پایان اجلاس خبرگان؛ صفر – صفر!

مریم محمدی

روز چهارم اسفند اگر مساله‏ی دستگیری عبدالمالک ریگی پیش نمی‏آمد، تشکیل هفتمین دوره‏ی اجلاس مجلس خبرگان رهبری مهم‏ترین خبر داخلی محسوب می‏شد.

آیا این خواسته‏‏ها برآورده شده یا می‏شوند؟ آیا روندی کاملا خلاف انتظار طرفین در این اجلاس پیش رفته است؟ سایت‏ها و رسانه‏های هوادار دولت در سومین و آخرین روز اجلاس خبرگان، اهمیت چندانی به اخبار آن ندادند. آیا علت این بی‏اعتنایی از آن جهت نیست که انتظارات اقتدارگریان از این جلسه‏ی خبرگان برآورده نشده است؟


برای ارزیابی بیشتر در این باره، با آقای سعید رضوی فقیه، تحلیل‏گر سیاسی در تهران گفت‏وگو کرده‏ام.

آقای رضوی فقیه، به نظر می‏آید که انتظارات دو طرف؛ هم جناح اقتدارگرایان و هم اصلاح‏طلبان از این اجلاس خبرگان خیلی زیاد است.

ما باید خواسته‏های خود را با توجه به واقعیت موجود جامعه‏ی ایران، توازن قوای سیاسی و نیروهای اجتماعی مطرح کنیم. بر این اساس، به گمان خود من، جلسه‏ی دیروز خبرگان، جلسه‏ی مثبتی بود. به این خاطر که تندروها علی‏رغم تلاشی که در خفا و علنی انجام داده بودند و آتش تهیه‏ای که طی هفته‏های گذشته علیه آقای هاشمی رفسنجانی به‏کار برده بودند، نتوانستند ثمره‏ی قابل توجهی به‏دست بیاورند و در اجلاس خبرگان علیه ایشان سم‏پاشی کنند.

صحبت‏های آقای هاشمی رفسنجانی در این اجلاس را در مجموع، چگونه ارزیابی کردید؟

صحبت‏های آقای هاشمی رفسنجانی در جلسه‏ی دیروز خبرگان، به عنوان رییس مجلس خبرگان رهبری، یعنی عالی‏ترین نهاد رسمی در جمهوری اسلامی که حتی اشراف و نظارت بر عملکرد رهبری دارد، سخنان خوب و سنجیده‏ای بود.

ایشان مساله‏ی وفاق و هم‏دلی همه‏ی نیروهای سیاسی و دلجویی از آسیب‏دیدگان حوادث اخیر را مطرح کردند که تکرار همان مواضع گذشته‏ی ایشان بعد از انتخابات اخیر بود.

مواضعی که اعلام آن، به صورت علنی مورد انتقاد و تخطئه‏ی بسیاری از نیروهای تندرو جناح حاکم قرار گرفته بود و به صورت غیرعلنی نیز مورد انتقاد و گلایه و شکایت آقای خامنه‏ای قرار گرفت؛ آن‏جایی که از خواص خواستند از دو پهلو سخن‏ گفتن پرهیز کنند و موضع شفاف بگیرند.

یعنی به نظر شما، این نوع سخن گفتن آقای هاشمی، مصداق همان دو پهلو صحبت کردنی بود که مورد نظر آقای خامنه‏ای است؟

بله؛ آقای خامنه‏ای از خواص و نیروهای سیاسی‏ای که در درون جبهه‏ی جمهوری اسلامی و داخل نظام می‏گنجند، انتظار دارد به صورت شفاف موضع‏گیری کنند و از شخص ایشان حمایت کنند.

حتی در دوره‏ی اصلاحات هم ایشان این شرط را با اصلاح‏طلبان مطرح کرده بودند که اگر می‏خواهید در داخل نظام باشید، باید اعتقاد و التزام خود را به ولایت فقیه و مصداق این مقام، یعنی شخص ولی‏فقیه حاضر، رسماً و بدون پرده‏پوشی اعلام کنید.

در این مورد هم ایشان انتظار داشتند که امثال آقای هاشمی، به صورت علنی و رسمی از مواضع رهبری در مورد انتخابات و حوادث اخیر، حمایت کنند.

آقای رضوی فقیه، قبل از تشکیل این اجلاس خبرگان، کیهان مرتب به اهمیت آن اشاره می‏کرد و حتی ذکر کرده بود که مهم‏ترین اقدام این دوره از اجلاس خبرگان، می‏تواند حمایت از رهبری باشد. منظور کیهان از چنین اقدامی به مثابه‏ی مهم‏ترین اقدام دور اخیر خبرگان چه می‏تواند باشد؟

واقعیت این است که رسم مرسوم کیهان این بوده که به جای اعلام و انتشار اخبار، به پیش‏گویی دست بزند. چنان‏چه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴، کیهان پیش از اعلام نتایج انتخابات به صورت رسمی، خبر پیروزی آقای احمدی‏نژاد را اعلام کرده بود. در مورد انتخابات ریاست جمهوری گذشته هم به همین ترتیب.

در ارتباط با تجلیل از درایت رهبری هم، کیهان پیش از آغاز به کار اجلاس خبرگان، چنین تیتر درشتی را در صفحه‏ی اول خود نشانده بود. بنابراین می‏توان گفت که آن‏ها با هماهنگی قبلی، انتظار چنین مساله‏ای را داشتند و هم‏چنین می‏خواستند جوسازی کنند.

اما به هرحال آقای هاشمی رفسنجانی بر موضع خود طی هشت ماه گذشته تاکید کردند و سعی کردند جناح‏های مختلف را به‏هم نزدیک کنند. به جای حمایت صریح از مواضع رهبری که دفاع از دولت، قوه‏ی مجریه و وضعیت موجود است هم سعی کردند به راهکارهای مدبرانه‏ای برای حل بحران موجود فکر کنند.

فکر می‏کنید تاثیر سیاسی مشخص صحبت‏های آقای هاشمی رفسنجانی که به تعبیر شما خلاف رهنمودهای کیهان بود، در فضای سیاسی ایران چه باشد؟

گمان من این است که آقای هاشمی رفسنجانی با اعلام این مواضع توانسته است فضای سنگینی که طی ماه‏های گذشته توسط تندروها در عرصه‏ی سیاسی ایران ایجاد شده بود را بشکند. حتی آن‏جایی که گفتند:

«مرز بین وفاداران به نظام و نیروهای انقلاب با ساختارشکنان نباید مخدوش شود»، اشاره‏ی ایشان به طور ضمنی یا حتی به نظر من به طور صریح، به امثال آقای خاتمی، کروبی، موسوی و احزاب و سازمان‏هایی بود که به طور سنتی در درون نظام می‏گنجیدند، اما در ماه‏های گذشته به عنوان نیروهای فتنه‏گر، آشوب‏طلب و یا برانداز مطرح شدند.

در واقع بر مبنای ارزیابی شما، انتظاری را که اقتدارگرایان از مجلس خبرگان داشتند، دیروز برآورده نشد؟

کاملا؛ و من فکر می‏کنم مجلس خبرگان و هم‏چنین آقای هاشمی رفسنجانی در شرایطی قرار گرفته‏اند که اگر اقتدارگرایان به همین وضع موجود، یعنی بینابین قرار گرفتن خبرگان و رییس مجلس تن بدهند، شکست خورده‏اند و اگر تلاش کنند آقای هاشمی رفسنجانی را از ریاست مجلس خبرگان عزل کنند، چه نتیجه بگیرند و چه نتیجه نگیرند، بازهم شکست خورده‏اند و اوضاع به ضررشان تمام خواهد شد.

چون اگر نتوانند آرای کافی برای عزل آقای رفسنجانی جمع کنند، یعنی توازن قوا در مجلس خبرگان رهبری، با همه‏ی تلاش‏های شورای نگهبان برای تصفیه‏ی این مجلس، به شکست انجامیده است.

اگر هم بتوانند آقای هاشمی را از ریاست مجلس عزل کنند، ایشان را از یک قدرت رسمی تشریفاتی محروم کرده‏اند و وزن اجتماعی بسیار بالایی به ایشان بخشیده‏اند که بتواند در عرصه‏ی سیاسی ایران نقش‏آفرینی بهتری بکند و در واقع، آقای هاشمی رفسنجانی را یک گام از رهبری نظام دورتر کرده‏اند و در تقابل با قدرت مسلم موجود قرار داده‏اند.

هفتمین دوره‏ی اجلاس مجلس خبرگان رهبری؛ عکس‌ها از ایلنا

صحبت‏های آقای هاشمی رفسنجانی، همان‏طور که انتظار می‏رفت، در مطبوعات متعلق به اقتدارگرایان انعکاس زیادی نداشت. مجلس هم امروز به پایان می‏رسد. فکر می‏کنید هنوز امکان تغییر ریاست مجلس خبرگان وجود دارد؟

قابل پیش‏بینی و پیش‏گویی نیست. ولی گمان می‏کنم در شرایط فعلی، نیروهای دلسوز اجازه ندهند که تنش و بحران در سطح عالی رهبران جمهوری اسلامی، بیش از این عمیق و گسترده شود و سعی خواهند کرد این اجلاس مجلس خبرگان بدون تغییرات جدی تمام شود.

به گمان من، در برابر سخنان افتتاحیه‏ی آقای هاشمی رفسنجانی، یک بیانیه‏ی پایانی صادر خواهد شد که در آن بیشتر از مواضع رهبری جمهوری اسلامی تجلیل شده باشد.

می‏توان گفت که حساب این اجلاس مجلس خبرگان صفر− صفر به‏پایان خواهد رسید.