رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۲۲ دی ۱۳۸۸
گفت‌وگو با علی ملکی محقق علوم دینی درباره زمینه‌ها و حدود حکم محارب

محارب، حکومتی است که بر مردم‌اش اسلحه می‌کشد

اردوان روزبه
a.roozbeh@radiokoocheh.com

در پی حوادث عاشورای تهران، این بار تهدید‌ها از مرز باید و نبایدها فراتر رفت.

فرمانده نیروی انتظامی، احمدی مقدم و جانشین‌اش رادان که برخی حضور او را در جریانات کهریزک پررنگ‌تر از گزارش تحقیق و تفحص مجلس می‌دانند، پیش از این قول برخورد شدید تر را داده بودند.

اما بعد از جریان عاشورا اتهام دیگری به معترض‌ها وارد شد که جنبه‌های بررسی را فراتر از حدود قوانین مدنی می‌کرد: محاربه

این عنوان که جرمی فراتر از قوانین به حساب می‌آید بر کسانی وارد می‌شود که از نظر فقهی به حرب یا مبارزه با رسول خدا و نبی بپردازند؛ که مجازات آن بر اساس قوانین جزای اسلامی مرگ است.

برخی این عنوان را پیش‌درآمدی بر ایجاد فشارهای بیش‌تر و اجرای احکام سنگین دانسته‌اند.

Download it Here!

در این خصوص با حجت‌الاسلام علی ملکی محقق علوم دینی و از شاگردان آیت‌الله منتظری گفت‌وگو کردم و از او خواستم شرایط و وجوه محاربه را از نظر فقه اسلامی روشن کند.

اخیرا قوه‏‌ی قضاییه‏ی ایران اعلام کرده است افرادی که بر علیه نظام می‏جنگند، محارب هستند. معنای محارب به لحاظ فقهی چیست؟

محارب از کلمه حرب (جنگ) می‏آید؛ یعنی کسی که دارد جنگ انجام می‏دهد.

وقتی می‏گوییم فردی محارب است، یعنی چه؟ محارب با چیست؟ از نظر فقهی با چه چیزی سر جنگ دارد؟

آقایان جنگ با خدا، بنده‏ی خدا، رسول خدا و… را قاطی کرده‏اند. اما معنای لغوی فقهی محارب از «حرب» به معنای جنگیدن می‏آید.

اگر کسی دارد می‏جنگد، طبیعی است که باید در مقابل‏اش جنگید. اما اسلام برنامه‏ای نسبت به جنگ ندارد که بخواهد روی جنگ تأکید کند. بل‌که جنگ‏ورزی را چیز خوبی نمی‏داند. اسلام روی صلح تأکید می‌گذارد و بر صلح‏جویی بیش‌تر تأکید کرده است.

در سوره‏ی انفال آیه‏ی ۶۰ (یا ۶۱) خداوند به پیغمبرش می‏گوید: «اگر دشمن شما را به صلح دعوت کرد، این صلح را بپذیر. ولو این‌که احتمال می‏دهی در آن فریب‏کاری است. چون پیشنهاد صلح شده، باید آن صلح را حتماً بپذیری».

بنابراین اسلام بیش‌ترین اهمیت را به صلح داده است و این‌که آقایان افرادی را به‌عنوان محارب قلم‏داد کرده‏اند، هرچند خیلی مسائل را اعلام کرده‏اند اما مبنای فقهی و عقلی ندارد.

این که کسی را محارب اعلام می‏کنند، تشخیص آن چگونه و با چه کسی است؟

محارب یعنی کسی که در جنگ است. قانون هم مشخص کرده که کسانی که سلاح برداشته‏اند و همین الان سلاح در دست داشته و دارند می‏جنگند، محارب هستند.

اگر همین محارب سلاح را بر زمین گذاشت و تسلیم شد، حق کشتن‏اش را ندارند. اسلام اجازه‏ی کشتن‏اش را نمی‏دهد. بر مبنای آن‏چه اسلام روی آن تاکید کرده، محارب کسی است که در حال حرب است.


حجت‌الاسلام علی ملکی می‌گوید: حکومت‏هایی که بر علیه ملت قیام کنند، ملت را به کشتن بدهند و برخلاف عدل و انصاف با مردم رفتار کنند، حکم محاربه شامل‏شان می‏شود. آن‏ها نیز مستثنی نیستند

مصوبه‏ای در دستور کار مجلس است که مهلت تجدیدنظرخواهی در حکم محاربه، از ۲۰ روز به ۵ روز کاهش یابد و دادستان نیز در کیفرخواست خود اعلام کرده، پنج نفر از دستگیرشدگان روز عاشورا محارب هستند. آیا از نظر فقهی به این سرعت می‏توان تشخیص داد و محرز کرد که فردی محارب است؟

همه‏ می‏دانند که این جریان، جریانی سیاسی است.عده‏ای در مجلس نشسته‏اند که هیچ نمایندگی‏ای از ملت ندارند و با نظر استصوابی شورای نگهبان روی کار آمده‏اند، طبیعی است که آن‏ها نظریه‏ای بهتر از این نمی‏توانند داشته باشند.

‏آنان می‏خواهند به هر شکلی که شده، با اتهام محارب و یا مفسد، جامعه را به آرامشی که خودشان می‏خواهند بکشند. اما به این شکل، قطعا موفق نخواهند شد.

در قانون قضایی ایران، وقتی اتهام محارب به شخصی وارد می‏شود، به معنای محاربه با خدا است. یعنی آن فرد با خدا جنگیده است که امروز به این افراد وارد کرده‏اند…

کسی هم که با بنده‏ی خدا بجنگد محارب است و فقط به گروه‏ها و افراد اطلاق نمی‏شود. من در جایی نوشته‏ام که محارب تنها شامل فرد، گروه و حزب و دسته‏جات نمی‏شود، بل‌که شامل حکومت‏ها هم خواهدبود.

حکومت‏هایی که بر علیه ملت قیام کنند، ملت را به کشتن بدهند و برخلاف عدل و انصاف با مردم رفتار کنند، حکم محاربه شامل‏شان می‏شود. آن‏ها نیز مستثنی نیستند.

اما در جوامع امروز، این احکام را فقط به افراد، حزب و دسته و گروه مصداق می‏دهند. در صورتی که این احکام شامل حال حکومت‏های مستبد هم می‏شود و اگر قرار باشد حکمی اجرا شود، باید نسبت به همه یک‏سان باشد.

آیه‏ی قرآن می‏گوید: کسانی‌که در زمین فساد می‏کنند؛ کار حکومتی که با برنامه‏ی انتخاباتی، تقلب‏ و مسایل دیگری که در جامعه به‌وجود می‏آورد بحران ایجاد می‏کند، سعی در ایجاد فساد نیست؟

علت این‌که جامعه‏ی ما امروز به بحران کشیده شده چیست؟ آیا جامعه خودبه‌خود به حرکت درآمده است؟ در حالی‌که ۳۰ سال صبر کرده و ایستاده است.

علت شرایطی که امروز در جامعه به وجود آمده چیست؟ آیا دولت نقشی در این جریان نداشته؟ طبیعی است که آن‏ها نیز در این جریان نقش داشته‏اند و اگر حکمی باشد، نسبت به آن‏ها نیز هست.

اگر فردی اصل «ولایت مطلقه‏ی فقیه» را که از اصول قانون اساسی ایران است، قبول نداشته باشد؛ یا به آن معترض باشند و بخواهد این اعتراض را رودرو طرح کند، می‏تواند از مصادیق محاربه با خدا محسوب شود؟

ابداً! حتی قبول نداشتن پیغمبر هم مصداق محاربه نیست. ما ادیان الهی را قبول داریم و به رسمیت می‏شناسیم. مگر آن‏ها امام زمان ما و یا پیغمبر ما را قبول دارند؟ یا مگر ولی فقیه ما را قبول دارند؟ در این صورت، همه‏ی این‏ها محارب محسوب می‏شوند.

نه این‏طور نیست که کسی چون ولی فقیه را قبول ندارد، محارب باشد. حتی اگر امام زمانش را هم قبول نداشته باشد، محارب نیست.

محارب از واژه‏ی جنگ می‏آید و به معنای کسی است که با خدا و بندگان خدا جنگ می‏کند.

محاربه می‏تواند شامل حکومت‏ها هم باشد. یعنی با این تعبیر اگر امروز حکومتی بر روی مردم اسلحه بکشد، این حکومت می‏تواند جزو محاربین محسوب شود؟

هر حکومتی که با ملت‏اش بجنگد، محارب محسوب می‏شود. ما بر این مبنا در مقابل نظام شاهنشاهی ایستادیم.

اگر یادتان باشد، امام ۳۰ سال پیش حکومتی را که بر روی مردم اسلحه کشید، به عنوان محارب اعلام کرد.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

it was the bestgod blest him i wish will to bethe iranian people successful

-- fariitajik@yahoo.com ، Jan 12, 2010 در ساعت 07:35 PM