیست ؟؟
یکی از اهالی توضیح داد که چون با ورود وسایل نقلیه موتوری مدتی است اوضاع و احوال روستا ها تغییر کرده و دیگر خر سواری و استفاده از خر از رونق افتاده است اهالی روستاهای اطراف خرهای خود را بار ماشینی کرده و در روستاهای دیگر رها میکنند و چون این خرها جا و مکانی ندارند به مزارع امده و باعث خراب کردن محصول کشاورزان میشوند و باعث بوجود امدن مشکلاتی برای روستای مربوطه میشود
با خواندن مطلب شما یاد ان زمان افتادم که روزگاری ......بگذریم بقول معروف :
چنین است رسم سرای درشت
گهی پشت به زین و گهی زین به پشت

-- احمد ، Jul 20, 2007 در ساعت 08:30 AM

البته این پیشنهاد آخری ممکنه در دولت بسیار مهرورز مورد بررسی قرار بگیره و شاید هم برای این موجود دوست داشتنی کارت یونجه هم صادر کنن

-- حامد ازرم ، Jul 20, 2007 در ساعت 08:30 AM

میدانید چرا آخوندها با کمبود و گرانی بنزین مشکلی ندارند؟
چون آخوندها همیشه خر سوار می شوند!

-- مهران ، Jul 21, 2007 در ساعت 08:30 AM

چه فایده که ما اینها را داریم برای خودمان می نویسیم و خودمان هم می خوانیم؟؛ کسی که باید بخواندشان دارد ایران گردی می کند. فقط امیدوارم بعد از این چهار سال ( که به نظر می رسد 4 سال دیگر هم باید تحملش کنیم) جغرافی اش خوب شود. یک چیز دیگر؛ امیدوارم این جریانات در تصمیم دوستان شهرستانی برای انتخاب ریاست جمهوری دور آینده، موثر باشد.

-- آران _ز ، Jul 21, 2007 در ساعت 08:30 AM

شما در این گزارش به روستایان پرداخته اید حالا من از شما خواهش می کنم به عشایر بدبخت و روزگار سیاه استان فارس بیایید ببینید خر چها که نمی کند ، تازه به خر هم که نمی شود زندگی ماشینی دیروز را داشت ، در یک کلام عشایر مظلوم بسیار ضرر کرده اند . نفرین ...

-- م.سهیل ، Jul 21, 2007 در ساعت 08:30 AM

شايد هم منظورتان اين اروپايي هاست كه باز گول آخوندها را خوردند و به جمهوري اسلامي مهلت دادند!!

شهريار

-- Shahriyar G ، Jul 21, 2007 در ساعت 08:30 AM

مگر این که با جیره بندی بنزین کسی به فکر خرهای بیچاره بیفته/؟؟

-- elham@yahoo.com ، Jul 21, 2007 در ساعت 08:30 AM

آقايون تهراني، يادتون باشه كه احمدي نژاد رو هيچكي غير از شما نميشناخت!!!! نندازيد گردن شهرستانيها. طرف صحبتم با شماست : آران-ز

-- بدون نام ، Jul 22, 2007 در ساعت 08:30 AM

با این افزایش قیمتی که گفته شد قیمت کباب( نان داغ الاغ داغ) در برخی رستورانها نیز افزایش خواهد یافت.!!!!!!!!!!1

-- منصوره ، Jul 22, 2007 در ساعت 08:30 AM

حتما که خر نباید چهار پا داشته باشد. بروید هر کس که چشم امید به آمریکا- که دشمنی او بر هر آدم ثابت است- دارد بگیرید که همان خر است

-- بدون نام ، Jul 22, 2007 در ساعت 08:30 AM

خر اونها هستند كه هنوز نفهميدند چرا بايد جلو سوختهاي فسيلي را گرفت كه تا ده بيست سال ديگر اگر دولت فهيم احمدي نژاد به فكر نمي افتاد هيچكس ديگري فكرش هم نمي كرد

-- خرشناس ، Jul 22, 2007 در ساعت 08:30 AM

سلام با عرض پوزش باید عرض کنم که خر فراوان است اگه به دور وبر نگاه کنیم

-- hndi ، Jul 23, 2007 در ساعت 08:30 AM

خرفقط توبره روميبينه،تحليل كه نداره.

-- امير ، Jul 23, 2007 در ساعت 08:30 AM

افزایش قیمت خر بدلیل اهمیتی است که به 17 میلیون رای دهندگان به آقای احمدی نژاد داده اند.

-- رقیه ، Jul 24, 2007 در ساعت 08:30 AM

در جواب دوست عزیز آقای خر شناس باید بگویم ظاهرا شما بااین تعریفی که از عملکرد آقای احمدی نژاد کردید ؛ خیلی ایشان را می شناسید .لطفا ما را از دیگر مزایای ایشان مطلع فرمائید.

-- پرستو ، Jul 24, 2007 در ساعت 08:30 AM

نوشته ها رو بخونین ..... اگه خر می فهمید چقدر فامیل آدم نما داره که فقط عرعر نمیکنن قیمتش از این هم بالاتر میرفت. مخصوصا آقای آخری با نام مستعار " خر شناس " که احتمالا این اسم رو وقتی خودشو تو آینه می دیده انتخاب کرده

-- ایرانی ، Jul 24, 2007 در ساعت 08:30 AM

سلام بي نام عزيز وقتي يه ملتي هيچ اميدي به دولت خودشون نداشته باشن طبيعيه که به دولتهآي قدرتمند ديگه متوسل بشن. همه اين برنامه ها فقط به افسردگيه بيشتر مردم ختم ميشه هيچ کسي هم دلش به حال مردم بدبخت ايران نميسوزه نه امريکا و نه هيچ کشور ديگه و نه حتي دولتمردان ايراني

-- يه کسي ، Jul 27, 2007 در ساعت 08:30 AM

man kheili moteasefam,melate ma faghat az ye ghesmat az sarmaye ye nafti estefade mikard oon ham soobside benzin bud,be oon ham ghanee bud ;amma mordome ma kheili najiband.man iran nistam vali ba mardome khubemun hamdardi mikonam.

-- sara ، Jul 27, 2007 در ساعت 08:30 AM

آدمهاي باهوش بايد از الان به فكر زميني براي كاشت يونجه باشند چون همين روزاست كه اونو هم سهميه بندي كنند البته اگه زميني گيرشون بياد .

-- عارف ، Jul 31, 2007 در ساعت 08:30 AM

خريت آن است كه انسان از ياد خداوند و آفريدگار جهان ومالك روز قيامت غافل بماند وياانكه واقعا ايمان نداشته باشد. لذا اين انسان حيوان صفت با پيروي از شياطين و هواي نفس خود چه آنكه از خر هم پست تر گردد..!!؟؟

-- سوسن جلودارزاده ، Aug 25, 2007 در ساعت 08:30 AM

با سلام و عرض ادب و احتر ام و با تحولی اسا سی در سا ل سی
چه شیر ین است جا نم خر سواری
خصو صا رو زگا ری ز این گر انی
خر در ما نده چندی بود خو شحا ل
که ما شین جا ی او آ مد تو با زار
نشد این خواب خوش بر او هو یدا
پر یشا ن شد ازاین مو ج گر انی
چو بنز ین شد جو اهر خا ص با نی
خر بیچا ره با همه خا نه ی خود
به چشم اشک آ مدی از جبر جلاد
دما دم نا له و فر یا د بسیا ر
فغان سر مید هند از دست ار باب
مگر از بهر مستضعف چه کر دید؟
بسو د خا ن همه کردید ..نکر دید؟
اگر بنزین و یا هر چیز دیگر
شو د کمیا ب و با نر خ هزاران
که سو دش میبر د جز خان و ار باب؟
من در ما نده از اول به آ خر
همان که بو ده ام بد تر چه حا لا
خد ای حضر تش را زو د بفر ست
نما نده قو تی دیگر تو بفر ست
بدانم گر چنین گر دد چه سی سا ل
نما ند فقر ی و مظلو م بیمار

-- امید ، Mar 29, 2008 در ساعت 08:30 AM

ayjritczh lozu wojtuq uvycft wgmfiarob ordksz sqkm

-- ulnajoy vzohprclx ، Mar 4, 2009 در ساعت 08:30 AM